Toziholmasael
Yüklə 4,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
554 VƏSİYYƏTİN HÖKMLƏRİ
icazə versə, o vəsiyyəti həyata keçirəndə, onların bir-birlərindən icazə alması lazım deyil. Əgər icazə verməzsə, onların birlikdə vəsiyyəti yerinə yermələrini desə və ya deməsə gərək bir- birlərinin nəzəri ilə vəsiyyətə əməl etsinlər. Əgər birlikdə vəsiyyətə əməl etmələrinə razılaşmasalar, şəri hakim onları məcbur edəcək ki, digərənin nəzəri ilə, razılığa gəlsinlər. Əgər itaət etməsələr, onların yerinə başqalarını təyin edəcək. Məsələ 2715: Əgər insan öz vəsiyyətindən dönərsə, məsələn: “malının üçdə birini, bir şəxsə versinlər” dedikdən sonra, “verməsinlər” deyərsə, vəsiyyət batil olur. Əgər öz vəsiyyətini dəyişə, məsələn: uşaqları üçün müəyyən etdiyi qəyyumun yerinə başqasını təyin edərsə, birinci vəsiyyəti batil olur və gərək ikinci vəsiyyətinə əməl etsinlər. Məsələ 2716: Əgər bir əməl vəsitəsilə, özünün vəsiyyətindən döndüyünü bildirsə, məsələn: birinə vəsiyyət etdiyi bir evi satsa və ya başqa birini, onu satmaq üçün vəkil etsə, vəsiyyət batildir.
verilməsini vəsiyyət etdikdən sonra, onun yarsının, başqasına verilməsini vəsiyyət etsə, gərək o şeyi ikiyə bölüb, onların hər birinə, onun bir hissəsini versinlər. Məsələ 2718: Bir şəxs ölümünə səbəb olan bir xəstəlik halında, malının bir qismini bir şəxsə bağışlasa və ölümündən sonra da bir miqdarının başqasına verilməsini vəsiyyət edərsə, 2264-ci məsələdə qeyd edildiyi kimi, gərək bağışladığı malı özündən sonra qalacaq malından ayırsın. Amma vəsiyyət etdiyi malı, malın üçdə birindən çıxartsın. Məsələ 2719: Əgər malının üçdə birinin satılmamasını və ondan gələn gəlirin müəyyən yerlərə xərclənməsini vəsiyyət etsə, gərək onun dediyinə uyğun əməl olunsun.
başqa birinə bir miqdar, borclu olduğunu desə, belə ki, “bu sözü vərəsəyə ziyan vurmaq üçün söyləmişdir” deyə ittiham edilərsə,
İzahlı şəriət hökmləri 555
gərək təyin etdiyi miqdarı onun malının üçdə birindən verilsin. Əgər ittiham olunmasa və bir şəxs də onun dediyini inkar etməsə gərək onun malının əslindən verilsin. Məsələ 2721: İnsanın (bir şey verilməsini) vəsiyyət etdiyi şəxs, mövcud olmalıdır. Deməli, sonradan dünyaya gələməsi mümkün olan bir uşağa bir şey verilməsini vəsiyyət etsə, işkallıdır və ehtiyat budur ki, vərəsələr razılaşsınlar. Amma anasının bətnində olan uşağa bir şey verilməsini vəsiyyət etsə, hətta hələ ruh daxil olmasa da, vəsiyyət səhihdir; əgər diri doğulsa, vəsiyyət etdiyi şeyləri ona verməlidirlər; əgər ölü doğulsa, vəsiyyət batil olur və vəsiyyət olunan şeyləri vərəsələr öz aralarında böləcəklər.
əgər vəsiyyəti yerinə yetirməyə razı olmadığını, vəsiyyət edən şəxsə xəbər versə, onun ölümündən sonra vəsiyyətə əməl etməsi lazım deyil. Amma ölməmişdən qabaq onu vəsi etməsini bilməsə və ya bilib ancaq onun vəsiyyətinə əməl etməyəcəyini ona xəbər verməsə, məşəqqətli olmadığı təqdirdə, gərək onun vəsiyyətinə əməl etsin. Vəsiyyət edənin xəstəliyinin şiddətlənməsi səbəbi ilə, başqasına vəsiyyət edə bilməyəcəyi vaxt xəbərdar olsa, gərək vəsiyyəti qəbul etsin.
işlərini yerinə yetirmək üçün başqasını təyin edib, öz boynundan ata bilməz. Amma meyyitin məqsədi, vəsinin o işləri şəxsən yerinə yetirməsi deyil, yalnız işin yerinə yetirilməsi olduğunu bilsə, başqasını öz tərəfindən vəkil edə bilər.
nəfərdən biri ölsə və ya kafir, yaxud dəli olsa, şəri hakim, onun yerinə başqa bir nəfəri təyin etməlidir. Əgər hər ikisi ölsələr, yaxud dəli və ya kafir olsalar, şəri hakim, başqa iki nəfəri təyin etməlidir. Amma bir nəfər vəsiyyəti yerinə yetirə bilsə ikinci nəfəri təyin etmək lazım deyil. 556 VƏSİYYƏTİN HÖKMLƏRİ
yetirə bilməzsə, şəri hakim, ona kömək etmək üçün digər bir nəfəri təyin edir.
əlində tələf olsa; əgər onu saxlamaqda səhlənkarlıq və ya həddini aşsa, məsələn: meyyit, malının bir miqdarını hər hansı bir şəhərin fəqirlərinə verməyi vəsiyyət etdiyi halda, o isə, həmin malı başqa şəhərə aparsa və yolda tələf olsa zamindir. Əgər səhlənkarlıq etməyib və həddini də aşmasa zamin deyil. Məsələ 2727: İnsan bir nəfəri vəsi etdiyi zaman desə ki, “əgər o şəxs ölsə, filan şəxs vəsi olsun,” birinci vəsi öləndən sonra, gərək ikinci vəsi, meyyitin işlərini yerinə yetirsin.
məzalim kimi haqlar, hətta meyyit onlar üçün vəsiyyət etməmişsə də, gərək meyyitin malının əslindən versinlər.
habelə xüms, zəkat, məzalim kimi borclarından artıq gəlsə, bu halda malının üçdə birini, yaxud üçdə birinin bir hissəsinin müəyyən yerə xərclənməsini vəsiyyət etmiş olsa, onun vəsiyyətinə əməl edilməlidir. Əgər vəsiyyət etməmiş olsa yerdə qalan mal, vərəsələrindir. Məsələ 2730: Əgər meyyitin srəf olunmağa müəyyən etdiyi mal, onun malının üçdə birindən çox olsa, onun üçdə birindən çox olan vəsiyyəti o vaxt səhihdir ki, vərəsələrin danışmağı və ya müəyyən bir iş ilə, vəsiyyətin yerinə yetirilməsinə icazə vermələri, məlum olsun; onların təkcə razı olmaları kifayət deyil. Əgər onun ölümündən bir müddət sonra da icazə versələr, səhihdir. Əgər onların bəziləri icazə verib digərləri icazə verməsələr, vəsiyyət yalnız icazə verənlərin payında səhihdir. Məsələ 2731: Əgər meyyitin sərf olunmağa müəyyən etdiyi mal, onun malının üçdə birindən çox olsa və ölməmişdən qabaq Yüklə 4,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|