Тупроқшунослик-ўқув қўлланма-лотин

-
gumus, kashtan rangli, mayda 
donador, yuza qatlamining qalinligi 15-30 sm. AV1
 
gumusli, qo‘ng‘ir - sur 
rangli, donador 10 sm qalinlikdagi qatlam. AV2 - qalinligi 10 sm bo‘lgan 
qora, qo‘ng‘ir, gumus, azotli tuproq, prizmatik, yirik donador, xlorid 
kislota ta’sirida qaynaydigan qatlam. Vsa
- 
zich joylashgan ona jins. 
Gumus miqdori 3-4, zahirasi 120-300 t/ga, singdirish sig‘imi kalsiy, 
magniy bilan to‘yingan, muhiti neytral yoki kuchsiz ishqorli. G‘ovakligi 
50- 55%, suvning singdirish qobiliyati yaxshi. Bu tuproqlar to‘q kashtan, 
kashtan, och kashtan tuproqlarga bo‘linadi. 
O‘tloqi kashtan tuproqlar yarimgidromorf bo‘lib, profilning tuzilishi 
A-AB-Bca-Bg-Cg.
 
Past joylarda hosil bo‘ladi. Yevroosiyoda 6,6 mln ga ni 
tashkil qiladi, namlangan va gleyli qatlamga ega. 

---

H.
Х
.
Т
ursunov. 
Т
uproqshunoslik 
142 
Qo‘ng‘ir yarimsahro tuproqlar 
A-AV-Vsa-Vl-Sda so‘r qo‘ng‘ir 
rangli, donador emas, kuchsiz qatlamli, gumus gorizontidan iborat. 
S.G.Gmelin (1768), P.A.Pallas (1778), V.V.Dokuchayev (1900), 
N.A.Dimo, V.A.Keller, N.N.Bolishev, V.A.Nosin, N.A.Nogina tomonidan 
tarqalishi, genezisi, xossalari o‘rganilgan va tasnifi ishlab chiqilgan. 
Bu tasnifdagi tuproqlar tekisliklarda soz va sozsimon, dengiz, ko‘l, 
daryo yotqiziqlarida hosil bo‘lgan. Qattiq tog‘ jinslarining elyuviy- 
delyuviyida ham hosil bo‘ladi. Quruq kontinental subboreal bioiqlimda, 
yozda 21-27°S, qishda 10-15 °S, yillik yog‘in miqdori 100-250 mm,
 
yog‘in 
miqdoridan bo‘g‘lanish 4-5 barobar ko‘proq. O‘simlik qoplami 20-40% 
tipchak, buyurg‘un, kukpek, sho‘ralar, juzg‘un va efemerlardan iborat. 
Biomassa 100 s/ga, shundan 7 ts/ga yer yuzida, ildizlari esa 65 s/ga 
ni tashkil qiladi. Profilida 
A 
qatlam ikki qismga, yuzadagi 2-4 sm 
qalinlikdagi g‘ovakli qatlam, uning tagida yumshoq qatlam g‘ovak, och-
qo‘ng‘ir 12-15 sm, so‘ngra esa ochroq donador-yong‘oqsimon tuzilishdagi, 
karbonatli 25-40 sm qalinlikdagi Vsa qatlam, Bcs – gipsga boy, ammo 
yumshoqroq, S