Türk Dünyası İncelemeleri Dergisi/Journal of Turkish World Studies
Yüklə 212,06 Kb. Pdf görüntüsü
|
Hunlar ve Xiongnu
189 Bu bahisler pek çok araştırma alanı ortaya çıkarmaktadır: 1. Miladi devirlerin başında Budist metinlerinde Hū
a terimi neden yer alıyordu? 2. Bu metinlerde genel bir isimden bahsediliyor muydu? 3. Zhu Fahu neden onu Xiongnu şeklinde tercüme etmiştir? Hū ṇ a Hintçe kelimelerden biri değildir ve bu iki bahis bilinen en eski bahislerdir. Bu terim daha sonra kuzeybatıdan gelen ve V. yüzyılda Hindistan üzerine çullanan istilacıları belirten yazmalarda ve edebî metinlerde ( Mahābhārata ) yeniden ortaya çıkmıştır. Lalitavistara metni de bu şekilde az kullanışlıdır, o kadar ki bu yazı listesi hayal ürünü şeylerden alınmıştır. En çok Hū
a ’ların burada Çinlilerle komşu olduklarının altını çizebiliriz. Bu ise Tathāgataguhya-sutrā ’dan oldukça farklı bir durum ortaya çıkarmaktadır. Orijinal metin kaybolmuştur; fakat bunun Tibet çevirisinin aslına sadık kaldığını söylemek için hemfikir olabiliriz. Tibet çevirisi şunları vermektedir: “Kaça (doğrusu: Çaka) Pa hu pa (doğrusu: Pahlava) Thogar Yamana Kam po ce Khaça Hu naRgya-yul Da ra ta…” Bunun arkasından Hint coğrafyasının yarı hayali halklarının gelmesi bizi orijinal Hintçe bir metnin olduğunu varsaymaya sevketmektedir: “Çaka, Pahlava, Tukhara, Yavana, Kamboja, Khaça, Hū
a , Cîna, Darada…” Tathāgataguhya-sutrā ’nın Çince çevirisine gelince bu aşağıdaki metni vermektedir: “ Shi ırkı [Çaka için Çâkya], Anxi , Yuezhi , Daqin
, Jianfu , Raodong , Quici ,Yutian
, Shale , Shanshan , Wugi , ve
önceki ve sonraki krallıklar [Turfan Bölgesi], Xiongnu , Xianbei , Wu , Shu , Qin , Mo’lar , Yi’ler , Di’ler , Taluoduo’lar , Cahiller, vahşiler ve diğ…” [Levy 1905: 289]. ° ° ° ° ° ° ° ° ° ° ° ° ° ° Bu Hintçe listenin yapısı tamamen açıktır: Metnin başı Hintli yazarların tasarlayabildikleri kadar yabancı halkların bir panoramasını oluşturmaktadır. Bu halklar hayal ürünü, uzak bir geçmişten çıkan, yarı efsanevi ve nihayetinde de ülkelerinden çıkarılan kavme karşı koymaktadırlar. Himalayalardaki Khasalar, Hindikuş’taki Kambojalar, Grekler, Baktriyalılar ve Parthlarda olduğu gibi etnik ve coğrafi bir gerçekliği olan bir halktan bahsedilmiyorsa Hū
a ’nın listenin başında yer alması için hiçbir neden yoktur. Her ne kadar büyük bir ölçeği olsa da bu son terim, Hintlilerin gözünde iyi sınırlandırılmış kültürel ve coğrafi bir anlama sahiptir. Diğer taraftan bu terim Sankrit edebiyatında, destanlarda, kanunlarda ve dini metinlerde de görülmektedir. Yine de
Hū ṇ a’ lar daha önceki edebiyatta hiçbir şekilde yer almamaktadırlar ve onların bu listedeki varlığı, Hint kültürüne özgü dünyanın bölünmesi çerçevesinde açıklanabilir. Bununla birlikte Hū
a’ lar, bu dönemde isimlendirilmesi gereken büyük etnik veya coğrafi bölümlerin metninde önemli bir kısmını oluşturmaktadır. Bu liste açık bir şekilde tarihlendirilebilir: Liste M.Ö. I.yüzyıl öncesini ya da Kuşanların Hindistan’ı fethetmesinden önce Parthların, Yunanlıların ve Sakaların Hindistan bir arada yaşadığı miladi dönemin başlarını yansımaktadır. Çin tarafında zamanın politik güçleri arasında Hū
a’ dan bahsedilmektedir. Diğer bir ifade, bize Xiongnu’yu veren Hū
a ’nın Çince tercümesinden bağımsız olarak, burada ilgili bahislerin kronolojik olarak Özgür Yılmaz
190 böyle bir anlam ortaya çıkardığı ve adının aşağı yukarı Hū
a ’ya yaklaştırılabildiği Asya’nın tek büyük imparatorluğu olan Şanyü imparatorluğu daha muhtemel bir adaydır: Tathāgata ların insanlara öğrettiği diller arasında Çince, Parthça ve Grekçenin yanında Xiongnu dili de bulunmaktadır. Hū
