Toziholmasael
Yüklə 4,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İRSİN HÖKMLƏRİ Məsələ 2737
- Məsələ 2739
İzahlı şəriət hökmləri 557
vərəsələr də, onun vəsiyyətinə əməl olunmasına icazə versələr, o öləndən sonra icazə vermək fikrindən dönə bilməzlər. Məsələ 2732: Əgər bir nəfər, onun malının üçdə birindən xüms, zəkat, yaxud başqa borclarının verilməsini, həmçinin qəza namaz-orucları üçün əcir tutulmasını və müəyyən müstəhəb əməlləri də məsələn: fəqirə təam vermək kimi, yerinə yetiriilməsini vəsiyyət etsə, bu halda əvvəlcə borcu onun malının üçdə birinndən verməlidirlər. Əgər artıq olsa, onun namaz və orucu üçün əcir tutsunlar. Əgər ondan da artıq olsa, müəyyən etdiyi müstəhəb işlərə sərf etsinlər. Əgər onun malınin üçdə biri, təkcə onun borclarını ödəyəcək qədər olsa, vərəsə də, malın üçdə birindən artıq xərc olunmasına icazə verməsə, namaz, oruc və müstəhəb işlər üçün olan vəsiyyət batildir.
orucları üçün əcir tutulmasını, həmçinin müstəhəb iş görülməsini vəsiyyət etsə, bu halda onların, malın üçdə birindən edilməsini vəsiyyət etməsə, borcunu malın əslindən verməlidirlər. Əgər artıq qalsa, onun üçdə birini namaz, oruc və müəyyən etdiyi müsthəb işlərə sərf etməlidirlər. Amma üçdə biri çatmasa, bu halda vərəsələr icazə versələr, vəsiyyəti əməli olaraq həyata keçirilməlidir. Əgər icazə verməsələr, namaz-orucları üçün malın üçdə birindən verməli, artıq qalarsa, müəyyən etdiyi müstəhəb işlərə sərf etməlidirlər. Məsələ 2734: Əgər bir şəxs, deyə ki, ölü vəsiyyət edibdir ki, filan məbləği mənə versinlər, əgər iki adil kişi onun dediyini təsdiq etsələr və ya and içsə və bir adil kişi onun dediyini təsdiq etsə, yaxud bir adil kişi və iki adil qadın, ya da dörd adil qadın onun dediyinə şəhadət versələr, gərək onun dediyi miqdarı ona versinlər. Əgər bir adil qadın şəhadət versə, tələb etdiyinin dörddə birini ona versinlər. Əgər iki adil qadın şəhadət versə, onun yarsını, əgər üç adil qadın şəhadət versə, gərək dördə üçünü ona versinlər. Əgər iki zimmi kafir kişi öz dinlərində adildirlərsə,
558 VƏSİYYƏTİN HÖKMLƏRİ
onun dediyinə şəhadət versələr; (ölünün vəsiyyət etdiyi zaman adil kişi və qadının olmadığına görə, çarəsiz qalıb onlara vəsiyyət etdiyi surətdə) gərək vəsiyyətə əməl olunsun və onun tələbi ona verilsin.
malından istifadə etməyi, mənə tapşırıb” desə və ya “məni öz uşaqlarına qəyyum təyin edib,” desə iki adil kişi onu təstiq edəcəyi təqdirdə, gərək onun sözü qəbul olunsun. Məsələ 2736: Əgər müəyyən şeyin, bir şəxsə verilməsini vəsiyyət etsə, o kəs də vəsiyyəti qəbul, yaxud rədd etməmişdən qabaq ölsə, onun vərəsələri vəsiyyəti rədd etməyincə, o şeyləri qəbul edə bilərlər. Bu şərtlə ki, vəsiyyət edən, öz fikrindən dönməsin. Əks təqdirdə, o şeydə haqqları yoxdur.
