115
Ali DAŞMAN
YETİŞTİRDİĞİ ÖĞRENCİLER VE TEZ KONULARI
Doktora (Post doktora) öğrencileri;
2000 yılında Toktosun Aşırbaev’in Tildin Fonetikalık Cana Leksikalık
Birdikterinin Stilistikalık Tabiyatı adlı tezi
Coldoş Cusupov’un Kategoriya Modalnosti i Sredsva yeyo Brajeniya v
Sovremennom Kırgızkom Yazıke adlı tezi
Sırtbay Musaev’in Tekstin Kommunikativdik Strukturası adlı tezi
2001’de Zamira Derbişeva’nın Teoriçeskie Osnovı Sopostovitelnoy Gra-
matiki Ruskogo i Kırgızkogo Yazıkov adlı tezi
2002’de Cumaş Mamıtov’un Körköm Çıkarmadagı Eskirgen Sözdör Me-
nen Dialektizmderdin Lingbostilistikası adlı tezi
2003’te Süyünbek İbragimov’un Kırgız Tilindegi Teng Baylanıştagı Koş-
mo Süylömdör adlı tezi
2004’te Sagalı Sıdıkov’un Yenisey cana Talastagı Bayırkı Run Cazuuları adlı
tezi
Üsönbek asanaliev’in Tungus-Mançur, Mongol Bayırkı Türk Cana Kırgız
Tilinin Kee Bir Leksikalık Paralelderi adlı tezinde danışmanlık yapmıştır
Doktora (kandidattık) tezleri;
1967’de Rabiga Bekcanova’nın Omonimı v Kırgızkom Yazıke adlı tezi
1969’da Cüsakan Osmonova’nın İdiomı v Kirgizkom Yazıke adlı tezi
1971’de Bulbul Surançieva’nın Sinonimı v Kirgizkom Yazıke adlı tezi
Acar İsabekova’nın Obşestvenno-Politiçeskaya Terminologiya v Kirgiz-
kom Litareturnom Yazıke i Vobrosı yeyo Uporyadoçeniya adlı tezi
Yuliya Çernişeva’nın Leksiçiskiye Zaimstvovaniya İz Kirgizkogo Yazıka v
Yazike Mestnoy Russkoy Periodiki adlı tezi
1978’de Tokon Bazarkulova’nın Formirovaniye i Razvitiye Kirgizkoy Bi-
ologiçeskoy Terminologiy adlı tezi
Zibi Musabaeva’nın Omonimı v “Divani Lügat-it Turk” adlı tezi
1988’de Gulzura Cumakunova’nın Bıtavaya Leksika v Epose “Manas”
adlı tezi
Mayram Yusupova’nın Kirgizkiye Narodnıye Terminı Materialnoy Kulturı adlı tezi
116
Türkolojı̇ye Adanmış Bı̇r Ömür
1990’da Toktosun Aşırbaev’in Yazık Romana “Slomannıy Meç” T. Ka-
sımbekova adlı tezi
2000’de Turdumamet Turdukocev’in Ç. Aytmatovdun Çıkarmalarının Stil-
dik Özgöçölüktörün Münözdögön Körköm Söz Karacattarı adlı tezi
Maynisa Koşueva’nın Kasım Tınıstanov-Kırgız Til İliminin Negiz Saluu-
çusu adlı tezi
Lira Sulaymanova’nın Lingvistiçeskiy Analiz Narodnıh Geografiçeskih
Terminov Toponimi Kırgızstana adlı tezi yönetmiştir.
Aldığı Bazı Önemli Ödüller:
Bübüyna Oruzbaeva, Kırgızistan’ın Bilim ve Teknik alanından devlet ödülü
Devlet Yüksek Kurulunun Şeref diplomasının yanı sıra V. İ. Lenin’in 100.
Yıldönümü madalyası,
Sovyetler Birliği Tarım Ziraat Fuarı Gümüş Madalyası,
Türkiye Cumhuriyeti ‘’Liyakat Nişanı’’
Kibatek tarafından Türk Dünyasına Hizmet Ödülü
Kırgız Bilimine katkısı dolayısı ile 1993te “Kırgız Cumhuriyet Üstün Hiz-
met”’ ödülüne layık görülmüştür.
Oruzbaeva bilimsel araştırma ve çalışmalarının yanı sıra geleceğin dil-
cilerini yetiştirmeye yönelik çalışmalar da yapmıştır. 14 doktor ve 8 profe-
sör yetiştirmiş, uzun yıllar, Dilbilimi Enstitüsü, Kırgız dili alanında doktora,
profesörlük tez savunmaları jüri başkanlığını yürüten B. Oruzbaeva 29 Ekim
2013’te 89 yaşında vefat etmiştir.
Kaynaklar:
Kalbübü Bekturganova, Kırgızdın Asıl Kızdarı, Bişkek, 2006.
Şeralı Caparov, Akademik Oruzbaeva Bübüyna Ömürzakovna Biobibliog-
rafiya, Bişkek, 2009.
B.Ö. Oruzbaeva, Söz Kuramı, Bişkek, 2000.
http://www.gungorname.com/index.php?option=com_content&view=ar-
ticle&id=14:ord-prof-dr-b-o-oruzbayeva&catid=5:krgz-dilinin-yldzlar&Ite-
mid=9, 10.10.2013.
B.Ö. Oruzbaeva, Kırgız Tilinin Etimologiyalık Sözdüğünö Materialdar,
Bişkek, 2000.
B.Ö. Oruzbaeva, Formı Proşedşego Vremeni v Kirgizkom Yazıke, Frunze, 1955.
Türk Dünyası’nın Ortak Kültürel Mirası Dede Korkut
Hikâyelerine Farklı Yaklaşımlar Üzerine Değerlendirmeler
Ali DUYMAZ
1
Yerli ve yabancı araştırmacılarının üzerinde görüş birliği içinde olduğu
hususlardan birisi, her ulusun çekirdek, oluş ve tespit aşamalarını geçirerek
teşekkül etmiş tek bir millî destanının olması gerektiğidir. Tarihin en eski
uluslarından Türklerin de böyle tekemmül etmiş bir millî destanının olması
gerekirken sonuç pek de böyle tecelli etmemiştir. Tarih içinde oluşan Türk
kültürünün bir destana sığmayacağı gibi abartılı veya hamasî açıklamalar bir
yana bırakılırsa Türklerin tarihsel ve coğrafî değişikliklere bağlı çalkantılar
yüzünden bu destanlarını kısmen kaybettikleri, dolayısıyla ancak özetleri
sayılabilecek metinler kaldığı da bir izah tarzı olabilir. Ancak bu metinler
“tespit” aşamasında büyük ve mütekâmil bir destana dönüşememiş, tespit
denemeleri de dönemsel şartlara fazlasıyla bağımlı olarak tezahür etmiştir.
Kanaatimizce tespit aşamasına gelindiğinde Türk zihniyetinin temel sorun-
larından birisi olan “aydın sorunu”nun bir yansıması olarak karşımıza çıkan
bu duruma rağmen halkın kolektif alt şuurunda yaşayan ve bunalım zamanla-
rında güncelleyebildiği destan bilinci ve zihniyeti devam etmektedir. Aslında
kayıp veya ancak özet sayılabilecek parçaları günümüze ulaşabilmiş bir Türk
millî destanının bulunduğunu düşünür ve bu destanın da günümüze ulaşan
metinlerini tarihî olaylarla birlikte dikkate alırsak bu destanın “asıl büyük
Oğuz destanı” olması gerektiği açıktır.
Medeniyet değişimleri ve gelişimleri anlatı geleneğini de etkilemiş, en
kaba hatlarıyla mitoloji-folklor-edebiyat gibi genel bir anlatı hattı oluştur-
muştur. Yukarıda sözünü ettiğimiz mütekâmil Türk destanının da bu süreç-
lere paralel bir gelişimi, yani çekirdek, oluş ve tespit süreçlerini geçirmesi
gerekliydi. Oysa sözlü gelenekte yaşayan ve kısmen yazıya da geçmiş olan
Türk destan geleneğini izlediğimizde sağlam mitolojik köklere rağmen sözlü
dönemdeki, yani folklorlaşma sürecindeki parçalanmaların yazılı tespit dö-
neminde de etkili olduğu görülmektedir. Çok değişik tarihî, coğrafî ve sosyal
şartlarda tespit edilmekle birlikte Oğuzların asıl büyük millî destanının yazılı
üç büyük parçası Uygurca Oğuz Kağan Destanı, İslâmî Oğuznâme ve Dede
Korkut Kitabı’dır. Medeniyet değişimlerine denk düşen “tespit” aşamasında-
1 Prof. Dr., Balıkesir Üniversitesi