a ’nın Xiongnu şeklinde tercümesi bu tespiti açıkça güçlendirmektedir. Bu Çin tarzı, moresinico , tercüme dalgalı ve genel bir yorumlama değildir: Çince düşüncesi çerçevesinde bir anlam ortaya çıkaran Hintçe metindeki bütün isimler, tercüme ya da transkripsiyon ile terim çıkarılmış ve muhtemelen 280 tarihinin şartlarını bir yansıtan politik bir güncelleme ile belirtilmiştir. Sadece Hint düşüncesi ile ilişkilendirilen isimler silinmiş ( Khasa
) ve yerine başkaları gelmiştir. Böylece Pehlevilerin Arsakid Parthlar, Tukharaların Yüezhiler, Yavanaların Grekler (Daqin, aşağı yukarı Doğu Roma İmparatorluğu, diğer bir ifade ile Hellen dünyası) ve Çinlilerin Qinler olduğu gibi bu metinde hiçbir şey Hū
a’ ların Xiongnular oldukları konusunda şüpheye mahal vermemektedir. Zhu Fahu, Hū
a ’yı genel bir isim olarak görmemiştir. Zhu Fahu’nun Hū
a’ ları daha uzakta, bir listenin yarı tarihi kısmında gösterme imkânı vardı. Kendisi için bir anlam ifade etmediği bir zamana derinlemesine incelemekte tereddüt etmediği bu listede Çin’in kuzeyinin erken antik dönemdeki halkları olan ve Barbar halklar için genel bir isim fikrine uygun düşen Mo, Yi ve Di’ler yer alıyordu. Zhu Fahu bu isimleri Hintçe metne eklemiştir. Basit bir şekilde bir Dard ismi olarak Khasa adında olduğu gibi, bunun kopyasını yapmış, çıkarmış ve başkalarıyla değiştirmiş olmalıydı. Ancak O bunların hiçbirini yapmadı; fakat
Latitavistara ’da olduğu gibi Hū
a ’yı Xiongnu’dan çıkarmıştır. Zhu Fahu bunun daha ilerisine gitmiştir: Hū
a ’nın orijinal metindeki belirgin politik anlamını tamamen tasdik edecek bir biçimde bu terimi ortaya çıkarmaktadır. Doğrusu daha yakından bakıldığında bunlar Tathāgataguhya-sutrā ’da
Hū ṇ a ’ya uygun düşen iki Çince isimdir. Bu isimler Xiongnu ve Xianbei’dir. Öyle ki 280 yılında Xianbei’ler orijinal metnin yazıldığı dönemde Xiongnu’ların bulunduğu yerde bulunmaktadırlar. 7 Bunlar Çin’in kuzenindeki steplerden gelen ve Xiongnu’ların yanında daha güneyde Shanxi’de bir araya gelen başlıca düşman göçebelerdir. Diğer bir deyişle Zhu Fahu, Xianbei’yi Hū
a Xiongnu’ya ekleyerek ( Lalitavistara ’daaynı tercüman tarafından gösterildiğini hatırlayalım) Hū
a terimini siyasi olarak açıklar: Xianbei’ler yapısal olarak daha önceden Xiongnu’ların gerçekleştirdiği politik bir rol oynamaktadırlar. Ayrıca Zhu Fahu şu terim için benzer bir yol izlemektedir: Cına, “Wu, Shu, Qin Toprağı”ndan çıkarılmıştır. Wuve Shu III. Çin yüzyılında iki Güney Çin krallığının (aşağı Yangzi ve Sichuan) adıdır ve bunların sonuncusu olan Wu, tam olarak 280 yılında yıkılmıştır. Burada Qin aynı zamanda Cina’yı göstermekte; fakat burada şüphesiz Küzey Çin’deki gibi bir anlam ifade etmektedir. Diğer bir ifade ile Hū
a’ ların Çin’in kuzeyinde yapacak hiçbir şeyleri bulunmamaktaydı. Sonuçta
Hū ṇ a teriminin bu metinlerde kullanımı açık bir politik anlam taşımaktadır. Bu terimin Xiongnular için kullanımı ise onların İç Asya prenslikleri ve Çin’in büyük göçebe düşmanları oldukları bir döneme kadar çıkmaktadır. Hintli yazarlar mantıklı bir şekilde bunları listelerine dâhil etmişlerdir ve Zhu Fahu da doğal olarak bu terimi Xiongnu’dan çıkarmıştır. Zhu Fahu’yla çok fazla ilgilenilmedi: Yine de Zhu Fahu III. yüzyılda Çin’e Budizm’i tanıtan Dharmarakşa’dan bahsettiği için oldukça iyi bilinmektedir [Zürcher 1972: 65-70]. Efendisinden aldığı Zhu adına rağmen Zhu Fahu nesiller boyu Dunhuang’a yerleşmiş olan Bactrialı bir ailedendir ve bu aile tamamıyla Budizmin Çin’e yerleşmesini sağlayan büyük tüccarların dönemini temsil etmektedir. Zhu Fahu Çinlileşmiştir; ama derin bir şekilde, pek çok seyahatler
7 Örnek olarak bk. [Yü 1990: 149]. Yüklə 212,06 Kb. Dostları ilə paylaş:
|