Toziholmasael
Yüklə 4,66 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Məsələ 2914
- Məsələ 2915
- Məsələ 2916
- Məsələ 2917
- Məsələ 2918
- Məsələ 2919
- Məsələ 2920
- Məsələ 2921
- Məsələ 2922
- Məsələ 2923
İzahlı şəriət hökmləri 615
səfeh, müflis olduğuna görə mal-dövlətindən istifadə etməkdən qadağan edilmiş şəxsin, müqavilə bağlaması səhih deyil. Məsələ 2914: Sığorta müqaviləsi lazım əqdlərdən sayılır və iki tərəfin razılığı olmadan pozula bilməz. Əlbəttə, əgər müqavilədə şərt edilsə ki, sığorta edən və sığorta olunan, yaxud hər ikisinin müqaviləni pozma hüquqları vardır, bu şərtə əsasən sığorta müqaviləsini pozmaları caizdir.
sığorta olunan şəxs şəriət hakiminə və yaxud səlahiyyətli orqanlara müraciət etməklə onu öz vəzifəsini yerinə yetirməyə vadar edə bilər. Həmçinin müqaviləni poza da bilər və sığorta haqqı adı ilə verdiyi məbləğin geri qaytarılmasını tələb edə bilər.
əldə etdikləri sərmayə ilə bir şirkət təsis etsələr və onlardan hər biri şəriklik müqaviləsi əsnasında başqasına şərt etsə ki, onun özünə, yaxud mal-dövlətinə müəyyən xəsarət dəysə, şirkətin gəlirindən və ya sərmayəsindən (hadisənin növünü və ziyanın miqdarını müəyyən etsələr) dəymiş ziyan aradan qaldırılsın şirkət vəzifəlidir ki, dəymiş xəsarətləri aradan qaldırsın;
Tacir və bazar işçiləri arasında geniş yayılmış müamilələrdən biri də sərqüfli, yaxud irəli olmaq haqqı adlı müqavilədir. Məqsəd budur ki, icarə edən şəxs özünün icarə etdiyi və ixtiyarında olduğu məhəlli iki tərəfin razılığı əsasında alınmış məbləğ müqabilində başqasına həvalə edir, yaxud malik aldığı müəyyən məbləğ müqabilində icarə müddəti sona çatdıqdan sonra icarəçini, icarə etdiyi yerdən çıxarmaqdan, yaxud icarə haqqını artırmaqdan çəkinsin.
icarəçi üçün orada heç bir haqq gətirmir və o, icarə müddəti qurtardıqdan sonra oranın malikinin öz mülkündə təsərrüf
616 QARIŞIYA ÇIXAN YENİ MƏSƏLƏLƏR
etməsinə, oranı boşaltmasına, yaxud əvvəlki icarə məbləğinin artırılmasına mane ola bilməz. Həmçinin icarəçinin müəyyən bir məhəldə uzun müddətli olması, həmin məhəllin müəyyən dəyər və yaxşı ticarət mövqeyi qazanması və sair kimi şeylər onun üçün həmin yerdə qalmağa heç bir haqq gətirmir. İcarə müddəti qurtardıqdan sonra həmin yeri boşaldaraq malikinə təhvil verməsi vacibdir. Əgər sahibinin razılığını əldə etsə bu istisnadır. Həmçinin başqasına icarəyə vermək istəsə gərək (müəyyən bir məbləğ verməli də olsa) sahibinin razılığını əldə etsin. Adətdir bir miqdar sərqüfli ünavanında sahib olan şəxsə verib onun razılığını əldə edirlər. Xülasə bu fərziyədə də icarə və yeni icarəçinin oturmağı üçün sahibinin icazə və razılığı lazımdır.
verilən qədim mülklərdə ki, hər ay razılığa gəldikləri məbləği mük sahibinə versin, əgər kirayəçi digər kirayəçini öz yerinə gətirmək istəsə, bu işin düz olması belə düz ola bilər ki, yeni kirayəçi bir məbləğ pulu razılaşma ya hədiyyə ünvanında birinci kirayəçiyə versin ki, o yeri onun üçün boşaltsın. Bu işdə mülk sahibinin razılığını əldə etsə eybi yoxdur. İmam Sadiqdən
soruşdular: bir kişiyə sakin olduğu mülkdən çıxması üçün rüşvət ünvanında pul verirlər, bu məqsədlə ki, pul verən şəxs orada otursun, Həzrət buyurdu: heç bir eybi yoxdur. Məsələ 2919: Əgər icarəçi dövlət qanunundan (belə ki, bu qanun malikin icarəçini zorla icarə etdiyi yeri boşaltmağa vadar etməsinin və yaxud icarə miqdarını artırmasının qarşısını alır) istifadə etsə və həmin yeri boşaltmaqda, yaxud icarə haqqının artırılmasından imtina etsə bunun işi haramdır və onun həmin yerdə malikinin razılığı olmadan təsərrüf etməsi qəsb sayılır. Əgər həmin yeri boşaltmaq işi müqabilində müəyyən məbləğ alsa haramdır. Məsələ 2920: Mülk sahibinin kirayəçini mülkü boşltmasına məcbur edə bilmədiyi kirayələrdə, mülk sahibi bir il müddətinə İzahlı şəriət hökmləri 617
icarə məbləğinin müqabilində mülkünü icarəyə verir və müəyyən bir məbləği sərqüfli ünvanında icarə edəndən alır. Qərardadda şərt edirlər il boyu həmin məbləğlə yaxud neçə faiz arımla icarəçinin icarə müddətini artırsın, belə olan surətdə icarəçi az yaxud çox məbləğ almaq ilə o mülkü ikinci icarəçiyə verə bilər, belə olan halda mülk sahibi icarə və təhvil verməyin qarşısını almağa haqqı yoxdur. Amma bu halda mülk sahibi şərt edə bilər oranı boşaltmaq üçün birinci icarəçinin ikinci icarəçidən aldığı sərqüflinin bir neçə fayızını alsın Məsələ 2921: Əgər mülk sahibi məsələn: üç il müddətinə bir mülkünü yüz min tümənə icarəyə versə və bundan əlavə müəyyən məbləği sərqüfli ünvanında alsa, icarə qərardadı yazılan zaman həmin məbləğə yaxud bir neçə fayız artığına sonrakı mərhələlərdə qərardadı artırmalarını şərt etsə yaxud icarəçinin, mülkü digər şəxsə (icarə qiymətinin artırılması ya sərqüfli şərti ilə) icarəyə verməsini şərt etsə, bu halların hamısında icarəçi müəyyən məbləği razılaşmalarına uyğun olaraq almaqla digərinə verə bilər.
müəyyən müddət ərzində icarəyə versə və icarə əqdinin əsnasında özünə şərt etsə ki, müddət sona çatdıqdan sonra onun icarəsini birinci ildə razılaşdıqları həmin surətdə və ya hər il adi qayda müəyyən bir məbləğ verməklə uzatsın və təsadüfən digər bir şəxs icarə yerini boşaltmaq üçün icarəçiyə müəyyən məbləğ verib və bir daha onun orada qalmaq haqqı olmamasın və o yer ikinci icarəçinin ixtarında olsun, ikinci icarəçi müəyyən məbləği verəndən sonra haqq sahibi olmur.
etməsi vacibdir. İki məsələ yuxarıda qeyd olunan şərtə əsaən icarə müddətini artırsın. Malik öz şərtinə əməl etməzsə və icarə müddətini uzatmaq istəməzsə, icarəçi şəriət hakiminə, müraciət etməklə onu öz şərtinə əməl etməyə məcbur edə bilər. Əgər onu
Yüklə 4,66 Mb. Dostları ilə paylaş:
|