Tuproqning biologik faolligida mikroorganizmlar roli azotobakterning xususiyatlari

ACADEMIC RESEARCH IN EDUCATIONAL SCIENCES 
VOLUME 2 | ISSUE 6 | 2021 
ISSN: 2181-1385 
Scientific Journal Impact Factor (SJIF) 2021: 5.723 
DOI: 10.24412/2181-1385-2021-6-139-143
Academic Research, Uzbekistan 141 www.ares.uz 
assimilyatsiya qilish qobiliyatiga ega. Azotni assimilyatsiya qiluvchi anaerob 
bakteriyalardan farqli o'laroq, uglevodlarni yoki ularga yaqin moddalarni talab 
qiladigan yog'li fermentatsiya Azotobakter ko'plab organik moddalarni va boshqa 
narsalar qatorida murakkab organik moddalarni parchalash mahsulotlari orasida 
topilgan oddiy birikmalardan foydalanishga qodir. Organik moddalarning 
assimilyatsiya qilinadigan azotga nisbatan iqtisodiy sarflanishi tufayli Azotobakter 
tabiatdagi azot aylanishida muhim rol o'ynaydi, atmosfera azotlari tufayli azotli 
birikmalar bilan tuproqni boyitadi. Azotobakter faqat kislotali va kambag'al ohak va 
fosforik kislota tuproqlarida topilmaydi. Bu tuproqlarning ohaktosh va fosforli 
o'g'itlarga ta'sirini aniqlash uchun ba'zi usullarga asoslanadi. Boshqa ushbu mahsulot 
ammiak bo'lib, ma'lum sharoitlarda aniqlanishi mumkin.Azotobakterlar o’simlik 
turida qat’iy nazar atmosfera erkin azotini aniqlash qibiliyati bilan 
xarakterlanadi.Shuning uchun xam tabuatda azotning aylanishida katta rol o’ynaydi 
Azotobakterning tabiatdan azotni yaxshiroq assimiliyatsiya qilishi uchun ma’lum bir 
sharoitlar talab etiladi,Ushbu sharoitlarning eng muhimlari;Atrof muhitning 
reaksiyasi-nettral,yaxshi havo kirishi,organik moddalarning mavjudligi,Eruvchan 
mineral kalsiy tuzlari,fosfor va kaliy,etarli tuproq namligi .Qulay sharoit bo’lganda 
bu mikroorganizm gertariga 40-50 kg azot to’plashi mumkin Shu bilan birga 
Azotobakter 
o’simlikni 
o’sishini 
tezlashtiradigan 
va 
boshqa 
foydali 
mikroorganizmlarni 
faoliyatini 
kuchaytiradigan 
moddalarni 
sintezlaydi.
Azotobakterning rivojlanishi va azotni mustahkamlash asosan fosfor muhitida 
mavjudligiga bog'liq. Fosfor manbai organik va mineral fosforli birikmalar sifatida 
xizmat qilishi mumkin. Azotobakterning fosforga nisbatan yuqori sezuvchanligi 
fosforli o'g'itlarda tuproq ehtiyojini aniqlashning mikrobiologik usulini ishlab 
chiqishga imkon berdi. Sof bug'doy ekinlaridagi azotobakterlarning soni no'xatning 
sof ekinlariga qaraganda ancha past. Aralash ekinlarda azotobakterning kuchi faqat 
no'xat 40 va 50 kg/ga ekiladigan aralashmalarda bir necha marta ko'payadi. no'xat 
ekishning yuqori darajasi bilan-60 kg/ga azotobakter miqdori kamayadi , bu ehtimol 
azotobakter va nodul bakteriyalarning karbongidrat oziqlanishi shartlariga bog'liq 
Shunday qilib, tajribaning ikkita versiyasida havo azotini aniqlash kuchayadi va 
o'simliklarning azot oziqlanishi yaxshilanadi.