220
xarakterini hisobga olib, konduktometrning ishlash sohasini oldindan bilish zarur, bu
erda, o‘lchashlarning ekstremum bo‘lishiga yo‘l qo‘ymaslik kerak.
Ko‘pgina hollarda konduktometrik usuldan bir komponentli eritmalarni nazorat
qilish uchun foydalaniladi.
Elektr
o‘tkazuvchanlikni
o‘lchash
uchun
mo‘ljallangan
asboblarga
konduktometrlar, tuz o‘lchagichlar, konsentratomerlar kiradi. Bu asboblarning
birinchisi elektr o‘tkazuvchanlik birliklarida darajalangan, ikkinchi shartli tuz
miqdori birliklarida, odatda NaCl ning miqdorini ko‘rsatuvchi foizlarda darajalangan
bo‘ladi. Konsentratomerlar tahlil qilinayotgan moddaning foiz hisobidagi
miqdorlarda darajalanadi.
Eritmalarning konsentrasiyasini ularning elektr o‘tkazuvchanligiga ko‘ra
o‘lchash uchun elektrodli va elektrodsiz usullar qo‘llaniladi. Elektrodsiz o‘lchash
usulidan asosan kislota, ishqorlarning konsentrasiyasini o‘lchashda foydalaniladi.
Elektrodli konduktometriyada ikki elektroddan iborat o‘lchash yacheykalaridan
foydalaniladi, elektrodlar nazorat qilinayotgan eritma solingan idishda bir-biridan
ma’lum masofada o‘rnatilgan bo‘ladi. O‘lchash yacheykasi
(6.18-rasm)
elektr
qarshiligi
bilan
xarakterlanadi.
Bu
qarshilikning kattaligi quyidagiga teng (Om hisobida)
S
L
R
∗
=
σ
1
, (6.11)
bu erda
σ
— eritmannng solishtirma elektr o‘tkazuvchanligi; Sm/sm; L —
elektrodlar orasidagi masofa, sm; S — elektrodlarning yuzi, sm
2
.
Konduktometrik o‘lchashlar amaliyotida L/S nisbat
o‘lchash yacheykalarning tajribada aniqlanadigan konstantalari
degan nom oldi. Buning uchun yacheyka etalon eritma bilan
to‘ldiriladi (bu eritma sifatida, odatda, kaliy xloridning
eritmasidan foydalaniladi), yacheykaning qarshiligi o‘lchanadi va quyidagi
teglamadan K ning kataligi aniqlanadi:
1
*
σ
R
K
=
, (6.12)
bu erda R — elektrodlar orasidagi o‘lchangan qarshilik, Om;
σ
1
— etalon eritmaning solishtirma elektr
o‘tkazuvchanligi,Sm/sm.
Elektr o‘tkazuvchanlikni o‘lchashda sanoat chastotasidagi yoki chastotasi
6.18-
расм
.
Dostları ilə paylaş: