13
Tütünlə Mübarizə üzrə Milli Koalisiyanın üzvləri, dövlət, beynəlxalq və qeyri-hökumət
təşkilatları, Səhiyyə Nazirliyinin, İSİM-in, media nümayəndələri və başqaları da iştirak etdilər.
-
2015-ci ildə SN-nin İctimai Səhiyyə və İslahatlar Mərkəzi tütünə nəzarət tədbirlərini
reallaşdırmaq məqsədilə www.tobaccocontrol.az internet platformanı yenilədi və yeni
www.nosmoke.az (tütün əleyhinə “Hər günün tütünsüz olsun!” adlı davamlı Kampaniyaya aiddir)
internet platformanı yaratdı.
1.5 Tütünlə əlaqəli digər tədqiqatlar
GYTS Azərbaycanda ilk dəfə 2011-ci ildə keçirilmişdir. GYTS-ə əlavə olaraq aşağıdakı tədqiqatlar
Azərbaycanda reallaşmışdır:
Azərbaycan Çoxgöstəricili Klaster Sorğusu (MICS), 2000
Şərqi Avropa
və Avrasiyada reproduktiv, ana və uşaq sağlamlığı: müqayisəli hesabat, 2001
Azərbaycan Reproduktiv Sağlamlıq Sorğusu, 2001
17
Gənclərin Sağlamlığı və İnkişafı üzrə araşdırma, 2002
Azərbaycan Demoqrafiya və Sağlamlıq Sorğusu, 2006
18
Azərbaycanda böyüklər arasında Sağlamlıq barədə Bilik, Davranış və Təcrübə (KAP): Sosial-
epidemioloji təhlil, 2006
Azərbaycanda qeyri-infeksion xəstəliklərə
dair vəziyyətin təhlili, 2009
Demoqrafiya və Sağlamlıq Sorğusu, Azərbaycan, 2011
19
Azərbaycanda xroniki qeyri-infeksion xəstəliklərin risk amilləri üzrə milli araşdırma, 2011
20
Azərbaycanda qadınlar arasında müəyyən qeyri-infeksion xəstəliklərin risk faktorlarının
yayılması meylləri üzrə araşdırma, 2015
21
Azərbaycan Respublikasının tütünlə əlaqəli müvafiq qanunvericiliyinin Tütünə qarşı mübarizə
haqqında ÜST-nin Çərçivə Konvensiyasına uyğunluğunun müqayisəli təhlili, 2015-ci ildə
aparıldı
22
və 2016-cı ildə yeniləndi.
1.6 Ölkə üzrə spesifik vəzifələr
1.
Azərbaycanda 8, 9 və 10-cu sinif şagirdləri arasında cari tütündən istifadə etmə səviyyəsini 2016-
cı ildə 7.3%-dən 2020-ci ildə 6.5%-ə qədər azaltmaq.
2.
Azərbaycanda 8, 9 və 10-cu sinif şagirdləri arasında heç vaxt siqaret çəkməyənlərin buna başlama
ehtimalını 2016-cı ildə 8.0%-dən 2020-ci ildə 7.2%-ə qədər azaltmaq.
3.
Azərbaycanda 8, 9 və 10-cu sinif şagirdləri arasında siqaret çəkməyi tərgitmək cəhdlərini 2016-cı
ildə 65.0%-dən 2020-ci ildə 71.5%-ə qədər artırmaq.
4.
Azərbaycanda 8, 9 və 10-cu sinif şagirdləri arasında siqaretçəkən gənclərin daha cəlbedici
olduğunu düşünənlərin faizini 2016-cı ildə 29.2%-dən 2020-ci ildə 26.3%-ə qədər azaltmaq.
5.
Azərbaycanda 8, 9 və 10-cu sinif şagirdləri arasında adətən evdə siqaret çəkən hazırda tütündən
istifadə edənlərin faizini 2016-cı ildə 13.4%-dən 2020-ci ildə 12.0%-ə qədər azaltmaq.
6.
Azərbaycanda 8, 9 və 10-cu sinif şagirdləri arasında yaşına görə heç bir məhdudiyyətlə
üzləşməyərək mağazadan siqaret alanların faizini 2016-cı ildə 64.8%-dən 2020-ci ildə 58.3%-ə
qədər azaltmaq.
7.
Azərbaycanda 8, 9 və 10-cu sinif şagirdləri arasında onların yanında başqaları tərəfindən siqaret
çəkilən evdə yaşayanların faizini 2016-cı ildə 28.8%-dən 2020-ci ildə 25.9%-ə qədər azaltmaq.
8.
Azərbaycanda 8, 9 və 10-cu sinif şagirdləri arasında başqalarının siqaret çəkməsi onlara zərər
yetirdiyi barədə düşünənlərin faizini 2016-cı ildə 81.8%-dən 2020-ci ildə 90.0%-ə qədər artırmaq.
9.
Azərbaycanda 8, 9 və 10-cu sinif şagirdləri arasında tütün əleyhinə media məlumat görənlərin
faizini 2016-cı ildə 62.3%-dən 2020-ci ildə 68.5%-ə qədər artırmaq.
10.
Azərbaycanda 8, 9 və 10-cu sinif şagirdləri arasında məktəbdə tütündən istifadənin təhlükələri
haqqında məlumat alanların faizini 2016-cı ildə 66.0%-dən 2020-ci ildə 72.6%-ə qədər artırmaq.
14
2.
M
ETODOLOGIYA
2.1 Sorğu anketi
GYTS-in sorğu anketi bir neçə cavab variantı olan 77 sualdan ibarətdir. Sorğuya GYTS-in Əsas Sorğu
Anketindən 43 sual, 33 seçilmiş əlavə sual və 1 ölkə üzrə spesifik sual daxil edilmişdir. Sorğu anketinin
son variantı azərbaycan dilinə və düzgünlüyünü yoxlamaq məqsədilə yenidən ingilis dilinə tərcümə
edilmişdir. 2016-cı ilin Azərbaycan üzrə sorğu anketi Əlavə A-da verilir.
2.2 Seçmə
Azərbaycanda 2016-cı ildə keçirilmiş GYTS 8-10-cu sinif şagirdləri arasında milli reprezentativ seçim
etmək üçün məktəblər üzrə iki mərhələli klaster seçimindən istifadə edən sorğudur. Seçiməyə 8-10-cu
sinifləri olan bütün məktəblər daxil edildi. İlk mərhələdə ölkə məktəblərinin siyahısı əsasında mütənasib
ehtimalı ilə sorğuda iştirak edəcək məktəblər seçilmişdir. Seçimin ikinci mərhələsində birinci mərhələdə
seçilmiş hər bir məktəbin sinifləri arasında sistemli bərabər ehtimal seçməsi (təsadüfi başlamaqla)
aparıldı. Beləliklə, GYTS 25 məktəb və 121 sinifdə keçirilmişdir. GYTS-də 2220 məktəbli iştirak
etmişdir. 2016-cı ildə keçirilən GYTS üçün 8, 9 və 10-cu siniflər seçilmişdir.
2.3 Məlumatın toplanması
Məlumatın toplanması 18 aprel 2016-cı il tarixdən 07 may 2016-cı il tarixədək təlim keçmiş 8 intervüyer
tərəfindən həyata keçirilmişdir.
Sorğu prosedurları anonim və könüllü iştirakı təmin etməklə şagirdlərin məxfiliyi qorunmaqla təşkil
edilmişdir. Sorğu şagirdlər tərəfindən doldurulan anketlər vasitəsilə keçirilmişdir. Şagirdlər tərəfindən
cavablar birbaşa kompüter vasitəsilə skan edilə bilən cavab vərəqələrinə qeyd edildi.
2.4 Məlumatın təhlili
Əhalini qiymətləndirmək üçün ehtimal edilən seçim, cavabın olmaması və stratifikasiyadan sonrakı
tənzimləmələrə düzəlişlər etmək üçün çəki əmsalı şagirdin hər bir cavabına dair tətbiq edilmişdir.
Kompleks sorğu məlumatlarının statistik təhlili üçün istifadə edilən proqrqam təminatı olan SUDAAN,
yayılmanın ölçülmüş qiymətləndirməsini və qiymətləndirmənin standart səhvlərini (SE – standard error)
hesablamaq üçün istifadə edilmişdir (standart səhvlərdən 95% etimad intervalları [CI - confidence
intervals] hesablanmışdır. GYTS-in əsas tütünlə mübarizə göstəricilərini nəzərə alan sorğu sualları üçün
tezlik cədvəlləri hazırlanmışdır. Göstəricilər ÜST TMÇK və MPOWER texniki paket ilə uyğun gəlir.