Uluslararasi sempozyumu

83

Ahmet Hakan YILMAZ 

Kaynakça

EROL. Kemal; Abdülhak Hamidi’in Şiirlerinde Ölüm Tefekkürü ve Me-

zar Tasavvuru, Milli Eğitim Dergisi, Sayı,118, Ankara, 2005.

GÜÇLÜ. Abdülbaki, UZUN. Erkan, UZUN. Serkan, YOLSAL. Hüsrev; 

Felsefe Sözlüğü, Ankara, Bilim ve Sanat, 2003.

KAŞGARLI. Mahmut; Divan-ü Lügat-it Türk, çev. Fuat bozkurt, Kon-

ya, Eğitim Kitabevi, 2003.

TEKİN. Talat; Orhun Yazıtları, Ankara, Türk Dil Kurumu, 2008.

ROUX. Jean-Paul; Türklerin ve Moğolların Eski Dini, çev. Prof.Dr. Ay-

kut Kazancıgil, İstanbul, Kabalcı Yayınevi, 1998.

ROUX. Jean-Paul; Altay Türklerinde Ölüm, Çev. Prof.Dr. Aykut Kazan-

cıgil, İstanbul, Kabalcı Yayınevi, 1999.

ASLANAPA.  Oktay;  Başlangıcından  Bugüne  Türk  Sanatı,  Ankara, 

Türkiye İş Bankası Yayınları, 1993.

Radloff. F.Wilhelm; Sibirya’dan-III, Çev. Prof.Dr. Ahmet Temir, İstan-

bul, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları,1994.

RUBRUK. W. Von; Ergin Ayan, Moğolistan’ın Büyük Hanına Seyahat, 

İstanbul,  Ay Işığı Kitapları, 2001.

ELİADE. Mircea; Dinler Tarihi (İnançlar ve İbadetlerin Morfolojisi) 

çev. MustafaÜnal, Konya; Özel Basım, 2005.

ESİN.  Emel;  Türk  Kozmolojisine  Giriş,    İstanbul,  Kabalcı  Yayınevi, 

2001. 

ESİN. Emel; Orta Asya’dan Osmanlıya Türk Sanatında İkonografik 

Motifler İstanbul, Kabalcı Yayınevi, 2004.

 

---

---

Kazakistan ve Türkiye Cumhuriyetlerinin  

Siyasi ve Kültürel İşbirliği  

(1991-2013)

Ajar SALDARBEKOVA 

1

16 Aralık 1991 yılında Kazakistan Cumhuriyeti bağımsızlığını ilan etmiş 

ve Türkiye, bağımsız Kazakistan’ı tanıyan ilk ülke olmuştur. İki ülke arasın-

daki siyasi, ekonomi ve kültürel işbirliğinin temelleri o tarihlerde atılmış ve 

bugüne kadar yüksek seviyelere ulaşmıştır. Ortak dile, ortak tarihe ve ortak 

değerlere sahip iki ülkenin ilişkileri son yıllarda yapılan anlaşmalar sayesinde 

daha da güçlenmiştir. Bu bildiride iki ülkenin siyasi ve kültürel işbirliğinin 

22 senelik tarihi süreci genel olarak değerlendirilecek ve geleceğe dair bazı 

görüşler sunulacaktır. Ayrıca, iki devlet arasındaki ilişkilerin hukuki temelini 

oluşturan anlaşmalardan örnekler verilecektir.

Kazakistan ile Türkiye arasındaki yüksek seviyeli ilişkiler Kazakistan ba-

ğımsızlığını ilan etmeden önce başlamıştı. Türkiye Cumhuriyetinin Cumhur-

başkanı Turgut Özal’ın Kazakistan’a ilk ziyareti 14-15 Mart 1991’de düzen-

lenmişti. Ziyaret sürecinde, Kazak Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ile Türkiye 

Cumhuriyeti arasında işbirliği anlaşmasına imza atıldı. Sonraki zamanlarda, 

Türkiye Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın davetiyle, 25-29 Eylül 1991’de, Ka-

zak Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev’in 

Türkiye  ziyareti  düzenlendi.  O  dönemde,  devlet  başkanı  düzeyinde  Türki-

ye’ye düzenlenen bu ziyaret, Türk dili konuşan ülkeler tarihindeki ilk resmi 

ziyaret oldu [1]. Ziyaret sürecinde, iki ülke arasındaki siyasi, ekonomik ve kül-

türel ilişkilerin geliştirilmesine temel olan belgelere imza atıldı.

