Toziholmasael
Yüklə 4,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- ƏR VƏ ARVADIN İRSİ Məsələ 2780
- Məsələ 2784
570 İRSİN HÖKMLƏRİ
xalası, yaxud ata-ana və ya ata tərəfindən olan bir neçə dayı və xalası, ya da əmi və bibi olsa, malı üç qismə bölürlər. Onun iki hissəsini, yuxarıda deyildiyi kimi, əmi və bibi, öz aralarında bölürlər. Deməli, əgər ölünün bir dayı və ya ana tərəfindən xalası varsa, onun ikinci hissəsini, altı qismə bölürlər; bir hissəsini ana tərəfindən olan dayıya və ya xalaya, qalanı, ata-ana tərfindən olan və ya ata tərəfindən olan dayı və xalaya verirlər. Onlar da, onu bərabər şəkildə bölürlər. Ehtiyata görə, bölüşmə zamanı bir- birləri ilə razılığa gəlsinlər. Əgər ana tərəfindən olan bir neçə dayı və ya ana tərəfindən olan xalası, yaxud həm ana tərəfindən olan dayısı, həm də, ana tərəfindən xalası varsa, o bir hissəni üç hissəyə bölürlər, bir hissəsini ana tərəfdən olan dayıları və xalaları, öz aralarında bərabər şəkildə bölürlər. Qalanı, ata-ana tərəfindən olan və ya ata tərəfindən olan dayı və xalaya verirlər. Onlar da, onu öz aralarında bərabər şəkildə bölürlər. Ehtiyata görə, bölmə zamanı bir-birləiə razılaşsınlar.
əmi və bibiyə çatan miqdarı, onların övladlarına; dayı və xalaya çatan miqdarı da, onların övladlarına verilir.
xalası və anansının əmi, bibi, dayı və xalasıdırsa, malı üç qismə bölürlər; onun bir hissəsini əmi, bibi, dayı və anasının xalası, aralarında bərabər şəkildə bölüşdürürlər. Digər iki hissəni üç hissəyə bölürlər, bir hissəsini atanın dayı və xalası aralarında bərabər şəkildə bölürlər. Qalan iki hissə isə, əmi və ölünün atasının bibisinə verirlər. Əmiyə, bibinin iki misli qədər irs çatır.
bütün malın yarısını ərə, qalanı digər vərəsəyə çatır. Əgər o İzahlı şəriət hökmləri 571
ərdən və ya başqa ərdən övladı varsa, bütün malın dördə biri ərə, qalanı digər vərəsəyə çatır. Məsələ 2781: Əgər bir kişi ölsə və övladı olmasa, malının dörddə biri arvadına, qalanı isə başqa vərəsələrə çatacaq. Əgər o qadından ya başqa qadından övladı olsa, malının səkkizdə biri arvadına, qalanı isə başqa vərəsələrə çatacaq. Qadın evin yerindən, nə yerin özündən, nə də onun qiymətindən irs aparmır. Ehtiyat-müstəhəb budur ki, bağ, əkin və digər yerlərin torpaqlarında vərəsələr ilə razılaşsınlar. Həmçinin bina və ağac kimi havada (torpaqdan yuxarı) olan malın özündən irs aparmır, ancaq onun qiymətindən irs aparır. Həmçinin, bağda, əkin sahəsində və başqa yerlərdə olan ağac, əkin və evlərdən irs aparmasına baxmayaraq, onun bunlardan və qiymətlərindən irs aparması işkallıdır. Ehtiyat-vacib budur ki, bunlarda digər vərəsələr ilə razılaşsın.
məskunlaşmış evin yerini istifadə etmək istəsə, gərək başqa vərəsədən icazə alsın. Həmçinin, ehtiyat-vacib budur ki, vərəsələr arvadın payını verməmiş, arvadın qiymətindən irs apara biləcəyi şeylərdən məsələn; bina və ağac kimi, onun icazəsi olmadan istifadə etməsinlər. Əgər arvadın irs payı verilməzdən əvvəl bunları satarsa, arvad icazə versə, səhih, icazə vermədiyi halda isə batildir. Məsələ 2783: Bina, ağac və buna bənzər şeylərin qiymətini müəyyən etmək istərlərsə, dəyər müəyyən edən mütəxəssislərin etdiyi kimi, onların olduqları yerin xüsusiyyətini nəzərə almadan nə qədər qiymət daşıdıqlarını hesab etməlidirlər. Onları yerdən qoparılmış fərz edərək qiymət qoymasınlar. Yaxud onları kirayəsiz və ya kirayəli olaraq o yerdə qalıb aradan gedəcəkləri şəkildə qiymət qoymasınlar.
572 İRSİN HÖKMLƏRİ
hökmündədir. Kərpic və tikintidə istifadə olan şeylər, bina hökmündədir.
olmadığı halda malın dördə biri, övladı olduğu halda isə, malın səkkizdə biri, deyilmiş şərhlə, onun əqdində olan arvadların arasında, (onların heç biri və ya bəzisi ilə yaxınlıq etməsə də,) bərabər şəkildə bölünməlidir. Amma ölümünə səbəb olan xəstəlik zamanı bir qadını əqd etsə və onunla yaxınlıq etməsə, o qadına irs çatmır və mehr haqqı da yoxdur.
xəstəliklə də ölərsə, əri onunla yaxınlıq etməsə belə, ondan irs aparır.
“rici təlaq” verərlərsə və iddə halında ölərsə, ərinə ondan irs çatır. Həmçinin, arvadın iddəsi zamanı əri ölərsə, onun arvadına irs çatır. Amma “rici iddənin” vaxtı bittikdən sonra və ya “bain təlaqın” iddəsi zamanı onlardan biri ölərsə, digərinə ondan irs çatmır.
Məsələ 2788: Əgər ər, xəstəlik halında arvadını boşayarsa, on iki ay (mah hilali) keçməzdən əvvəl ölərsə, arvad üç şərtlə ondan irs ararır: Birinci; bu müddət ərzində başqa ərə getməsin. İkinci; ərinə meyli olmadığına görə, təlaq verməyə razı etmək üçün, ona bir mal verməmiş olsun. Ərinə bir şey verməsə də, boşanma, arvadın razılığı ilə olarsa, yenədə irs aparması, işkallıdır. Üçüncü; ər, xəstə olduğu halda arvadına təlaq versə, o xəstəliklə və ya başqa səbəbə görə ölərsə, (arvad irs aparır). Deməli, əgər o xəstəlikdən sağalarsa və başqa səbəbə görə dünyadan gedərsə, onun arvadına irs çatmır. Yüklə 4,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|