Uluslararasi

Uluslararası Geçmişten Günümüze Sinop’ta Türk-İslam Kültürü Sempozyumu / 5-7 Ekim 2018 
 
 
 
87 
 
 
 
The Period of the Sinop Pervaneogullari Seigniory from the Sufis  
who al-Cendî’s the Sample of Human Understanding 
 
 
Abstract 
In  the  history  of  Turkish-  Islamic  thought,  exemplary human  and  good  moral  understanding  is 
revealed within Qur'anic verses and the hadiths of the Prophet (pboh). In the Qur'an The Prophet's 
(pboh) exemplary human and his good morality” üsve-i hasene “are depicted as the most good 
example. The Prophet's (pboh) I was sent to complete good morals, the hadith also emphasizes 
this. Al-Cendî was born in Türkistan. He had come to Bağdat after complete his education beside 
Sadreddin Konevî. After than, he had come to Sinop that Pervâneoğulları under the domination 
and he wrote Nefhatü’r-rûh in Persian here. Ebû Abdillâh Mueyyidüddîn b. Mahmûd b. Sâid al-
Cendî  (695/1296)  was  an  important  other  name  who  Muhyiddin  Ibn  al-Arabi  (638/1240)  and 
Sadreddin Konevi (673/1274) were the  leader of called Ekberism at the  history of Sufism, was 
also the first commentator of Fusûs al-Hikem.  It is possible to see  clearly the point  of  view  of 
Müeyyiduddin al-Cendi, who completed his special training of a religious order (seyrü sülük) in 
the side of his sheikh Sadreddin Konevî, to the sunnah / hadiths of the Prophet (pbuh) in his book 
Nefha  al-Rûh.  Al-Cendî  had  explained  subjects  with  verses  and  hadiths  in  his  book  Nefhatü'r-
Rûh. Al-Cendi gives the hadiths he has used for counting evidence without mentioning his reso-
urces and without sened. Al-Cendî, after the basic issues of Sufism in Nefhatü’r-Rûh, dealt with 
good and bad behavior, good and bad moral characteristics, the functions of the heart tongue and 
other body organs, the maturation process of the human body and gave concise advice and advice. 
Keywords: el-Cendî, Nefhatü’r-Rûh, Sinop, Pervâneoğulları, Sample human, Nice morality.
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 

---

International Symposium on Turkish-Islamic Culture in Sinop From Past to Present / 5-7 October 2018 
 
 
88 
 
 
 
SİNOP’TA TÜRK-İSLAM MEDENİYETİNİN SEMBOL İSMİ:  
SARI SALTIK (SALTUK ET-TÜRKÎ)  
 
Fevzi RENÇBER 
*
 
 
Öz 
Tarihi kaynaklarda “mücahid-gazi, şeyh, baba, dede, gazi-derviş, alperen, âlim, mübarek zat, er-
miş, derviş” gibi sıfatlarla anılan Sarı Saltuk (ö. 697/1297-98) Sünnî, Alevî ve Bektaşî çevrele-
rince farklı yönleriyle benimsenmiş önemli bir şahsiyettir. Anadolu ve Rumeli’nin Türkleşip İs-
lamlaşmasında etkin rol oynayarak gönüllerin fethedilmesi noktasında önemli gayretleri olmuş-
tur. Gerçek şahsiyeti  ile  mitolojik  kimliği karşılaştırıldığında  mitolojik şahsiyetinin dilden dile 
daha çok yayıldığını ve insanlar üzerinde daha yoğun tesirler meydana getirdiğini söylemek daha 
doğru olacaktır.  Sarı Saltık, Sinop’ta doğmuş, çocukluğunu ve gençliğini Karadeniz’in kıyı şehri 
olan bu ilimizde geçirmiştir. Daha sonra Kırım tarafına geçip fetihlerini bu diyarlarda sürdürmüş-
tür.  Bu bağlamda Sarı Saltık, Sinop’un yetiştirdiği en önemli değerlerdendir. Sarı Saltuk doğup 
büyüdüğü Sinop’un sınırlarını aşarak Anadolu, Rumeli ve Balkanlarda derin izler bırakmış, ya-
şamış olduğu coğrafyanın insanları tarafından çokça sevilen, sınırları ve  yüzyılları aşan, Türk-
İslam kültürünün önemli simalarından biri olmuştur.  
Sarı
 Saltuk, bir Anadolu ereni olarak Hacı 
Bektâş-ı Velî’den aldığı feyizle Anadolu’nun değişik yerlerinde ve Balkanlarda uğradığı yerlerde 
insanların İslam ile tanışmalarına katkıları olduğu için vefatından sonra adına birçok makam-tür-
beler inşa edilmiştir.  Bugün günümüzde Bulgaristan, Romanya, Bosna Hersek, Makedonya, Ar-
navutluk, İstanbul, Edirne, Niğde, Diyarbakır, Kütahya, Manisa, Tunceli ve İznik gibi yerleşim 
merkezlerinde pek çok makam ve türbesi bulunmaktadır. Sonuç olarak bu çalışmamızda Sarı Sal-
tuk’un hayatı, Anadolu ve Balkanlarda İslam’ın yayılmasına olan katkıları, Türk İslam medeni-
yetine etkisi ve çağları aşarak günümüze verdiği mesajları değerlendirilecektir. 
Anahtar Kelimeler: Sinop, Sarı Saltık, Alevî, Sünni, Türk-İslam. 
 
 
 
 
                                                             
*
   Dr. Öğr. Üyesi, Şırnak Üniversitesi, [e-mail] 
 

---

Uluslararası Geçmişten Günümüze Sinop’ta Türk-İslam Kültürü Sempozyumu / 5-7 Ekim 2018 
 
 
 
89 
 
 
 
The Symbol Name of the Turkish-Islamic Civilization in Sinop: 
Fair or Sarı Saltık (Saltuk et-Türkî) 
 
 
Abstract 
Fair or Sari Saltuk (d. 697 / 1297-98), known in the historical sources as adjectives such as mu-
jahideen-veteran, sheik, pope, progenitor, veteran for the faith, fighter, sage, beloved person, sa-
int,  dervish  is  an  important  figure.  There  have  been  important  efforts  to  conquer  the  hearts  by 
playing an active role in the Turkification and Islamization of Anatolia and Rumelia. When the 
mythological identity of the real person is compared, it will be more accurate to say that the myt-
hology  has  spread  more  than  the  language  and  that  it creates  more  effective  effects  on  people.  
Fair Saltık was born in Sinop and spent his childhood and youth in this coastal city which is a 
seaside city in the Black Sea. Afterwards, he went to Crimea and continued his conquests in these 
territories. In this regard, Fair Saltık is one  of the  most important values who was grown up in 
Sinop. Sari Saltuk had gone deep beyond the borders of Sinop where he was born and grew and 
became one of the important figures of Turkish culture, which had left profound traces in Anato-
lia,  Rumelia  and  the  Balkans  and  was  very  popular  with  the  people  of  his  geography,  getting 
beyond the borders and centuries. Inasmuch as Sari Saltuk, as an Anatolian Saint was enlightened 
by Hacı Bektâş-ı Velî and visited various places of Anatolia and in the Balkans where the people 
had met in the meeting with people because they had contributed to the introduction of spreading 
Islam,  many authority tombs were built in the name of Sari Saltuk after his death. Today, there 
are many maqams and tombs in Bulgaria, Romania, Bosnia and Herzegovina, Macedonia, Alba-
nia, Istanbul, Edirne, Niğde, Diyarbakır, Kütahya, Manisa, Tunceli and İznik. As a result, the life 
of Sari Saltuk, his contributions to the spread of Islam in Anatolia and the Balkans, his influence 
on Turkish Islamic civilization and the messages he gave to the present day by going beyond the 
ages will be evaluated in this study. 
Keywords: Sinop, Fair-Sari Saltik, Alevi, Sunni, Turkish-Islamic Civilization. 
 
 
 
 
 

---