Türk Dilinde Konuşan Ülkelerin politikasına Destek Fonu Bu kitap Türk Dilinde Konuşan Ülkelerin politikasına Destek
Yüklə 144 Kb. Pdf görüntüsü
|
266 YOL VII 267 Biz, qırğızıstanlılar, çoxmillətli xalqıq. Qırğızıstanın vətəndaşı olmaq – heç də yerli camaatla qan qohumluğu deyil. Bu, ümumi taleyi bölüşdürmək, gələcəyə birgə yolu addımlamaqdır. Qırğızlar daima böyük arzunun həyata keçməsi naminə axtarışda olmuş, yeniliklər qazanmış, həmişə xariqələr yaratmaq yolunu seçmişlər. Biz yorulmaz mübarizədə irəliləyərək, tədricən azad, firavan, təhlükəsiz, açıq, mənəvi dəyərlərə söykənən yeni Qırğızıstan qurmaq məqsədinə yaxınlaşırıq. Ölkənin müstəqilliyini qazanandan sonrakı az müddətdə bu yolda nəzərəçarpan addımlar atılmış, başlıcası isə maneələr təmizlənib aradan götürülmüşdür. Artıq azad üfüqlər göz qarşısındadır və doğan Qırğızıstanın yeni surəti parlaqlıqla nəzərə çarpır. Fəqət unutmaq olmaz ki, bizi irəlidə daha mürəkkəb iş gözləyir. Ancaq bunlar müvəqqəti çətinliklərdir. Bizim nailiyyətimiz – azadlığımızdır. Azadlıq əbədidir. Ondan ötrü yaşamağa və zəhmət çəkməyə dəyər. Yeni vəzifələr peyda olur, onlarla bahəm isə yeni yolda yeni məqsədyönlülük yaranır. Amallarımızın cani-dildən gələn qayəsi – nəsillərə çiçəklənən Vətəni bəxş etməkdir. Bu məqsədi həyata keçirmək asan iş deyil. Buna yalnız mədəniyyətdə buzla alovu, isti ilə soyuğu əridərək, yeni qırğız ruhunu ümumdünya mədəni dəyərlərinə və təzə texnologiyalara uyğunlaşdıraraq, uca dağları ram edərək, sərbəst çağlayan çayları fəth edərək müvəffəq olmaq mümkündür... Bu dünyaya işğalçı kimi deyil, yolaçanlar qismində gəlmişik. Millətimiz məhz burada doğulub formalaşmışdır. Xalqımızın tarixi isbata yetirdi ki, düzgün yoldan sapmamışıq: əcdadlarımız bihudə yerə torpağı qanı, təri bahasına qoruyub saxlamamışlar və ondan əziz dünyada heç nə yoxdur. Yalnız bu torpaqda bəxtiyar həyat qura bilərik. Bütün qırğız aillərində (oba) qırğızlar üçün xüsusi əhəmiyyət kəsb edən yüzlərlə dağ cığırı var. Məhz bu dağ cığırları sivilizasiyamızı bakirə təbiətlə, dağ silsilələrini isə ucqar aillərlə bağlayır. Əcdadlarımız tərəfindən qoyulub gedilmiş bu cığırların bəlkə də on min illər yaşı var. Onlar bizə elə onun üçün əzizdirlər ki, sanki tariximizin salnamələridir. Yoldan artıq daş-kəsəyi götürmək, cığırları digər yolçular üçün təmizləmək ənənəsi bu gün də yaşamaqdadır. Məhz bu dar cığırlar bütün zamanlarda insanlarda kompromis hissi, yolu böyüyə, at belində gedənə yox, piyada addımlayana güzəştə getməyi tərbiyə edir. Dərələrdə qıvrılan cığırlarla addımladıqca, azmaq mümkünat xaricindədir, çünki bu xırda cığırların hər birisi yolçunu iri, magistral yola çıxaracaq. Elə biz də suverenitet ərzində dar cığırla dağlardan keçmiş, bəzən uçurumun kənarına gəlmiş, maneələrlə üzləşmiş, ancaq yenə də bazar iqtisadiyyatı və əsil demokratiyanın iri yoluna çıxmışıq. Bu yol mütləq bizi tərəqqiyə gətirib çıxarmalıdır. Əcdadlarımız üçün yol sadəcə sadəcə yol deyil, daha dərin məna kəsb edirdi. Bu, tarix, fəlsəfi və mənəvi əhəmiyyətə malik idi. İnsan doğulur və bir il sonra sərbəst gəzməyə başlayır. Həyat yolunda ilk addımlarını atır. Ağsaqqllar ona xeyir-dua verirlər: “Allah onu saxlasın, yolunu işıqlı eləsin!”, “Sənə yaxşı yol, firavanlıq arzulayıram!”. Böyük ömür yolu belə başlayır. Uzaq yola çıxmazdan öncə nəsil- kökümüz əbavü-əcdadın ruhlarına təzim edirdi. Ən müşküllü dəqiqələrdə həmçinin ruhlara xitab eyləyir, onları şahid durmağa çağırırdılar. Onların zənniycə, əcdadların ruhları sehrli qüvvəyə malik oluban insanların dünyagörüşünə təsir göstərə bilərdilər. Bu müqəddəs məfhumlar özünəməxsus tərzdə kulta çevrilmişdilər. İlhama gətirən, ruhlandıran, təpər verən müqəddəs anlayışlar və mütləq səni qoruyacağına ümid bəslədiyin və arxayın olduğun səma pasibandarları. Doğma torpaq – müqəddəsdir. Xalq folklorunda deyilənlərə dəlalət edən bir çox misallar var. Nümunə kimi aşağıdakı atalar sözlərini və zərbül- məsəlləri gətirə bilərik: “Ar kimdin tuulqan jeri ozuno Misir” (“Kim harada doğulubsa, oranı da özünə cənnət bilir”); “Tuulqan jerdin topuraqı altın” (“Doğma torpaq – altundur”); “Başka eldə sultan bolqonço, oz jerində ultan bol” (“Özgə xalqın sultanı olmaqdansa, özününkünün payəndazı ol”)... Torpağımız bir də ona görə doğmadır ki, onun tərkində əcdadlarımızın neçə-neçə nəsilləri əbədi yuxuya dalıb yatır. Torpaq bir də ona görə əzizdir ki, biz onun üstündə böyüyüb ərsəyə yetişmişik, gələcəkdə isə övladlarımız böyüyəcək. Vətənə səcdə dini dərəcəyə qaldırılmışdır – qırğızların dünyagörüşündə bu sitayiş çox nəslin ömrü boyu süzgəcdən, keşməkeşdən keçmişdir. Xalqın mənəvi həyatında Vətən – həm ali ictimai dəyər, həm də dünyada ən yaxşı torpaqdır. Evimizdə sülhü və firavanlığı öz əllərimizlə yaratmalıyıq. Əslimizin-nəslimizin yolu – əsil vətənpərvərlik yoludur. Bu, doğma torpağa, təbiətə, xalqa 268 Torobəyov S.S. “Bahar” 2010-cu il, kətan, yağlı boya, 60 x 70 269 bəslənən və qırğızların bütün tarixi boyu izlənən səmimi, xoş duyğudur. Təbii ki, biz də bu yolu tutmalıyıq – Vətənə xidmət yolunu. Bu hiss xalq dastanı “Manas”da və bir çox digər folklor əsərlərində öz inikasını tapmışdır. Vətənin azadlığı və müstəqilliyi uğrunda canını qurban vermiş qəhrəman-bahadırların kultu isə xüsusi əziz tutulur. Bir çox mahnı və şeirlərdə milli qəhrəmanların müdrikliyi və vətənpərvərliyi milli sərvət kimi tərənnüm olunmuş və bu gün də vəsf olunur. Uzaq əcdadlarımız heç vaxt istilaçı olmamışlar, fəqət öz torpaqlarının qorxmaz və cəsarətli müdafiəçisi olmuşlar. Təsadüfi deyil ki, qırğızları “Moğolustan aslanları” adlandırmışlar. Neçə əsrdir, qırğızlar Səxavətli Manasın ruhuna baş əyirlər. Onlar üçün Manas hər şeydən alidir, dua oxuyarkən Manasın ruhuna xitab eyləyirlər. “Sənə Manasın ruhu qənim kəsilsin” – hər bir qırğız üçün ən qorxunc qarğışdır. “Sənə Manasın ruhu yardımçı olsun” duası – müqəddəsdir. Qırğızlar bu günə qədər Səxavətli Manasın kultunu əziz tuturlar. Hətta onun tayfası – Manasdır! Hətta onun alovu – Manasdır! Hətta onun bayrağı – Manasdır! Hətta onun ismi də – Manasdır! Manasın surətini isə bu tövr təsvir edirdilər: Sanki Yerin, Göyün, Dayağından yaranmış Manas. Sanki Ayın, Günün, Nurundan toxunmuşdur Manas. Sanki aylı buludların Sərinindən toplanmışdır Manas. Sanki Yerin tərkinin Ağırlığından yapılmış Manas! Xalqın həyat müdrikliyi bariz təcəssümünü çoxşaxəli atalar sözündə və zərbül-məsəllərdə tapmışdır. Bunlarda Vətənə, xalqa məhəbbət təlqin olunmuş, cəsarət hissinin tərbiyə edilməsi təzahür etmişdir. Məs.: “Bahadırı üstələmək olar, xalqı yox”, “Cəsur igid həyatı anasından alır, ölümünü yağıdan”, “Yastığın üstündə ölüm – rüsvayi- cahan, döyüş meydanında ölüm – şanü-şövkət”, “Xalqın korluq çəkirsə, var-dövlətin lənətə gəlsin”, “Ədalətli bəyin yaxını olmur, qohumlu bəyin ədaləti” və b. sülalənin birləşməsinə yönəldilmişdi. Şifahi xalq yaradıcılığının bu janrının əsasında nəsihətamiz mahnılar və poemalar inkişaf etməyə başlamışdır. Yolda bərabərlər arasında bərabər olmaq və həmişə layiqli görünmək lazımdır. Bizim əcdadlarımız, sözün əsil mənasında, əməksevər olmuşlar. Onlar buğda səpir, qoyun sürülərini otarır, ilxıları qoruyur və mahnı oxuyur, dəyirmanda çalışır və yenə də nəğmə deyirdilər. İşləməyə elə gedərdilər ki, sanki toya-bayrama yığışırlar, mahnı oxuyanda – iş də yüngülləşir. Onlar, bizim müdrik əcdadlarımız çox gözəl anlayırdılar ki, xoşbəxtlik yalnız əməklə əldə edilə bilər. Onlar deyirdilər ki, zəhmətsiz var-dövlət – müvəqqəti ləzzətdir. Nahaq söz deyil: “Qul kimi işlə, şah kimi yaşa”. Əcdadların yolu hədsiz dərəcədə çətin idi: onlar uca dağlardan və qaynar çöllüklərdən keçib getməli idilər, lakin oraları da öz inadları və zəhmətləri sayəsində fəth edirdilər. Bica yerə deyilməyib: “Qoçağın əməyi yerdə qalmaz”. Bizim yurdumuz həmişə ruzili- bərəkətli olmuşdur. Alın təri və halal zəhmət sayəsində qazanılan çörək bizim ata-analarımız üçün xüsusi müqəddəs əhəmiyyətə malik idi. Əbəs yerə deyildir ki, and içərkən qarşılarına çörək qoyar və çörəyə and içərdilər. Deməli, biz əgər sizinlə birgə dolğun həyat yaşamaq, hər evdə istilik və rahatlıq, zəngin dəstorxon olmasını istəyiriksə, buna yalnız, əcdadlarımız vəsiyyət etdikləri kimi, səbr və gərgin əməklə nail ola bilərik. Əcdadlarımız bu yolda torpaqlarını qorumuş, zəmilərini şumlamış və əkib-səpmiş, məhsul toplamış və uşaq böyütmüşlər, əllə böyük arxlar qazımış və ilk yolları salmışlar, meyvə ağacları əkmiş, mal-qara saxlamış, cıdır üçün qaçağan atlar yetişdirmiş və həmişə mahnılar oxumuşlar. Bu bərəkətli torpaqda, söylədiyim kimi, xalq heç zaman aclıq çəkməmişdir və həmişə başqalarını aclıqdan xilas etmək iqtidarında olmuşdur. Böyük sərvətlər torpağı qırğız ailələrini ümidsiz kasıbçılıqda qoymamışdır. Qırğızıstan torpağı möcüzəli məhsuldarlığı ilə seçilir, effektiv istifadə edildiyi halda milyonlarla insanları, saysız-hesabsız heyvan sürülərini yedizdirə bilər. Qədim zamandan xalqda torpaq haqqında belə bir deyim vardır: “Jerdi bir toyquzsan, jer seni on toyquzat” – “Torpağı bircə dəfə yedizdirsən, o səni on dəfə yedizdirər”. Qırğızıstan torpağının tərkində böyük sərvətləri yatır: qızıl, antimon, civə, aztapılan metallar. Lakin məlum olduğu kimi, sahibsiz torpaq – yetimdir. Bundan sonra, müstəqilliyimizin bərpa olunduğu dövrdə dehqanlarımız torpağa mülkiyyətçi kimi sahib çıxmağa ixtiyarlı olmalıdır. Deməli, biz və əcdadlarımızın yolunu davam etdirənlər imkan verməməliyik ki, onların övladları aclıq çəksin. Uşaqlar oxumağı, yazmağı, müxtəlif dillərdə danışmağı, çalışmağı və öz bilik səviyyələrini yüksəltməyi bacarmalıdırlar. Əcdadlarımızdan bizə qalmış ən böyük varidat – torpağımız, Ata jurtumuz –ulularımızın Vətənidir. Güman ki, millətin bu və ya başqa torpaqda yaşaması təsadüfi deyil, bunda hansısa qanunauyğunluq və 270 Yüklə 144 Kb. Dostları ilə paylaş:
|