Kazakistan  Cumhurbaşkanı  N.Nazarbayev’ın  belirttiği  gibi,  “Ülkemizin 

egemenliğini aldığı andan başlayarak Kazakistan ile Türkiye arasındaki iş-

birliği ile stratejik ortaklık temeli sağlam atıldı” [1]. 2 Mart 1992 tarihinde 

iki ülke arasında diplomatik ilişkilerin kurulmasına dair protokol imzalanmış 

ve böylece diplomatik ilişkiler tesis edilmiştir. Protokolde kaydedildiği gibi: 

“Kazakistan Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti, İki ülke arasındaki ortak 

dil, kültür, gelenek ve tarihe dayanan dostluk ve dayanışma ruhunun çök yön-

lü bir işbirliğinin geliştirilmesi için gerekli zemini oluşturduğuna dair inanç-

larını belirtirek ...” bu anlaşmayı imzalamışlardır [1].

1  Dr., L.N.Gumilev Avrasya Üniversitesi/Kazakistan

---

86

Kazakistan ve Türkiye Cumhuriyetlerinin Siyasi ve Kültürel İşbirliği (1991-2013)  

1992 yılının 29 Nisan-1 Mayıs günleri arasında, Türkiye Cumhuriyeti Baş-

bakanı Süleyman Demirel’in Kazakistan Cumhuriyeti’ne resmi ziyareti ger-

çekleşti. Ziyaret sürecinde, Kazakistan ile Türkiye arasındaki iki taraflı işbirli-

ğini geliştirme konularının geniş kapsamı değerlendirilip, ekonomi, yatırım, 

ulaştırma, eğitim ve kültür alanlarındaki anlaşmalara imza atıldı. Aynı yılın 

28-31 Ekim’inde Kazakistan Cumhuriyeti Devlet Başkanı Nursultan Nazar-

bayev’in Türkiye Cumhuriyeti ziyareti gerçekleşti. Ziyaret sürecinde, Kaza-

kistan’ın Türkiye Büyükelçiliğinin açılış töreni yapıldı. Ayrıca, Kazakistan 

ile  Türkiye  Hükümetleri  arasında  Türkistan  şehrinde  Hoca  Ahmet  Yesevi 

Uluslararası  Kazak-Türk  Üniversitesi  kurulması  konusundaki  anlaşma  im-

zalandı. Anlaşmanın giriş kısmında bu Üniversiteninin açılış amacının : “1 

Mayıs 1992 tarihinde Almatı’da imzalanan “Eğitim, Bilim, Kültür ve Spor 

alanında  İşbirliği  Anlaşması”  hükümleri  uyarınca,  Türkiye  ve  Kazakistan 

arasındaki ekonomik, tarihi, kültürel ve bilimsel bağları güclendirmek ve ge-

liştirmek ...” olduğu belirtilmiştir. 30 Haziran 1993’te Üniversite, “Ulusla-

rarası Hoca Ahmet Yesevi Kazak-Türk Üniversitesi İşbirliği Sözleşmesi” ile 

uluslararası ortak devlet üniversitesi halini almış ve yönetim Mütevelli He-

yetine devredilmiştir Üniversitedeki eğitim-öğretim konusunda kısaca bilgi 

verirsek: Üniversiteye öğrenci alımı, Kazakistan ve Türkiye merkezi sınavı 

ile; diğer Türk Devlet ve Topluluklarına mensup öğrenci alımı ise özel seçme 

sınavı  ile  yapılmaktadır.  Eğitim  dili,  Kazakça,  Türkçe,  Rusça  ve  İnglizce 

olarak belirtilmiştir. Fakat dersler ağırlıklı olarak Kazakça yürütülmekte ve 

öğrencilere Türkçe dersi verilmektedir. Türk dünyasınan gelen öğrenciler ise 

bir yıl Kazakça ve Türkçe hazırlık okumaktadır [2].

21 Ocak 1992 ve 12 Temmuz 1993 tarihlerinde Türk İşbirliği ve Kalkınma 

Başkanlığı (TİKA) ve Türk Kültür ve Sanatları Ortak Yönetimi (TÜRKSOY) 

gibi kurumların kurulması, iki devletin bütün Türk Cumhuriyetleri ile kültü-

rel ilişkilerinin gelişmesine yol açmıştır [3].

17 Ekim 1994 yılında Türkiye Cumhuriyeti ile Kazakistan Cumhuriyeti 

arasında Dostluk ve İşbirliği Anlaşması yapılmıştır. Bu anlaşma, Kazakistan 

Cumhuriyeti Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev’in Türkiye Cumhuriye-

ti’ne resmi ziyareti sırasında düzenlendi. Bu anlaşmanın yanı sıra, iki taraflı 

siyasi,  ticari,  ekonomik,  kültürel  ve  beşeri  alanlardaki  işbirliğini  canlandır-

maya yönelik anlaşmalar yapıldı. Anlaşmada şunlar kaydedilmiştir: “Taraflar, 

siyaset ve diplomasi, ekonomi, ticaret, eğitim, kültür ve bilim, ulaştırma, ha-

berleşme ve iletişim, tarım, enerji, sağlık, çevre, turizm, spor ve diğer alanlarda 

ilişkilerinin ve işbirliğinin daha da geliştirilmesi ve güçlendirilmesi hususunda 

mutabıklar” [1].

---