İzahlı şəriət hökmləri
567
mirasına bir əngəl təşkil etmədiyi hala aid deyil. Məsələn; əgər
meyyitin ata tərəfdən olan qardaşı və ana tərəfindən olan babası
olarsa, ata tərəfindən olan qardaşı malın üçdə ikisini və ana
tərəfindən olan babası malın üçdə birini irs aparır, bu təqdirdə
meyyitin ana tərəfindən olan qardaşı oğlu da olarsa, o qardaşoğlu
ana babası ilə malın üçdə birinə bərabər şəkildə şərik olur.
ÜÇÜNCÜ DƏSTƏNİN İRSİ
Məsələ 2765: Üçüncü dəstə, meyyitin əmisi, bibisi, dayısı,
xalası və onların övladlarıdır. Qeyd olunduğu kimi, əgər birinci
və ikinci təbəqədən bir şəxs olmazsa, yalnız bu halda, üçüncü
dəstə irs aparır.
Məsələ 2766: Əgər ölünün varisi təkcə bir əmi, yaxud bir
bibidirsə, istər ata-anadan bir olsun (yəni, ölənin atası ilə bir ata
anadandırlar) istərsə də, təkcə atadan, yaxud da ana tərəfindən
olsun, bütün mal ona çatır. Əgər bir neçə əmi, yaxud neçə bibisi
olarsa, hamısı ata-anadan, yaxud atadan bir olsalar, mal bərabər
şəkildə onların arasında bölünəcək. Əgər əmi və bibinin hər ikisi
olsalar və hamı ata-ana tərəfindən bir olsalar və ya hamı ata
tərəfindən bir olsalar, əmiyə bibinin iki misli qədəri irs çatır.
Məsələn: əgər ölünün varisi iki əmi və bir bibidirsə, malı beş
qismə bölürlər; bir hissəsini bibiyə verirlər və dörd hissəsini isə
əmilər, öz ararlarında bərabər şəkildə bölürlər.
Məsələ 2767: Əgər ölünün varisi təkcə ana tərəfindən təkcə
bir neçə əmi yaxud bir neçə bibi, yaxud da, ana tərəfindən əmi və
bibi olsalar, mal onların arasında bərabər şəkildə bölünür.
Məsələ 2768: Əgər ölünün varisi əmi və bibi olsa, onlardan
bəzisi ata tərəfindən, bəzisi də ana tərəfindən və bəzisi ata-ana
tərəfdən olsalar, ata tərəfindən olan əmi və bibiyə irs çatmır.
Deməli, ölünün varisi ana tərəfindən bir əmi və ya bir bibi
olarsa, malı altı qismə blürlər; bir hissəsini ana tərəfindən əmi,
yaxud bibiyə və qalanını, ata-ana tərəfindən olan əmi və bibiyə
568
İRSİN HÖKMLƏRİ
verirlər; ata-ana tərəfindən olan əmiyə, ata-ana tərəfindən olan
bibinin, iki misli qədər irs çatır. Əgər ana tərəfindən həm əmi,
həm də bibisi olarsa, malı üç qismə bölürlər; iki hissəsini ata-ana
tərəfindən olan əmi və bibiyə verirlər və əmiyə iki dəfə çox çatır.
Bir hissəni isə, ana tərəfindən əmi və bibiyə verirlər ki, bu da,
onların arasında bərabər şəkildə bölünür. Ehtiyat budur ki,
bölüşdürəndə bir-birləri ilə razılaşsınlar.
Məsələ 2769: Əgər meyyitin varisi təkcə bir dayı və ya bir
xala olsa, malın hamısı ona çatır. Əgər həm dayısı, həm də xalası
olsa və hamısı da, ata-anadan, yaxud atadan və ya anadan bir
olsalar, mal onların arasında bərabər şəkildə bölünməlidir.
Ehtiyat budur ki, malı bölməkdə bir-biri ilə razılaşsınlar.
Məsələ 2770: Əgər ölünün varisi təkcə ata tərəfdən dayı və
xalası olsa və ana tərəfindən dayı və xalası olsa və ata-ana
tərəfdən dayı və xalası olsa ata tərəfindən dayı və xalaya irs
çatmır. Malı altı qismə bölüb bir hissəsini ana tərəfindən dayı və
ya xalasına və qalanını ata-ana tərəfindən dayı və xalasına
verirlər ki, malı aralarında bərabər şəkildə bölsünlər. Ehtiyat
budur ki, bölüşmə zamanı, bir-birlərilə razılaşsınlar.
Məsələ 2771: Əgər ölünün varisi təkcə ata tərəfindən dayı və
xalası, ana tərəfindən dayı və xalası, ata-ana tərəfindən dayı və
xalası olsalar, ata tərəfindən olan dayı və xalaya irs çatmır.
Gərək malı üç qismə bölüb, onun bir hissəsini ana tərəfindən
olan dayı və xala öz ararlarında bərabər şəkildə bölsünlər.
Qalanı, ata-ana tərəfindən olan dayı və xalaya verirlir və onlar
da, onu öz aralarında bərabər şəkildə bölürlər. Ehtiyat budur ki,
onun bölünməsində razılığa gəlsinlər.
Məsələ 2772: Əgər ölünün varisi bir dayı, yaxud bir xala və
bir əmi və ya bir bibi olarsa, malı üç qismə bölürlər; bir hissəsini
dayı ya xalaya və qalan hissəsini isə əmi, yaxud bibiyə verirlər.
Məsələ 2773: Əgər ölünün varisi bir dayı, yaxud bir xala, əmi
və bibi olsa, əgər əmi və bibi ata-ana tərəfindən, yaxud ata
İzahlı şəriət hökmləri
569
tərəfindən olsalar, malı üç qısmə bölürlər; bir hissəsini dayı və
ya xalaya, qalan iki hissəsindən əmiyə və bir hissə də, bibiyə
verirlər. Buna görə də, əgər malı doqquz qismə bölsələr, üç
hissəsini dayı, yaxud xalaya, dörd hissəsini əmiyə və iki hissəsini
bibiyə verirlər.
Məsələ 2774: Əgər ölünün varisi bir dayı ya bir xala və bir
əmi və ya ana tərəfindən bir bibi, və ata-ana yaxud ata tərəfindən
əmi və bibidirsə, malı üç qismə bölürlər. Bir hissəsini dayı,
yaxud xalaya verirlər. Qalan iki hissəni altı qismə bölürlər; onun
bir hissəsini əmi, yaxud ana tərəfindən bibiyə, qalan beşdə birini,
ata-ana tərəfindən, yaxud ata tərəfindən olan əmi və bibiyə
verirlər. Əmiyə, bibinin iki misli qədər irs çatır. Buna görə də,
əgər malı doqquz hissəyə bölsələr, üç hissəsini dayıya, yaxud
xalaya, bir hissəsini əmi, yaxud ana tərəfindən olan bibiyə və
digər beş hissəni isə, ata-ana yaxud ata tərəfindən əmi və bibiyə
verirlər.
Məsələ 2775: Əgər ölünün varisi bir dayı və ya bir xala və
ana tərəfindən əmi və bibi, və ata-ana yaxud ata tərəfindən əmi
və bibidirsə, malı üç qismə bölürlər. Bir hissəsini dayı, yaxud
xalaya verirlər. Qalan iki hissəni üç qismə bölürlər; onun bir
hissəsini ana tərəfindən əmi və bibiyə verirlə bərabər şəkildə öz
aralarında bölürlər, qalan iki hissəni ata-ana tərəfindən yaxud ata
tərəfindən olan əmi və bibiyə verirlər. Əmiyə, bibinin iki misli
qədər irs çatır. Buna görə də, əgər malı doqquz hissəyə bölsələr,
üç hissəsini dayıya, yaxud xalaya, iki hissəsini ana tərəfindən
olan əmi və bibiyə, digər dörd hissəni isə, ata-ana tərəfindən
yaxud ata tərəfdən əmi və bibiyə verirlər.
Məsələ 2776: Əgər ölünün varisi neçə dayı və xala olsa ki,
hamı ata-ana ya ata yaxud ana tərəfindən olsalar, əmi və bibisi də
olsa, malı üç qismə bölürlər; onun iki hissəsini keçən məsədə
deyildiyi kimi, əmi və bibi, öz aralarında bölürlər. Bir hissəsini
isə, dayılar və xalalar, bərabər şəkildə öz aralarında bölürlər.
Dostları ilə paylaş: |