Umumiy tilshunoslik

AVTOMATIK TAHLIL METODI 
Ushbu metod davr talabi bilan yaratilgan zamonaviy tahlil metodlaridan biri
bo‘lib, uning o‘ziga xosligi elektron-hisoblash mashinalari (EHM), kompyuterlar
yordamida tilni muayyan, bo‘laklar, lisoniy birliklar, formal qismlarga ajratish 
orqali bir tildagi lisoniy birliklar mazmuni boshqa tilga ko‘chiriladi, ya’ni
kompyuter vositasida avtomatik tarjima qilinadi. Buning uchun avval matnni 
tarjima qilish imkoniyatini beradigan qoidalar tizimi yaratiladi, so‘ngra mazkur
qoidalarni mashina tilida yozish, ya’ni mazkur qoidalarni amalga oshirish uchun 
dastur yaratiladi. Dastur va lug‘at maxsus shartli belgilar bilan yoziladi va
mashinaga kiritiladi.


Asosiy tushunchalar glossariysi:
 Qiyosiy-tarixiy metod – tillar va ularning tarixini qiyoslab o‘rganish
 Substansiya – biror tovushni boshqa tovush bosishi
 Distributsiya – tildagi unsurlarning gap tarkibida joylashish o‘rni, bir 
elementning boshqa element bilan birikish qobiliyati
 Bevosita tahlil metodi - nutq birliklari (so‘z birikmasi va gaplar) tuzilishi, 
qanday qismlardan tashkil topishi, ular orasidagi munosabat, aloqalarni
o‘rganish.
 Transformatsion tahlil – konstruksiyalarning muayyan qoidalar asosida
boshqa shaklga, ko‘rinishga ega bo‘lishi, ya’ni transformatsiyalanishi. 
 Avtomatik tahlil metodi - EHM, kompyuterlar yordamida tilni lisoniy
birliklar, formal qismlarga ajratish orqali bir tildagi lisoniy birliklar 
mazmunini boshqa tilga ko‘chirish
 Statistik tahlil metodi – lisoniy birliklarning nutq faoliyatidagi, asosan
matndagi qo‘llanish miqdorini tadqiq qilish


Foydalanilgan adabiyotlar: 
 Irisqulov M.T. Tilshunoslikka kirish. –T., 2009.
 Usmonov S. Umumiy tilshunoslik. –T., 1972. 

---


Амирова Т., Олховиков Б.А., Рождественский Ю.В. Очерки по истории 

лингвистики. –М., 1975.
 Baskakov N.A. va boshqalar. Umumiy tilshunoslik. –Toshkent, O‘qituvchi, 
1979.
 Bo‘ronov J.B. Ingliz va o‘zbek tillari qiyosiy grammatikasi. –T., 1973.

Рождественский Ю.В. Типология слова. –М., 1969.


Кодухов В.И. Общее языкознание. – М., 2010. 


Ф. де Соссюр. Труды по языкознанию. –М., 1977.

---