Uluslararasi sempozyumu

106 Nasreddı̇n Hoca ve Fıkralarıyla İlgı̇lı̇ Sorun

Yararalanılan Kaynaklar

ALEMBEKOV, Adhambek (1996). “Halkın Beğendiği Kahramanı (Mer-

kezi Asya’da  Nasreddin  Efendi  Üzerinde)”.  Uluslararası  Nasreddin  Hoca 

Bilgi Şöleni Sempozyumu Bildirileri. Ankara: AKM Yayınları. 

ALPTEKİN, Ali Berat ( 2013), “Saltukname’de Yer Alan Efsanelerin Gü-

nümüz Sözlü Kültürüne Yansıması”, 25 (98), Sonbahar,  5-18.

ALPTEKİN, Ali Berat, (2011), “Doğu Türklerinin Nasreddin Hocası Mi-

tolojik Bir Kahraman mıdır?”, Bilig, (59),  21-30.

BORATAV, Pertev Naili (1996), Nasreddin Hoca, Ankara: Edebiyatçılar 

Derneği Yayınları.

DANİŞMEND, İsmail Hami (1959), “Nasreddin Hoca Kim?”, Tarih-Coğ-

rafya Dünyası, 2 (11), 1 Aralık, 348-350.

DUMAN, Mustafa (2008), Nasreddin Hoca ve 1555 Fıkrası, Heyamola 

Yayınları. 

GÖKŞEN, Cengiz (2002), Temel Fıkraları Üzerine Bir Araştırma, Dokto-

ra Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi.

İSMAİLOVA, Gülnara (1996). “ Kırgız Mizah Tipleri ve Nasreddin Hoca”. 

Uluslararası Nasreddin Hoca Bilgi Şöleni (Sempozyumu) Bildirileri. Ankara: 

AKM Yayınları.

KONYALI, İbrahim Hakkı (1945), Nasreddin Hoca’nın Şehri Akşehir / 

Tarihi-Turistik Klavuz, İstanbul. 

ÖZKAN, İsa  (1999). Türkiye ve Tatar Türkçesiyle Nasreddin Hoca Me-

zekleri-Nasreddin Hoca Fıkraları. Ankara: TİKA Yayınları. 

SAKAOĞLU, Saim (2013), Nasreddin Hoca Üzerine Yazılar, Konya: Kö-

men Yayınları.

SAKAOĞLU, Saim-Ali Berat Alptekin (2009), Nasreddin Hoca, Ankara: 

Atatürk Kültür Merkezi Yayınları.

---

Türkolojı̇ye Adanmış Bı̇r Ömür

Ali DAŞMAN 

1

(Kırgız  Dilbilimci,  Türkolog  Akademik  Prof.  Dr.  Bübüyna  Oruzbaeva 

Ömürzakovna’nın hayatı ve eserlerine dair)

2009 yılında 85. yaş günü ve akademik hayatının 55. yılı münasebeti ile 

kutlanan Bübüyna B. Oruzbaeva Kırgız Dilbiliminin şekillenmesinde ve ge-

lişmesinde önemli rol oynamış, duayen bir akademiktir. 

20 Aralık 1924 yılında Isık Göl Bölgesinin Tüp Rayonunun Çolpon Kö-

yünde fakir bir çiftçi ailenin çocuğu olarak dünyaya gelen B. B. Oruzbaeva 

ünlü Rus Türkolog K.K. Yudahin’in doktora öğrencisidir. Günümüz Kırgız 

İlimler Akademisinin akademiği, Devlet Bilim Ödülü, Kasım Tınıstanov Dil-

bilim  ödülü  sahibi  olan  B.  B.  Oruzbaeva  aynı  zamanda Türk  Dil  Kurumu 

Üyesi, Türkolog, yabancı ülkelerde tanınmış ünlü bir bilim insanıdır.

B.  B.  Oruzbaeva,  1940  yılında  Karakol  şehrindeki  yedi  yıllık  mektebi, 

1942 yılında da öğretmen Enstitüsünden mezun olur. 1945 yılında ise Kır-

gız Milli Pedegoji Enstitüsünün Kırgız Dili ve Edebîyatı Fakültesini bitiren 

Oruzbaeva 1952 yılında SSCB İlimler Akademisi’nde “Kırgız Dilindeki Fii-

lin Geçmiş Zaman Biçimi” adlı tezle doktor (kandidattık) unvanını alır. 1951-

1976 yılları arasında Kırgız İlimler Akademisinde dil uzmanı, bölüm başkanı 

ve müdür olarak çalışır. 1971-1987 yılları arasında ise “Kırgız Sovyet Ansik-

lopedisi”nin redaktörlüğü görevini üstlenir.

B. Oruzbaeva 1964 yılında Kazak İlimler Akademisi’nin Dilbilimi Ensti-

tüsünde “Çağdaş Kırgız Dilindeki Sözcük Yapma Yolları” adlı tezi ile ikinci 

doktora (Filologiya İlimderinin Doktoru) unvanını alır. 1967 yılında profe-

sörlük unvanı, 1974 yılında da Kırgız İlimler Akademisinin üyesi, 1980 yılın-

da da akademik olarak seçilir.        

B. Oruzbaeva’nın çalışmaları Kırgız Dilinin Grameri (Morfoloji ve Söz-

cük Yapma Yolları), Leksikoloji ve Leksigografya, Kırgız Edebî Dilinin Ta-

rihi, Eski Türk Yazıtları, Sözlü ve Yazılı Dil, Dil İlişkileri, Çift Dillilik gibi 

konular olmuştur. 

1  Yrd. Doç. Dr.,

 

İstanbul  Kültür Üniversitesi 

---

108 Türkolojı̇ye Adanmış Bı̇r Ömür

Bugün itibari ile 59 yıllık akademik hayatında akademik camiaya onlarca 

kitap, yüzlerce makale kazandırmış olan B. Oruzbaeva, onlarca doktora ye-

tiştirmiş, hocaların hocasıdır. 

Anahtar Kelimeler: Kırgız Dili, , Türkoloji, B. B. Oruzbaeva, Hayatı ve 

Eserleri 

Bu bildiride sekiz gün önce (29.11.2013) 89 yaşında aramızdan ayrılan 

Kırgızların  ilk  akademik  profesörü, Türkolog,  dilbilimci,  hocaların  hocası,  

gönül insanı Akademik Prof. Dr. Bübüyna Oruzbaeva Ömürzakoavna’nın ha-

yatı, eserleri ve yetiştirdiği öğrenciler hakkında durulacaktır.

B. Oruzbaeva Tanrı Dağları kadar yalçın, sert bir mizaca sahip gibi gözük-

se de yüreği Türkistan coğrafyası kadar geniş, insanı seven ve yüceltilmesi 

gerektiğine inanan ve bunu hayatında uygulayan bir bilge kişidir. 

Akademik Prof. Dr. B. Oruzbaeva’nın Hayatı

20 Aralık  1924’te  Isık-Göl  Bölgesinin Aksu  ilçesinin  Çolpon  köyünde 

çiftçi  bir  ailenin  kızı  olarak  dünyaya  gelir.  Beş  kardeştirler.  Babasının  adı 

Ömürzak, annesininki Irıs’dır. 1916 yılındaki Ürkün olayını başından geçiren 

babasını Ömürzak’ı zor günler bekliyordur. Ancak, her anne baba Ömürzak 

ve eşi Irıs çocuklarına iyi bir gelecek ve eğitim sunmak isterler. Onun için 

Karakol’a göç ederler. Hatta bir gün babası Ömürzak, Bübüyna’yı elinden 

tutup şehrin kütüphanesine götürür ve oradaki arkadaşına “Kızıma okuması 

için  kitaplar  seç.  Evde  kitap  yok,  okumayı  öğrensin”  der.

2

  Bu  olay  küçük 

Bübüyna’yı derinden etkiler. Okumaya olan merakı ve inancı böylece bir kat 

daha artar. 

B.  Oruzbaeva  Karakol  şehrinde  yedi  yıllık  mektebi  bitirdikten  sonra 

1940’ta yine aynı şehirdeki M. Gorki Pedegoji Okulunu ve 1942’de de Öğ-

retmen Enstitüsünü bitirdikten sonra Isık-Göl Bölgesi Milli Eğitim Personel 

Müdürü olarak göreve atanır. Bu görevde fazla kalmaz ve Bişkek yılları baş-

2 Kalbübü Bekturganova, Kırgızdın Asıl Kızdarı, Bişkek, 2006, s.389.

---