H.
Х
.
Т
ursunov.
Т
uproqshunoslik
142
Qo‘ng‘ir yarimsahro tuproqlar
A-AV-Vsa-Vl-Sda so‘r qo‘ng‘ir
rangli, donador emas, kuchsiz qatlamli, gumus gorizontidan iborat.
S.G.Gmelin (1768), P.A.Pallas (1778), V.V.Dokuchayev (1900),
N.A.Dimo, V.A.Keller, N.N.Bolishev, V.A.Nosin, N.A.Nogina tomonidan
tarqalishi, genezisi, xossalari o‘rganilgan va tasnifi ishlab chiqilgan.
Bu tasnifdagi tuproqlar tekisliklarda soz va sozsimon, dengiz, ko‘l,
daryo yotqiziqlarida hosil bo‘lgan. Qattiq tog‘ jinslarining elyuviy-
delyuviyida ham hosil bo‘ladi. Quruq kontinental subboreal bioiqlimda,
yozda 21-27°S, qishda 10-15 °S, yillik yog‘in miqdori 100-250 mm,
yog‘in
miqdoridan bo‘g‘lanish 4-5 barobar ko‘proq. O‘simlik qoplami 20-40%
tipchak, buyurg‘un, kukpek, sho‘ralar, juzg‘un va efemerlardan iborat.
Biomassa 100 s/ga, shundan 7 ts/ga yer yuzida, ildizlari esa 65 s/ga
ni tashkil qiladi. Profilida
A
qatlam ikki qismga, yuzadagi 2-4 sm
qalinlikdagi g‘ovakli qatlam, uning tagida yumshoq qatlam g‘ovak, och-
qo‘ng‘ir 12-15 sm, so‘ngra esa ochroq donador-yong‘oqsimon tuzilishdagi,
karbonatli 25-40 sm qalinlikdagi Vsa qatlam, Bcs – gipsga boy, ammo
yumshoqroq, S
Dostları ilə paylaş: