Türk Dilinde Konuşan Ülkelerin politikasına Destek Fonu Bu kitap Türk Dilinde Konuşan Ülkelerin politikasına Destek

heyəti  51  idmançıdan  ibarət  olmuşdur  ki,  onlar  da  10  idman  növündə  çıxış  etmişlər. 
Respublikanın bədən tərbiyəsi və idmanında Qırğızıstan Dövlət Bədən Tərbiyəsi İnstitutu 
əvəzedilməz  rol  oynayır.  İnstitutda  təqribən  400  əməkdaş  çalışır.  Hal-hazırda  keçmiş 
ənənəvi federasiyalarla yanaşı “Kok-Boru”, “Toquz korqool”, “Kureş” kimi federasiyalar 
işləyir. 10 milli idman növü üzrə idman fəxri adları təyin olunmuşdur. Onları arasında “At 
çabış”, “Oodarış”, “Ordo”, “Jorqo salış”, “Tıyın enmey”, “Upay”, “Kulatuu” kimi adları 
sadalamaq olar. 
Sağlamlığın bərpası resursları
Sağlamlığın bərpası resursları əlverişli iqlimi ilə bahəm ölkənin əhəmiyyətli sosial-
iqtisadi  potensialını  təşkil  edir.  Diyar  müalicəvi  palçıqlarla,  yeraltı  mineral  sularla 
zəngindir. Qırğızıstanda tərkibinə və xüsusiyyətlərinə görə 80-dan artıq fərqli mineral su 
və təxminən 20 müalicəvi palçıq yataqlarının kəşfiyyatı aparılmışdır. Bu ehtiyatların yarısı 
İssık-Kul hövzəsinə aid edilir. İssık-Kul gölünün suyunun özü də balneoloji əhəmiyyət 
kəsb edir. İssık-Kul kurort zonasında əksəriyyəti şöhrəti ölkənin hüdudlarından kənara 
çıxmış kurortlar yerləşir. Respublikanın digər kurortları Cəlalabadda, Ceto-Oquzda, Isık-
Atada, Arslanbobda  və  digər  məkanlarda  fəaliyyət  göstərir. Turizm  və  alpinizm  geniş 
yayılmışdır. 
Turizm 
Respublikanın ərazisinin 90% artığı dəniz səviyyəsindən 1 000 m yüksəklikdədir. 
Himalaydan  və  Pamirdən  sonra  dünyanın  ən  yüksək  zirvələri  Qırğızıstanda  yerləşir; 
dəniz səviyyəsindən 7 439 m hündür Qələbə zirvəsi və dəniz səviyyəsindən 7 134 m 
uca Lenin zirvəsi. Ən uzun buzlaqlardan biri “Enilçek” dünya miqyaslı görməli yerdir. 
Qırğız  torpağında  2  000-dən  artıq  hündürlük  gölü  var.  İssık-Kul  qırğız  dilində  “isti 
göl” deməkdir. Göl heç vaxt donmur və çimmək mövsümü bəzən noyabr ayına qədər 
uzanır,  suyun  temperaturu  yayda  24`,  qışda  +4`-yə  çatır.  İssık-Kul  bölgəsində  bu 
gün 7 075 yerlik 121 sanatori və istirahət ocağı (kurort, pansionat, turist bazası və s.) 
fəaliyyət  göstərir. Təbii  görməli  yerlərdən  savayı  diyar  Böyük  İpək Yolunun  üzərində 
yerləşən  tarixi-memarlıq  abidələri  ilə  zəngindir.  Axeoloji  “Süleyman-Too”  muzeyi, 
“Buran” qülləsi, Üzgən memarlıq kompleksi, Şah-Fazil türbəsi, Taş-Rabat karvansarayı, 
Saymalı-Taş dərəsinin qayaüstü rəsmləri, Manas gümbəzi və s. abidələr heç kəsi biganə 
qoymayacaq. Respublika 1993-cü ildən Ümumdünya Turist Təşkilatının həqiqi üzvüdür. 
Turist firmalarının sayı artır: 250-dən artıq şirkətdə təqribən 200 min iş yeri açılmışdır. 
285

---

ISTIFADƏ OLUNMUŞ ƏDƏBIYYAT
 
«Манас» киргизский героический эпос. Кн. 3. М., 1990. 
Абрамзон С.М.  Очерк культуры киргизского народа. Фрунзе, 1946.
Абрамзон С.М. Кыргызы и их этногенетические и историко-культурные корни. Фрунзе, 1990.
Академия  наук  Киргизской  ССР.  Институт  истории.  Материалы  по  истории  киргизов  и  Киргизии.  //  Выпуск  I. 
"Наука". М, 1973. 
Акаев А. История, прошедшая через моё сердце. Москва-Бишкек, 2003.
Акаев А.А.   Откровенный разговор. М, 1998.
Акаев А.А. Кыргызстан: на пути становления независимости. Бишкек, 1995.
Акеров Т. Древние кыргызы и великая степь. Бишкек, 2005.
Акматалиев А. Баба салты, эне адеби. Бишкек, 1993. 
Акмолдоева Ш.Б. Древнекыргызская модель мира. Бишкек, 1996. 
Алагушов Б. Мы на грани  потери половины «Золотого фонда». // Общественный рейтинг. № 46. 6 декабря 2007 г.
Алдашмолдо. Бугу менен сарбагыштын урушу. Бишкек, 1992. 
Алимбаева П.К., Нуралиева Ж.С., Арбаева З.С. Лекарственные растения Киргизии. Ф., 1990.
Алтымышев А. Лекарственные богатства Киргизии. Ф., 1976.
Андреев И.Г. Описание средней орды киргиз-кайсаков. Алматы, 1998. 
Антипина К.И., Гречко В.И., Картавов М.М., Лунин Б.А., Оторбаев К.О., Рахманов К.Р., Рязанцев С.Н. Советский 
союз. Киргизия. Москва, 1970.
Аристов Н.А. Усуни и кыргызы или кара-кыргызы. Бишкек, 2001. 
Асанканов А. А., Осмонов О. Дж.    История Кыргызстана (с древнейших пор до наших дней). Бишкек, 2002. 
Асанканов А. Кыргызы: рост национального самосознания. Бишкек, 1997. 
Асанканов А., Бекмухамедова Н. Акындар жана манасчылар - кыргыз элинин руханий маданиятын тузуучулор 
жана сактоочулар. Бишкек, 1999. 
Байзаков Т. составитель. Поэты Киргизии. Ленинград, 1980.
Бакиева   Г.   Социальная   и   национальная   идентичность   кыргызского   общества.   //   Социально-экономические 
и правовые проблемы на современном этапе. Бишкек, 1997. Баласагуни Ж. Благодатное знание. Л., 1990.
Бартольд В.В. Избранные труды по истории кыргызов и Кыргызстана. Бишкек, 1996. Беренс К.Р. Под небом горной 
Киргизии. Фрунзе, 1972. 
Бейшембаева А. К вопросу об изучении менталитета кыргызского народа. // Вестник. МУК. 1998. 
Бектенов 3. Замандаштарым жонундо эскеруу. Бишкек, 1992. 
Бердяев Н.А. Судьба России. М., 1990. 
Беренс К.Р. Под небом горной Киргизии. Ф., 1972.
Бернштам А. Н. Избранные труды по археологии и истории кыргызов и Кыргызстана. Т. I—II—III, Бишкек, 1998. 
Бичурин Н.Я.   (Иакинф II). Собрание сведений о народах, обитавших в Средней Азии в древние времена. Алматы, 
1998. 
Бичурин Н.Я. (Иакинф III). Собрание сведений о народах, обитавших в Средней Азии в древние времена. Алматы, 
1999. 
Вакуленко В.Я. составитель. Наш Киргизстан. Ф., 1984.
Василькова А. К истокам Мазар-Булака. // Вечерний Бишкек, 2011, 4 февраля.
Восточные авторы о кыргызах. Сост. О.Караева. Бишкек, 1994. 
Гачев Г.Д. Национальные образы мира. // Центральная Азия: Казахстан, Киргизия. Космос ислама. М.,2002. 
Губарева Н.А. сост. Киргизстан – глазами зарубежных друзей. Ф., 1974.
Дашдамиров А.  Национальная идея и этничность. М., 1996. 
Джамгерчинов Б. Киргизы в эпоху Ормон хана. Бишкек, 1998.
Джуманалиев Т.Д. Хрестоматия по средневековой истории Кыргызстана (XII-XVLLI вв.). Бишкек, 1996. 
Документы и материалы (сборники):    Кыргызстан-Россия (XVIII-XIX вв.). Бишкек,  1998; Этапы становления 
и  развития  кыргызской  государственности  (сборник  материалов  Международной  научной  конференции  в  КГНУ   
Бишкек, май 2002;   Восстание киргизов и казахов в 1916 году. Бишкек, 1994.; Из истории кыргызско-российских 
отношений (XVIII-XX вв.) Бишкек, 2001.
Дюбуа Д. The golden guide of Kyrgyzstan. Бишкек, 2010
Дюшалиев К.Ш. О киргизской народной музыке. Фрунзе, 1984.
Жамгырчиев Б.Д., Шерстобитов В.П., Каниметов А.К. Кыргызстандын тарыхы. Фрунзе, 1965.
Жусупов К.  Кыргыздар.  Кытайдагы  кыргыздардын санжырасы, тарыхы,  мурасы жана салты. Бишкек, 1997. 
Жусупов К. Шабдан баатыр. Бишкек, 1992.
Ибраимов О. История и поэзия. Бишкек, 2000. 
Исмаилов О., Акматалиев А.   Алп манасчынын албан элеси Бишкек, 1994; История Кыргызстана с древнейших 
времен до конца XIX века. Бишкек, 1996. 
Кайбылда уулу А.  Куу баяны: иликтоолор, ойлор, пикирлер. Бишкек, 2000. 
Касым Тыныстанов и отечественная культурная история XX века. Бишкек, 2001. Кожоналиев С.К. Обычное право 
кыргызов. Бишкек, 2000.
Касым Тыныстанов и отечественная культурная история ХХ века (Материалы юбилейной научной конференции). 
Б., 2001.
Климович Л.И. Хрестоматия по литературе народов СССР. М., 1959. 
Койчуев Т. Манифест о государственной идеологии Кыргызской Республики // «Наша газета», 1997. 
Койчуев Т., Мокрынин В.П., Плоских В.М. Кыргызы и их предки. Бишкек, 1994. 
Крылова Л.Л. Калый Молдобасанов. Фрунзе, 1982.
Курманов 3., Плоских В.М., Бегалиев С, Ногойбаева Ч., Сорокина З.Ф.     Абдыкерим Сыдыков – национальный 
лидер. Бишкек, 1992. 
Курманов З.К. Политическая борьба в Кыргызстане в 20-е годы Бишкек, 1997. 
Кызаева Д.Ш., Доценко Т.Д., Бегалиев С.И. Архивные документы свидетельствуют. Депортированные народы в 
286

---