83
Ahmet Hakan YILMAZ
Kaynakça
EROL. Kemal; Abdülhak Hamidi’in Şiirlerinde Ölüm Tefekkürü ve Me-
zar Tasavvuru, Milli Eğitim Dergisi, Sayı,118, Ankara, 2005.
GÜÇLÜ. Abdülbaki, UZUN. Erkan, UZUN. Serkan, YOLSAL. Hüsrev;
Felsefe Sözlüğü, Ankara,
Bilim ve Sanat, 2003.
KAŞGARLI. Mahmut; Divan-ü Lügat-it Türk, çev. Fuat bozkurt, Kon-
ya, Eğitim Kitabevi, 2003.
TEKİN. Talat; Orhun Yazıtları, Ankara, Türk Dil Kurumu, 2008.
ROUX. Jean-Paul; Türklerin ve Moğolların Eski Dini, çev. Prof.Dr. Ay-
kut Kazancıgil, İstanbul, Kabalcı Yayınevi, 1998.
ROUX. Jean-Paul; Altay Türklerinde Ölüm, Çev. Prof.Dr. Aykut Kazan-
cıgil, İstanbul, Kabalcı Yayınevi, 1999.
ASLANAPA. Oktay; Başlangıcından Bugüne Türk Sanatı, Ankara,
Türkiye İş Bankası Yayınları, 1993.
Radloff. F.Wilhelm; Sibirya’dan-III, Çev. Prof.Dr. Ahmet Temir, İstan-
bul, Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları,1994.
RUBRUK. W. Von; Ergin Ayan, Moğolistan’ın Büyük Hanına Seyahat,
İstanbul, Ay Işığı Kitapları, 2001.
ELİADE. Mircea; Dinler Tarihi (İnançlar ve İbadetlerin Morfolojisi)
çev. MustafaÜnal, Konya; Özel Basım, 2005.
ESİN. Emel; Türk Kozmolojisine Giriş, İstanbul, Kabalcı Yayınevi,
2001.
ESİN. Emel;
Orta Asya’dan Osmanlıya Türk Sanatında İkonografik
Motifler İstanbul, Kabalcı Yayınevi, 2004.
Kazakistan ve Türkiye Cumhuriyetlerinin
Siyasi ve Kültürel İşbirliği
(1991-2013)
Ajar SALDARBEKOVA
1
16 Aralık 1991 yılında Kazakistan Cumhuriyeti bağımsızlığını ilan etmiş
ve Türkiye, bağımsız Kazakistan’ı tanıyan ilk ülke olmuştur. İki ülke arasın-
daki siyasi, ekonomi ve kültürel işbirliğinin temelleri o tarihlerde atılmış ve
bugüne kadar yüksek seviyelere ulaşmıştır. Ortak dile, ortak tarihe ve ortak
değerlere sahip iki ülkenin ilişkileri son yıllarda yapılan anlaşmalar sayesinde
daha da güçlenmiştir. Bu bildiride iki ülkenin siyasi ve kültürel işbirliğinin
22 senelik tarihi süreci genel olarak değerlendirilecek ve geleceğe dair bazı
görüşler sunulacaktır. Ayrıca, iki devlet arasındaki ilişkilerin hukuki temelini
oluşturan anlaşmalardan örnekler verilecektir.
Kazakistan ile Türkiye arasındaki yüksek seviyeli ilişkiler Kazakistan ba-
ğımsızlığını ilan etmeden önce başlamıştı. Türkiye Cumhuriyetinin Cumhur-
başkanı Turgut Özal’ın Kazakistan’a ilk ziyareti 14-15 Mart 1991’de düzen-
lenmişti. Ziyaret sürecinde, Kazak Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti ile Türkiye
Cumhuriyeti arasında işbirliği anlaşmasına imza atıldı. Sonraki zamanlarda,
Türkiye Cumhurbaşkanı Turgut Özal’ın davetiyle, 25-29 Eylül 1991’de, Ka-
zak Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev’in
Türkiye ziyareti düzenlendi. O dönemde, devlet başkanı düzeyinde Türki-
ye’ye düzenlenen bu ziyaret, Türk dili konuşan ülkeler tarihindeki ilk resmi
ziyaret oldu [1]. Ziyaret sürecinde, iki ülke arasındaki siyasi, ekonomik ve kül-
türel ilişkilerin geliştirilmesine temel olan belgelere imza atıldı.
Kazakistan Cumhurbaşkanı N.Nazarbayev’ın belirttiği gibi, “Ülkemizin
egemenliğini aldığı andan başlayarak Kazakistan ile Türkiye arasındaki iş-
birliği ile stratejik ortaklık temeli sağlam atıldı” [1]. 2 Mart 1992 tarihinde
iki ülke arasında diplomatik ilişkilerin kurulmasına dair protokol imzalanmış
ve böylece diplomatik ilişkiler tesis edilmiştir. Protokolde kaydedildiği gibi:
“Kazakistan Cumhuriyeti ile Türkiye Cumhuriyeti, İki ülke arasındaki ortak
dil, kültür, gelenek ve tarihe dayanan dostluk ve dayanışma ruhunun çök yön-
lü bir işbirliğinin geliştirilmesi için gerekli zemini oluşturduğuna dair inanç-
larını belirtirek ...” bu anlaşmayı imzalamışlardır [1].
1 Dr., L.N.Gumilev Avrasya Üniversitesi/Kazakistan
86
Kazakistan ve Türkiye Cumhuriyetlerinin Siyasi ve Kültürel İşbirliği (1991-2013)
1992 yılının 29 Nisan-1 Mayıs günleri arasında, Türkiye Cumhuriyeti Baş-
bakanı Süleyman Demirel’in Kazakistan Cumhuriyeti’ne resmi ziyareti ger-
çekleşti. Ziyaret sürecinde, Kazakistan ile Türkiye arasındaki iki taraflı işbirli-
ğini geliştirme konularının geniş kapsamı değerlendirilip, ekonomi, yatırım,
ulaştırma, eğitim ve kültür alanlarındaki anlaşmalara imza atıldı. Aynı yılın
28-31 Ekim’inde Kazakistan Cumhuriyeti Devlet Başkanı Nursultan Nazar-
bayev’in Türkiye Cumhuriyeti ziyareti gerçekleşti. Ziyaret sürecinde, Kaza-
kistan’ın Türkiye Büyükelçiliğinin açılış töreni yapıldı. Ayrıca, Kazakistan
ile Türkiye Hükümetleri arasında Türkistan şehrinde Hoca Ahmet Yesevi
Uluslararası Kazak-Türk Üniversitesi kurulması konusundaki anlaşma im-
zalandı. Anlaşmanın giriş kısmında bu Üniversiteninin açılış amacının : “1
Mayıs 1992 tarihinde Almatı’da imzalanan “Eğitim, Bilim, Kültür ve Spor
alanında İşbirliği Anlaşması” hükümleri uyarınca, Türkiye ve Kazakistan
arasındaki ekonomik, tarihi, kültürel ve bilimsel bağları güclendirmek ve ge-
liştirmek ...” olduğu belirtilmiştir. 30 Haziran 1993’te Üniversite, “Ulusla-
rarası Hoca Ahmet Yesevi Kazak-Türk Üniversitesi İşbirliği Sözleşmesi” ile
uluslararası ortak devlet üniversitesi halini almış ve yönetim Mütevelli He-
yetine devredilmiştir Üniversitedeki eğitim-öğretim konusunda kısaca bilgi
verirsek: Üniversiteye öğrenci alımı, Kazakistan ve Türkiye merkezi sınavı
ile; diğer Türk Devlet ve Topluluklarına mensup öğrenci alımı ise özel seçme
sınavı ile yapılmaktadır. Eğitim dili, Kazakça, Türkçe, Rusça ve İnglizce
olarak belirtilmiştir. Fakat dersler ağırlıklı olarak Kazakça yürütülmekte ve
öğrencilere Türkçe dersi verilmektedir. Türk dünyasınan gelen öğrenciler ise
bir yıl Kazakça ve Türkçe hazırlık okumaktadır [2].
21 Ocak 1992 ve 12 Temmuz 1993 tarihlerinde Türk İşbirliği ve Kalkınma
Başkanlığı (TİKA) ve Türk Kültür ve Sanatları Ortak Yönetimi (TÜRKSOY)
gibi kurumların kurulması, iki devletin bütün Türk Cumhuriyetleri ile kültü-
rel ilişkilerinin gelişmesine yol açmıştır [3].
17 Ekim 1994 yılında Türkiye Cumhuriyeti ile Kazakistan Cumhuriyeti
arasında Dostluk ve İşbirliği Anlaşması yapılmıştır. Bu anlaşma, Kazakistan
Cumhuriyeti Devlet Başkanı Nursultan Nazarbayev’in Türkiye Cumhuriye-
ti’ne resmi ziyareti sırasında düzenlendi. Bu anlaşmanın yanı sıra, iki taraflı
siyasi, ticari, ekonomik, kültürel ve beşeri alanlardaki işbirliğini canlandır-
maya yönelik anlaşmalar yapıldı. Anlaşmada şunlar kaydedilmiştir: “Taraflar,
siyaset ve diplomasi, ekonomi, ticaret, eğitim, kültür ve bilim, ulaştırma, ha-
berleşme ve iletişim, tarım, enerji, sağlık, çevre, turizm, spor ve diğer alanlarda
ilişkilerinin ve işbirliğinin daha da geliştirilmesi ve güçlendirilmesi hususunda
mutabıklar” [1].