ÜNDƏricat ön söz
Yüklə 0,56 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- 1.4 Ölkənin hazırkı tütünlə mübarizə siyasəti
11
daha çox 35-44 yaş qrupunda müşahidə olunmuşdur (61%). Kişilərin orta hesabla 45.4%-i hər gün siqaret çəkdiklərini bildirmişdir. Gündəlik tütündən istifadə daha çox 35-44 yaş qrupunda yayılmışdır (58.3%).
bildirmişdir. Hər gün çəkənlər orta hesabla gündə 20 siqaret çəkirdilər, 45-54 yaş qrupunda bu göstərici ən yüksək, 18-24 yaş qrupunda isə ən aşağı olmuşdur (müvafiq olaraq 24 və 14 siqaret). Respondentlərə evdə siqaret çəkdikləri haqqında sual verilmişdir. Siqaret çəkənlərin təxminən 39%-i öz evlərində çəkdiklərini, evdə siqaret çəkənlərin 69%-i isə bunu hər gün etdiklərini bildirmişlər. Respondentlərin 41%-i ictimai yerlərdə heç vaxt çəkmədiklərini, 34%-i isə hər gün çəkdiklərini bildirmişlər. Siqaret çəkməyən respondentlərin təxminən 28%-i (461 nəfərdən 133-ü) nə vaxtsa əvvəllər hər gün siqaret çəkiblər. Kişilər üçün siqaretdən imtina vaxtı orta hesabla 37 yaş olmuşdur.
bunlardan heç biri həmin məhsulları gündəlik istifadə etmirdi. Araşdırma zamanı həmçinin ətrafdakı tütün tüstüsünün (ƏTT) təsiri, yəni passiv tütünçəkmə haqqında məlumat toplanılmışdır. Qadınların yalnız kiçik bir qismi tütün çəkməsi ilə yanaşı kişilərə nisbətən daha çox ƏTT təsirinə məruz qalırlar (müvafiq olaraq 41.2% və 31.8%). İşdə və ya ictimai yerlərdə ƏTT təsiri kişilərdə daha çox yayılmışdır ki, bu da onların daha yüksək məşğulluğu ilə və qadınların ənənəvi olaraq nadir hallarda (xüsusilə kənd yerlərində) ictimai yerlərdə olduqları ilə izah edilə bilər. Bütün respondentlərin təxminən 60%-i son 7 gün ərzində evdə, işdə və ya ictimai yerlərdə ƏTT təsirinə məruz qaldıqlarını bildirmiş və kişilər bu təsirə qadınlara nisbətə daha çox məruz qalmışlar (müvafiq olaraq 67.5% və 52.3%). Hər iki cins üçün tüstünün təsiri, nəinki evdə və ya işdə, daha çox ictimai yerlərdə baş verir (müvafiq olaraq 59.2%, 35.6% və 34.9%). ƏTT təsirinə daha çox cavan yaşlı respondentlər məruz qalırlar. Bu nəticələr ƏTT təsirini azaltmaq üçün əlavə maarifləndirmə və qanunvericilik səylərinə ehtiyac olduğunu göstərir.
yayılmasının çox aşağı səviyyədə olması barədə 2011-ci ilin QİX-in risk amilləri üzrə milli araşdırma nəticələrini təsdiqləyir. 1.4 Ölkənin hazırkı tütünlə mübarizə siyasəti Hazırda Azərbaycanda tütünlə mübarizəyə aid bir sıra strategiya və qanunvericilik aktları mövcuddur: -
Azərbaycan Respublikasının Qanunu 9 tütün məmulatının istehsalı, idxalı və ticarətini tənzimləyir və tütün çəkilən yerlərə məhdudiyyətlər müəyyən edir. Qanun 18 yaşına çatmamış şəxslərə tütün məmulatlarının satışını, təşviqinin bütün formalarını qadağan edir və tütünçəkmə yerlərini məhdudlaşdırır, sağlamlığa mənfi təsir barədə xəbərdarlıqların tütün qutuları üzərində yerləşdirilməsini tələb edir. Qanunla tədris, tərbiyə, səhiyyə, sağlamlıq və mədəniyyət, habelə idman yarışları və kütləvi tədbirlərin keçirildiyi obyektlərdə siqaret çəkmək qadağandır. Qanun Azərbaycanda qapalı ictimai və ümumi iş yerlərində tütünçəkməni qadağan etsə də, müəyyən edilmiş yerlərdə siqaret çəkməyə icazə verir. İşəgötürənlər siqaret çəkmək üçün xüsusi yerlər ayrılmasını və görünən yerlərdə "siqaret çəkmək qadağandır" işarəsinin olmasını təmin etməlidirlər. Uzaq mənzilli sərnişin nəqliyyatında xüsusi ayrılmış yerlər istisna olmaqla, bütün ictimai nəqliyyat növlərində siqaret çəkmək qadağandır. Lakin bir sıra qanun müddəalarının icrası zəifdir. Tütün məmulatlarının ədədlə, eləcə də xəstəxana və məktəb yaxınlığında satışına, ictimai binalar və iş yerlərində siqaret çəkilməsinə hələ də tez-tez rast gəlinir. -
ildə qəbul edilmiş və 2015-ci ildə yenilənmiş “Reklam haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu 10
tütün, tütün məmulatlarının və onların ləvazimatlarının reklamını və satışının stimullaşdırılmasını qadağan edir. 12
- 2002-ci ildə qəbul edilmiş “Televiziya və radio yayımı haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanununa 11 görə televiziya və radio ilə tütün məmulatlarının reklamına yol verilmir. -
2009-cu ildə Azərbaycan Respublikası Nazirlər Kabinetinin qərarı ilə təsdiq edilmiş “Avtomobil nəqliyyatı ilə sərnişin və baqaj daşınması Qaydaları”na 12 görə taksi minik avtomobilinin salonunda siqaret çəkməyə yalnız sərnişinin və sürücünün qarşılıqlı razılığı ilə yol verilir. Eləcə də sərnişin avtonəqliyyat vasitəsinin salonunda sərnişinə siqaret çəkmək, həm də müntəzəm şəhərdaxili (rayondaxili), şəhərlərarası (rayonlararası) və beynəlxalq marşrutlar üzrə hərəkət edən avtobusda sərnişin avtonəqliyyat vasitəsinin işçi heyəti tərəfindən siqaret çəkmək qadağandır. -
ildə təsdiq edilmiş və 2014-cü ildə yenilənmiş Azərbaycan Respublikasının Vergi Məcəlləsi 13 tütün məmulatlarına qoyulan vergi dərəcələrini müəyyən edir. Əlavə Dəyər Vergisi 18% təşkil edir. Aksiz vergisi Azərbaycanda istehsal olunan siqarlar, ucları kəsilən siqarlar və siqarillalar (nazik siqarlar) üçün 1000 ədədinə 10,0 manatdır, tütündən hazırlanan siqaretlər və onun əvəzediciləri üçün 1000 ədədinə 4,0 manatdır. 2015-ci ildə idxal edilən tütün məmulatlarının aksiz dərəcələri dəyişərək tütündən hazırlanan siqarlar, ucları kəsilən siqarlar və siqarillalar üçün 1000 ədədinə 10,0 manat, tütündən hazırlanan siqaretlər üçün 1000 ədədinə 4,0 manat təşkil etmişdir. Sənayedə emal olunmuş digər tütün və tütünün sənaye əvəzediciləri; "homogenləşdirilmiş" və ya "bərpa edilmiş" tütün; tütün ekstraktları və essensiyalarının idxal rüsumu 1 kq üçün 1 ABŞ dollarıdır, tütün xammalı və tütün tullantıları üçün isə rüsum gömrük dəyərinin 15%-ni təşkil edir. -
2000-ci
ildə təsdiq edilmiş və 2015-ci ildə yenilənmiş Azərbaycan Respublikasının İnzibati Xətalar Məcəlləsi 14 yeni cərimələr təyin edib və bir sıra əvvəlki cərimələri artırıb. Belə ki, “Tütün və tütün məmulatı haqqında” Azərbaycan Respublikasının Qanunu ilə qadağan edilmiş yerlərdə siqaret çəkməyə görə 30 AZN, müəssisələrdə, idarələrdə, təşkilatlarda siqaret çəkmək üçün xüsusi yerlərin ayrılmasının və görünən yerlərdə “siqaret çəkmək qadağandır” xəbərdarlıq yazısının və ya işarəsinin olmasının təmin edilməməsinə görə vəzifəli şəxslər 400 AZN məbləğində, hüquqi şəxslər 1000 AZN məbləğində cərimə edilir. Hava nəqliyyatında müəyyən edilməmiş yerlərdə siqaret çəkməyə görə 100 AZN, dəmir yol, dəniz və çay nəqliyyatında müəyyən edilməmiş yerlərdə siqaret çəkməyə görə 40 AZN, metropoliten stansiyaların vestibüllərində, keçidlərində və platformalarında, vaqonlarda siqaret çəkməyə görə 50 AZN, müntəzəm şəhərdaxili (rayondaxili), şəhərlərarası (rayonlararası) və beynəlxalq marşrutlar üzrə hərəkət edən avtobusda siqaret çəkilməsinə görə 50 AZN-dək cərimə müəyyən edilir. Tütün məmulatlarının satışı qaydalarının pozulmasına görə 50-80 AZN, yetkinlik yaşına çatmayanlara satılmasına görə 100 AZN cərimə müəyyən edilir. -
Dövlət Standartı 15 Azərbaycan Respublikasının ərazisində istehsal edilən, idxal edilən və satılan tütün məmulatlarına şamil edilir və bu məmulatların qablaşdırılması və markalanmasına olan tələbləri müəyyən edir. Bu standart tütün məmulatlarının istehsalında, topdan və pərakəndə satışında, saxlanılması və sertifikatlaşdırılmasında istifadə edilmək üçün nəzərdə tutulmuşdur. -
2012-ci ildə İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzində hazırlanmış Tütüçəkmədən imtina etmə üzrə Klinik Protokol 16 Azərbaycan Respublikasının Səhiyyə Nazirliyi tərəfindən təsdiq edilmişdir. -
“Azərbaycan Respublikasında qeyri-infeksion xəstəliklərlə mübarizəyə dair 2015-2020-ci illər üçün Strategiya” 2015-ci ildə Azərbaycan Respublikası Prezidentinin müvafiq Sərəncamı ilə təsdiq edilmişdir. -
2014-2020-ci illər üzrə Strateji Planı və onun Fəaliyyət Planı 2014-cü ildə Səhiyyə Nazirliyi tərəfindən təsdiq edilmişdir. -
səviyyədə əhali, xüsusilə də gənclər, media peşəkarları, qərar verən şəxslərə yönəldilən Ümumdünya Tütünsüz Günləri keçirilir. Məsələn, 2013 və 2014-cü illərdə Ümumdünya Tütünsüz Günlərinə həsr edilmiş 1-ci və 2-ci “No Smoking” Film Festivalları keçirilmişdir. Tədbirlərdə
Yüklə 0,56 Mb. Dostları ilə paylaş:
|