13
Nutq va tushunish bu til faoliyatining turli shakllari,
nutqiy
qobiliyatning ikki tomoni sanaladi. So‘z faqat bir kishi nutqidagina aniq
ma’nosiga ega bo‘ladi. Jonli nutqda hech kim bir so‘zni aniq bir
ma’noda tushunmaydi.
5.Tilda ob’ektivlik va sub’ektivlik antinomiyasi.
Bir tomondan, yakka shaxs tilni oldingi
avloddan tayyor holda
qabul qiladi, ikkinchi tomondan, nutq jarayonida uni qayta yaratadi.
6.Tilda ijtimoiylik va individuallik antinomiyasi.
Tilni butun bir xalq yaratadi. Ammo yakka har bir kishining
tafakkurida yashaydi. Alohida shaxslar nutqida voqelanadi.
Shu sabab
ham, tilda ijtimoiylik va individuallik antinomiyasi mavjuddir.
7.Tilda zaruriylik va erkinlik antinomiyasi.
Til avloddan avlodga beriladi. Ayni paytda har bir shaxs va avlod
uzluksiz individualdir. Ijtimoiy holda tildan foydalanish paytida har bir
shaxs tilga ta’sir qiladi va unga yangi elementlar olib kiradi. Bu esa tilda
zaruriylik va erkinlik antinomiyasini taqoza qiladi.
8.Belgining
erkinligi
va
til
elementlarining
motivlangani
antinomiyasi.
V.Gumboldt so‘z sezgi a’zolarimizga ta’sir
qiluvchi narsaning
ekvivalenti emas deydi. Shu sabab ham bir narsani hamma tilda har xil
so‘z bilan nomlaymiz. Bu esa so‘zning erkinlik belgisini ta’minlaydi. Til
elementlari tilning ichki qonuniyatlariga, strukturasiga moslashadi. Bu
esa tilda belgining erkinligi va til elementining motivlanganlik
antinomiyasining mavjudligini ko‘rsatadi.
9.Tilda umumiylik va alohidalik antinomiyasi.
Til bir vaqtning o‘zida alohida shaxsga
hamda butun bir jamiyatga
mansub bo‘ladi. Til har bir shaxsning ongida yashaydi, taraqqiy etadi.
Shu bilan birga til alohida bir shaxsga emas, butun bir jamiyatga
taaluqlidir.
Dostları ilə paylaş: