|
Тупроқшунослик-ўқув қўлланма-лотин-
karbonat, gips, tuzlarga boy ona jins qatlamidan iborat.
Bu tuproqlar sho‘rtob bo‘lganligi uchun profili tabaqalangan, AEDlmz6vk9u6yqgN3DYxf7G4SMYJr5CBRzY39cKb1 -
karbonat, gips, tuzlarga boy ona jins qatlamidan iborat.
Bu tuproqlar sho‘rtob bo‘lganligi uchun profili tabaqalangan, A
qatlam loydan holis bo‘lib, Fe va A1 kam, ammo Si birikmalariga boy.
Gumus miqdori 1,0-2,5%, 30-100 t/ga singdirish sig‘imining asosiy
qismini Sa va Mg tashkil qiladi, Na esa 1-14%. Loy zarrachalari esa, AV
qatlamida to‘planadi. Qo‘ng‘ir tuproqlar Yevroosiyo, Shimoliy Amerika va
Markaziy Osiyoda tarqalgan bo‘lib, chorvachilikda yaylov va g‘alla
ekinlarini yetishtirishda foydalaniladi.
Yarimgidromorf tuproqlar -
o‘tloqi qo‘ng‘irlari pastdan, suv
irmoqlarida hosil bo‘ladi. Qo‘ngir tuproqarga nisbatan gumusli, AV
qatlami 25 sm qalinlikni tashkil etadi. Gumus 2-3% ni tashkil qiladi.
Bo‘z tuproqlar
och tusli,
yumshoq, karbonatli sahro, yarimsahro,
subtropik quruq bioiqlimda, tabaqalangan kesmali tuproqlardir. Bo‘z
tuproqlar S.S.Neystruyev (1909), N.A. Dimo, L.I. Prasolov, A.I. Bessonov,
A.N. Rozanov tomonidan har tomonlama o‘rganilgan bo‘lib, Yevroosiyo,
Afrika, Janubiy va Shimoliy Amerikada keng tarqalgan. Umumiy maydoni
205,9 mln ga, tog‘larda esa 52,5 mln. gektar. O‘rta Osiyo va Zakavkazyeda
tarqalgan. Allyuvial, prollyuvial, dellyuvial soz va sozsimon yotqiziqlar
ustida, quruq subtropik iqlimda qishi 2-5 °S , yozi esa +26 + 30 °S, yil
davomida iliq kunlar 170-245, harorat yig‘indisi 3400-5800 °S, yog‘in
miqdori 1000-1700 mm ni tashkil qiladi. Qattiq tog‘ jinslarining elyuviy va
delyuviyida hamda turli rangdagi yotqiziqlar ustida ham hosil bo‘ladi.
Biomassa 120-150 s/ga, yer ustida 15-25 s/ga, ostida esa 100 s/ga
.
Profilning tuzilishi A-12-17 sm, AV-15-26, Vsa-60-100 sm, VS-1,5-2,0
m
H.
Х
.
Т
ursunov.
Т
uproqshunoslik
143
gips birikmalaridan iborat. Gumus 1,0-3,5%, singdirish sig‘imi 16 mg
ekv/100 g, gumus zahirasi 50-160 t/ga. Balandlik, o‘simlik qoplami va
boshqa xususiyatlariga binoan uch tipchaga: och, tipik, to‘q tusli bo‘z
tuproqlarga ajratilgan. Bu tuproqlar paxtachilik, bog‘dorchilik, g‘allachilik,
sabzavot - polizchilik va chorvachilikda foydalaniladi.
Dostları ilə paylaş: |
|
|