Uluslararasi sempozyumu
Yüklə 26,8 Mb. Pdf görüntüsü
|
885 Zhala BABASHOVA Saksağanlar gibi sıktıkça birinden birine (…) düştü artık bize göllerde pekâlâ yüzmek! Yakamozla saçarak her tarafından fenerim, Çifte sandal yüzü yorduk, o yüzer ben yüzerim! Diyerek şair İstanbul’un yağmur sonrası denize dönmüş fakir bir semtinde sürüklenerek fakir yaşantısını anlatmaktadır. M. Akif’in “Seyfi Baba”sıyla benzer konuyu işlemiş H. Cavid’de “Küçük Serseri” şiirinde yaşlı bir insan değil, daha hayata yeni atılmış taze fidanın fakirlik içinde sokaklarda tehlike dolu yaşantısını etkili bir dille güçle tasvir araçlarıyla anlatmıştır. Küçük Serseri (Geçmiş Günler, 2005) Güneşin kızgın odlu darbesine Hedef olmuş vücudu, hem de elil Bir küçük kulübe yok ki gölgesine İltica eylesin zavallı sefil. M. Akif sosyal ağırlıklı halkın toplumun acılarını anlatan şiirlerinin et- kisi H. Cavid’in sanatında da aksedilmiştir. Yukarıda zikrettiğimiz her iki şiirinde ortak özellikler sosyal ağırlıklı olup, şiire tesir kudreti veren etkili tasvir yöntemi ve merhamet duygusudur. Her iki şiirde, nesre yakın bir dille yazılmıştır. M. Akif şiirleriyle cemiyetin sosyal, ekonomik şartları inceleyen, hakları çiğnenen milletin yaşanan sıkıntılarını dertlerini anlatmak için kullanmıştır. M. Akif’in Avrupa, Batı Emperyalizmi karşısında bir tavır sergiler. Prof. Dr. Nurullah Çetin M. Akif’in Batı emperyalizmine karşı tavırını ikiye ayırır: “Bilim, teknolojisi, sanatı kuralı, kaidesi, nizamı ile iyi olan Batı bir de kendi dışındaki zayıf milletleri sömüren, onları ezen yok etmeye çalışan emperya- list Batı, Akif Batı’nın iyi yönünü taktir ederken, emperyalist yönünü alabil- diğini eleştirir, amansız düşmanıdır. (2008) M. Akif eserlerinde İngiltere, Fransa, Almanya, Rusya gibi büyük Müslü- man devletlerin özellikle tanzimattan günümüze Müslüman ve Türk halkları üzerindeki siyasi, ekonomik, kültürel sömürgelik, emperyalizm politikalarını eleştirmiş ve Müslüman Türk topluluklarını uyarmaya çalışmıştır. M. Akif aynı zamanda toplumunu yanlış Avrupalılaşma karşı da uyarmaktadır. M. Akif gibi H. Cavid’de yanlış batılılaşmanın getirdiği 886 olumsuz etkileri ifşa ederek halkı uyarmaya çalışır. H. Cavid’de M.Akif’in etkisiyle şiirlerinde emperyalizme karşı barışmaz bir mücadele yürütür. Onun şiirlerinde adaletin insan hukukunun temini için yapılan mücadelenin rüzgâr- ları hissedilir. Şairin emperyalizmle mücadeleyi konu alan “Harb ve Felaket”, “Harb ilahi karşısında”, “Gruba Karşı” şiirlerinde belli idealler için insanların facia ve ıstıraplara sürüklenmesine daima ve kabullenmez bir şekilde karşı çıkarak kendi itirazını dile getirir. H. Cavid “İblis” (1927) piyesinde her zaman savunduğu milliyet ve Türk- çülük mefkûresine sadık kalarak, Türk milletinin şanlı tarihini kurtarmak için yalnız kılıcın kafi gelmediğini bu kurtuluşun ilimle, irfanla, medeniyetle ya- pılacağı eserinin kahramanlarının dilinden: “Turan’a kılıçtan daha keskin uçlu kuvvet , Yalnız medeniyet, medeniyet, medeniyet.” Olduğunu ifade ediyor. Bu eseri H.Cavid’in en ünlü ve sevilen eserlerinden biridir. Yazar insan kılığındaki iblislerin gerçek simalarını; insanlar arasında kin ve düşmanlığı körükleyen sahte kimlikli insanları ifşa ederek sergilemektedir. Tanzimattan itibaren dini anlayış ve inançlarda birçok çatışma ve buhran- lar olmuştur. Bu konuda birçok fikir ve aksiyonlar meydana gelmiştir. M. Kaplan (1989) din karşısında alınan tavırları şöyle maddeleşmiştir: a) Çağın şartlarını hiçe sayıp, eski düşünce ve gelenekler bağlı kalıp, bütün yenilikleri red ve inkâr etmek. b) Çağın kendisiyle birlikte yeni bir anlayış ve hayat felsefesi getirdiğini savunup, dini, insanlığın gerisinde kalmış var sayarak; onu tarihe gömmek. c) Dinin edebi kıymetleriyle çağın şartları arasında bir bağlantı kurmak, başka bir deyimle dini çağın değişen şartlarına göre yorumlama. Tanzimattan sonra Türk yazarlarının eserleri incelenirse bu üç tavra da uygun örnekler vermek mümkündür. Birinci tip düşünce tarzı için “Tanzir-i Telemak” yazarı Mehmet Sadık uy- gun bir örnek sayılabilir. İkinci tip düşünce tarzına sahip bir kişi olarak Tevfik Fikret’i gösterebiliriz. “Dinin artık tarihe karışmasını ve onu toptan reddeden veya ona sırtlarını çeviren aydınlar, iktidarla birleşerek, bir İslam devleti olan eski Türk devletinin yerine laik ve modern bir devlet kurmaya muvaffak ol- muşlar.
Üçüncü görüşün en büyük temsilcisi M.Akif ‹ tir. O, çağdaş medeniyet ile islamiyet arasında köprü kurmaya çalışarak çeşitli sahalarda yeni fikirler ortaya atmıştır.
887 Zhala BABASHOVA Hüseyin Cavid ‘ in dini görüşleri yer yer Tevfik Fikret’ i yer yer de Meh- met Akif ‘ i hatırlatır. Bunları yeri geldikçe belirtmeye çalışacağız. Son yüzyıllar içinde Türk-İsalm toplumu yıkılmaya yüz tutmuştur. Türk-İs- lam toplumunun çöküşünde “ atom enerjisini keşfe çalışan batının ilim ve tekniğinin “ büyük tesiri vardır. Aynı zamanda “ cahil kitlesi “yle, “ sapıtmış sözde aydınların gafletleri önemli roller oynamıştır. Mehmet Akif ‘ e göre İslam aleminin çöküş sebebi, İslamiyet ‹ in kendisi değil, kendisini müslüman sayan halkın, bir tarihten sonra, onun ruhunu ihmal ederek, din diye bir batıl inançlar bataklığına saplanmış olmasıdır. Müslüman unsuru gayet mütedenni: doğru, şu kadar var ki değildir bu onun mahzuru. “Müslümanlık” denilen ruh-ı ilahi, arasak, “Müslümanız” diyen insan yığınından ne uzak! Dini tedkik edeceksek dönelim haydi geri: Alalım neş’ et-i İslama yakın bir devri O ne dehşetli terakki, o ne müthiş sür ‹ at Öyle bir harika gösterdi mi insaniyet (M. Akif Ersoy, 2009) Akif ‘in din ile ilim arasında kurduğu köprünün temel direğini işte bu inanç teşkil eder. İslamiyet, ilim ve terakkiye engel değildir. Suç, cahil halk ile İslamyet ‘ i anlamayan hocalarda ve onun üzerinde düşünecek yerde batıyı körükörüne taklit eden sözde aydınlardır. İslam aleminde sadece ilmin değil, ahlakın da sükut ettiğini belirten Akif gerçek dindar olmayan hocalardan milletin çok çektiğini ifade eder: Bu ilimsiz hocalardan, bu beyinsizlerden, Çekecek milletin hali ne olmaz düşünün! Taassup ve cehalet İsalm toplumlarının geri kalış sebeplerindendir. Bu konuda şunları söyler: Ya taassupları ? Hiç sorma, nasıl maskaraca ? O, uzun hırkasının yenleri yerde, hoca Hem bakarsın eşi yok dine taaddisinde, Hem ne söylersen olur dini hemen rencide. Yüklə 26,8 Mb. Dostları ilə paylaş:
|