87
Ajar SALDARBEKOVA
12-14 Haziran 1995 yılında, Türkiye Cumhuriyeti Cumhurbaşkanı Sü-
leyman Demirel’in Kazakistan Cumhuriyeti’ne resmi ziyareti düzenlendi.
Ziyaret sürecinde, Hoca Ahmet Yesevi Uluslararası Kazak-Türk Üniversitesi
kampusunun temeli atıldı, Türk İşbirliği ve Kalkınma Ajansı›nın temsilciliği
açıldı.
1992 yılında BM Genel Kurulu 47’nci toplantısında Kazakistan Devlet
Başkanı N. Nazarbayev tarafından önerilen Asya’da işbirliği ve Güven Artırı-
cı Önlemler Konferansı (AİGK-CICA) kurulmuştur. Asya’da barış, güvenlik
ve istikrarın sağlanmasına katkı yapmaya ilişkin çok taraflı bakış açısı oluş-
turmayı hedefleyen bu forumun 24 üyesi bulunmakta, 8 devlet ile 3 uluslara-
rası kuruluş gözlemci sıfatıyla katılım sağlamaktadır. 1992 yılında Kazakistan
Devlet Başkanı AİGK’nin kurulması konusunda girişimde bulunduğu andan
beri Türkiye bu sistemin etkin stratejik katılımcısı olmuştur. 8 Haziran 2010
tarihinde, İstanbul’da AİGK/CI-CA Devlet ve Hükümet Başkanları III. Zirvesi
düzenlenmiştir. Zirve ilk kez Kazakistan dışında gerçekleştirilmiştir. Söz ko-
nusu zirvede, 2010-2012 Dönem Başkanlığı görevini Kazakistan’dan ilk kez
Türkiye Cumhuriyeti devralmıştır. Türkiye bu kuruluşun uluslararası düzey-
deki itibarının artması için yoğun çaba sarf etmektedir.
2010 yılında, Kazakistan Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’na (AGİT)
Dönem Başkanlığı yaptı. Devlet Başkanı N. Nazarbayev’in girişimiyle Asta-
na’da 1-2 Aralık 2010 tarihinde AGİT Zirvesi düzenlenmiştir. Kazakistan İs-
lam İşbirliği Teşkilatı (ÜT) Dönem Başkanlığını 2011-2012 yıllarında büyük
bir sorumlulukla yürütmüştür.
Türkiye Cumhuriyeti yukarıda söz edilen uluslararası etkinliklerde daima
Kazakistan’ı aktif bir biçimde desteklemekte ve Kazak girişimlerinin gerçek-
leştirilmesine önemli katkı sağlamaktadır.
22-24 Ekim 2009 yılında Kazakistan Cumhuriyeti Devlet Başkanı Nursul-
tan Nazarbayev’in Türkiye Cumhuriyeti’ne resmi ziyareti düzenlendi. Ziyaret
sürecinde, Türkiye ile Kazakistan arasındaki Stratejik Ortaklık Anlaşması’na
imza atıldı. İki ülke arasındaki işbirliğinin göstergesi olan bu anlaşmanın en
önemli 17 maddesini (toplam 22 madde) sunuyoruz :
Madde 1 : Taraflar, aralarındaki ilişkileri, eşitlik, karşılıklı güven, stratejik
ortaklık ve tam boyutlu işbirliği zemininde geliştireceklerdir.
Madde 2 :Taraflar, siyaset, ekonomi, savunma, kültür, bilim ve eğitim
alanlarını öncelikli işbirliği alanları olarak belirleyecek, düzenli ziyaretlerin
gerçekleştirilmesi de dahil olmak üzere bütünişbirliği alanlarında danışma me-
kanizmaları geliştireceklerdir. Taraflar, güncel uluslararası konular üzerinde
88
Kazakistan ve Türkiye Cumhuriyetlerinin Siyasi ve Kültürel İşbirliği (1991-2013)
derinleştirilmiş işbirliği tesis etmek ve ortak çıkar yelpazesini belirlemek için
ikili siyasi diyalogu ilerleteceklerdir.
Madde 3 : Taraflar, Avrasya bölgesinde ve dünyada barışın, istikrarın ve
güvenliğin güçlendirilmesi, bölge halklarının refahının artırılması amacıyla
mevcut ikili, bölgesel ve uluslararası işbirliğini derinleştirecekler ve ihtilaf-
ların barışçıl yollarla çözülmesini birlikte destekleyeceklerdir. Toprak bü-
tünlüğüne yönelik dış tehditler belirdiği takdirde, Taraflardan birinin talebi
üzerine danışmalar yapılabilecektir. Taraflar, Birleşmiş Milletler Örgütü’nün
ve Avrupa Güvenlik ve İşbirliği Teşkilatı’nın (AGİT) barışı koruma rolünün
güçlendirilmesine yardımcı olacak ve bölgesel ihtilafların çözümünü amaç-
layan mekanizmaların etkinliğinin artırılmasına yönelik ortak çalışmalarda
bulunacaklardır.
Madde 4 : Taraflar, her iki devletin de üyesi olduğu uluslararası kuruluşlar
çerçevesinde işbirliği ve temaslarını genişleteceklerdir. Taraflar, Avrasya’da
güvenlik, istikrar ve işbirliğinin korunmasına dair konularda, AGİT ve As-
ya’da İşbirliği ve Güven Arttırıcı Önlemler Konferansı’nın rolünün daha da
artırılması amacıyla, düzenli toplantılar düzenlenmesine ve ortak yaklaşımlar
üzerinde çalışılmasına yardımcı olacaklardır.
Madde 5 : Taraflar, uluslararası ve bölgesel kuruluşlara üye olmaları ko-
nusunda birbirine destek verecek, söz konusu kuruluşlara aday gösterilmeleri
halinde birbirlerine destek sağlayacak, bu kuruluşların faaliyetlerine birlikte
katkıda bulunmak ve gündemde yer alan konularda ortak tutumlar üzerinde
çalışmak için danışmalarda bulunacaklardır.
Madde 6 : Taraflar, TürkDili Konuşan Devletlerin daha fazla entegrasyo-
nu için işbirliği yapacaklardır. Taraflar Türk Dili Konuşan Ülkeler İşbirliği
Konseyi’nin başarılı çalışmalarda bulunması ve Türk Dili Konuşan Ülkeler
Parlamenter Asamblesi ve TÜRKSOY’un çalışmalarının etkinleştirilmesi
amacıyla gereken bütün desteği sağlayacaklardır.
Madde 7 : Taraflar, başta Medeniyetler İttifakı ve Dünya Geleneksel Din-
ler ve Liderler Kongresi çerçevesinde olmak üzere, mevcut girişimlere müm-
kün olan tüm desteği verecek, inançlar ve kültürler arasında karşılıklı anlayış,
saygı ve hoşgörünün geliştirilmesi amacıyla, bölgesel ve uluslararası örgüt-
lerde somut sonuçlara ulaşabilmesini teminen ortak tedbirler alacaklardır.
Madde 8 : Taraflar insan haklan alanındaki uluslararası anlaşmalara ilişkin
mevzuatın geliştirilmesi ve uygulanması konusunda ikili işbirliğini güçlendi-
receklerdir.
Madde 9 : Taraflar, barış ve uluslararası güvenliğe yönelik ciddi tehdit
oluşturan kitle imha silahlarının yayılmasının önlenmesi, terörizm, kaçakçı-
lık, yasadışı uyuşturucu ve silah ticareti, yasadışı göç ve insan ticareti de da-