İzahlı şəriət hökmləri 559
dəstədir: Birinci dəstə: Ata, ana və meyitin övladı. Övlad olmadığı halda, övladın övladı və hər nə qədər aşağı getsə. Bunlardan hər hansı meyyitə daha yaxındırsa, irs, ona çatır. Bu dəsətdən bir nəfər olduğu halda, ikinci dəstəyə irs düşmür. İkinci dəstə: “Cədd”, yəni, baba və “Cəddə” yəni, nənə və hər nə qədər yuxarı getsələr; qardaş və bacı; qardaş və bacı olmadıqda, onların övladlarına; onlardan, meyyitə daha yaxın olan, irs aparır. Bu dəstədən bir nəfər olduğu halda, üçüncü dəstəyə irs çatmır.
Meyyitin əmilərindən, bibilərindən, dayılarından və xalalarından biri həyatda olduğu halda, onların övladlarına irs çatmır. Amma meyyitin ata tərəfdən olan əmisi, yaxud atasının ya da anasının əmisi oğlu varsa irs ata-anasının əmisi oğluna çatır. Atasının əmisinə irs çatmır. Məsələ 2738: Əgər meyyitin özünün əmi, bibi, xala, onların övladları və övladlarının övladları olmasalar, meyyitin ata və anasının əmi, bibi, dayı və xalası irsə sahib olurlar. Əgər bunlar olmasalar, meyyitin baba və nənəsinin əmi, bibi, dayı və xalsına və onlar da olmasa, onların övladlarına irs çatır.
şəkildə, bir-birlərindən irs aparırlar. BİRİNCİ DƏSTƏNİN İRSİ Məsələ 2740: Əgər meyyitin varisi, təkcə birinci dəstədən bir nəfərdirsə, məsələn: ata və ya ana, yaxud bir oğul və ya bir qız olsa, meyyitin bütün malı, ona çatır. Əgər neçə oğlan və ya neçə qız olarsa, bütün mal bərabər şəkildə onların arasında bölünür. 560 İRSİN HÖKMLƏRİ
Əgər bir oğlan və bir qızdırsa, malı üç qısmə bölüb, iki qismini oğlana və bir qismini qıza verilir. Əgər neçə oğlan və neçə qız olsalar, hər oğlan, qıza nisbətən iki dəfə artıq ala biləcək şəkildə, mal bölünür.
mal üç hissəyə bölünür; iki hissəsi ataya və bir hissəsi anaya çatır. Amma meyyitin iki qardaşı və ya dörd bacısı və ya bir qardaşı və bir bacısı varsa ki, hamısının atası birdir, (atalarının bir olmasının mənası odur ki, onların və meyyitin atası bir olsun), istər anaları, meyyitin anası olsun və ya olmasın, meyyitin ata və anası olduğu halda, onlara irs çatmır. Amma onlar olarsa, ana altıda bir irs aparır və qalanı ataya verilir. Məsələ 2742: Əgər meyyitin varisi təkcə ata-ana və bir qız olsa, əgər meyyitin iki qardaş və ya dörd bacısı, yaxud bir qardaşı və bir bacısı (atadan bir) olmasa, mal beş hissəyə bölünür; ata və ana hər biri, onun bir hissəsini və qız onun üç hissəsini aparır. Əgər iki qardaş və ya dörd bacı, yaxud bir qardaş və iki bacısı (atadan bir) olsa, mal altı hissəyə bölünür, ata ananın hər biri bir hissə və qıza üç hissə çatır. Qalan ikidə biri dörd yerə bölüb, bir hissəsini ataya, üç hissəsini isə, qıza verirlər. Məsələn: meyyitin malını 24 hissəyə bölsələr, onun 15 hissəsini qıza, 5 hissəsini ataya və dörd hissəsini anaya verirlər. Məsələ 2743: Əgər meyyitin varisi təkcə ata-ana və bir oğlu olsa, malı altı hissəyə bölürlər; ata-ananın hər biri bir hissə, oğlan dörd hissə aparır. Əgər bir neçə oğlan və bir neçə qız olarsa, o dörd hissəni onların arasında bərabər şəkildə bölürlər. Əgər oğlan və qız olsalar, o dörd hissəni, hər oğlana, qıza düşənin iki bərabəri düşəcək şəkildə bölürlər. Məsələ 2744: Əgər meyyitin varisi təkcə ata və bir oğlan və ya ana və bir oğlan olarsa, malı altı hissəyə bölürlər; bir hissəsi ata və ya anaya, beş hissəsini isə oğlana verirlər.
Yüklə 4,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|