80
R
p
o‘zgartirib, ko‘prikni muvozanat xolatga keltirish mumkin. O‘lchanayotgan
muhit
haroratining o‘zgarishi katta bo‘lib, R
p
ning o‘zgarishi sababli yuzaga keladigan
xatolik mikdori ko‘payib ketish xavfi paydo bo‘lganda, qarshilik termometrining uch
simli ulash sxemasi ko‘llanadi (2. 18-rasm).
Bunday ulash usulida
bir simning qarshiligi R
t
karshilikka, ikkinchi simning
karshiligi esa R
p
o‘zgaruvchi qarshilikka qo‘shiladi. Ko‘prik
muvozanatining
tenglamasi quyidagicha bo‘ladi:
,
)
(
1
2
R
R
R
R
R
R
сим
p
c
ии
t
+
=
+
(2.68)
R
1
=R
2
bo‘lsa,
R+R
sim
=R
p
+R
sim
(2.69)
Bu tenglamadan ko‘rinib turibdiki, uch simli sxemada
simlarning qarshiligi
o‘lchash natijasiga ta’sir qilmaydi.
Uch simli sxemalarda har bir liniyadagi alohida moslash qarshiliklari
yordamida
berilgan R
sim
qiymatgacha olib boriladi. Muvozanatlashtirilgan ko‘prik
sxemalarining
kamchiligi
(qo‘l
manipulyasiyasini
bajarish
zaruriyati)
muvozanatlashtirilmagan ko‘priklar sxemasida bartaraf etilgan.
Muvozanatlashtirilmagan
ko‘priklar
haroratni
o‘lchash
uchun
qarshilik
termometrlari bilan birgalikda ham qo‘llaniladi. Ammo ulardan gaz analizatorlarida,
konsentratormerlarda va qator o‘lchash vositalarida keng foydalaniladi.
Muvozanatlashtirilmagan ko‘priklar haroratni bevosita o‘lchash
imkonini
beradi. 2.19- rasmda bu kuprikning sxemasi keltirilgan: R — rostlash qarshiligi;
R
1
,R
2
,R
3
— ko‘prikning
doimiy qarshiliklari; R
m
—
millivoltmetr qarshiligi; R
n
—
nazorat karshiligi; N
(nazorat) holatidan O‘ o‘lchash holatiga o‘tkazish
almashlab ulagichi — P; R
t
— qarshilik termometri; P—
O‘ holatda turganida R
t
ning o‘zgarishi bilan millivoltmetr
orkali ta’minlash kuchlanishiga to‘g‘ri mutanosib bo‘lgan
tok o‘tadi. Demak, tok o‘zgarmas bo‘lishi kerak, bu
vazifani rostlash karshiligi R bajaradi. Ta’minlash
2.19 –
расм
.
Dostları ilə paylaş: