3-jadval
Statistik guruhlash asosida ishlab chiqa
rilgan gʻisht
mahsulotlarini xududlar kesmida tahlili
1
№
Guruhlash oraligʻi
(mln.dona)
Viloyatlar
Ishlab chiqarilgan qurilish gʻishti hajmi,
(mln. dona)
2019-yilda 2016-
yilga nisbatan
oʻzgarishi
2016 y
2017 y
2018 y
2019 y
(+; -)
%
1
“Qoniqarsiz”
(0-50)
Sirdaryo
30,5
27,4
42,7
33,2
2,7
1,1
Samarqand
66,4
68,5
64,2
39,4
-27
0,6
Toshkent sh.
56,1
56,8
53,1
47,0
-9,1
0,8
Jizzax
27,7
28,5
50,7
48,8
21,1
1,8
2
“Oʻrta”
(50-100)
Andijon
74,4
62,1
84,6
53,7
-20,7
0,7
Namangan
82,3
83,0
100,5
63,7
-18,6
0,8
Navoiy
151,9
158,5
115,6
63,7
-88,2
0,4
Qashqadaryo
84,3
116,4
96,7
78,9
-5,4
0,9
Surxondaryo
74,2
87,6
111,0
81,2
7
1,1
Fargʻona
105,2
969,8
121,9
97,7
-7,5
0,9
3
“Raqobatbardosh”
(100-150)
Xorazm
139,6
167,5
160,3
103,6
-36
0,7
Buxoro
162,3
147,4
135,3
144,7
-17,6
0,9
4
“Innovatsion”
(150 va undan yuqori)
Toshkent
363,8
385,9
517,6
331,9
-
31,9
0,9
Jumladan, 2016-yilda 360 mln. dollar investitsiya sohaga jalb qilin-
gan boʻlsa, oʻtgan 2019
-
yilda ushbu koʻrsatkich 1 mlrd 332 mln
. dollarga
yetkazildi.
Uning 680,4 mln. dollari xorijiy investitsiya va kreditlar hisobiga toʻgʻri keladi.
4-jadval
Qurilish materiallari sanoati aksionerlik jamiyatlarida qurilish ishlari hajmi
ga taʼsir koʻrsatuvchi omillar oʻzgarishi
2
Oʻzgaruvchi
Model
koeffitsiyenti
Standart xatolar
t-Styudent mezoni
P-qiymati
C
−
23,1570
8,67874
-2,668
0,0321
lnX
1
1,70843
0,774329
2,206
0,0431
lnX
2
1,91382
0,626511
3,055
0,0185
lnX
3
0,267900
0,263510
1,017
0,0342
R
2
-Determinatsiya koeffitsiyenti
0,98
Bogʻliq
oʻzgar
uvchining
oʻrtacha
qiymati
10,229
Tekislangan R
2
-Determinatsiya
koeffitsiyenti
0,983
Bogʻliq oʻzgaruvchining standart chetlanishi
0,785
Regressiyaning standart xatosi
0,102
Akaykening axborot modeli
-15,785
Qoldiqlar kvadratlari yigʻindisi
0,07
Shvarsning axborot modeli
-14,193
Maksimal oʻxshashlik
funksiyasining qiymati
11,9
Hannan-Quinn criter
-16,788
F - Fisher mezoni
192,1
DW-Darbin-Uotson mezoni
1,64
Prob (F - Fisher mezoni)
0,000
Qurilish materiallari sanoati aksionerlik jamiyatlarida
taʼsir e
tuvchi om
illarning qurilish ishlari hajmi empirik modelga taʼsirchan koeffitsiyentlar
qoʻyilib, koʻp omillik ekonometrik model funsiyasi tuzildi:
𝒍𝒏𝒚 = −23,1570 + 1,70843 ∗ 𝒍𝒏𝒙
𝟏
+ 1,91382 ∗ 𝒍𝒏𝒙
𝟐
+ 0,2679 ∗ 𝒍𝒏𝒙
𝟑
𝑡
(−2,668) (2,206) (3,055) (1,017)
Odatda, determinatsiya koeffitsiyenti [0;1] kesmada qiymatlarni
qabul qiladi. Koeffitsiyent qiymati 1 ga qanchalik yaqin boʻlsa, bogʻliqlik
shuncha-lik kuchli hisoblanadi. Mazkur holatda determinatsiya
koeffitsiyentining 0,98
qiymatga teng boʻlishi, modelda mazkur
1
Muallif tomonidan tayyorlangan
2
Muallif tomonidan tayyorlangan.
iqtisodiy koʻrsatkichlar oʻrtasida yetarli darajada kuchli bogʻliqlik
mavjudligini bildiradi. Modellarni turli miqdordagi omillar bilan
taqqoslash imkoniyati boʻlishi va ushbu miqdordagi omilla
r
R
2
=
0,983
qiymatiga te
ng boʻlishi va uning
R
2
ga yaqinligi, modelning taʼsir etuvchi
~ 33 ~
omillar soni oʻzgarishi atrofda qiymat
-lar qabul qilinishini bildiradi.
F
–
mezonning haqiqiy qiymati F
hisob
=192 ga yoki F
jadval
=4,68 ga teng. Agar
haqiqiy qiymat jadvaldag
i qiymatdan kata boʻlsa, u holda tuzilgan koʻp
omilli ekonometrik model statistik ahamiyatli yoki oʻrganilayotgan
jarayonga adekvat deyiladi.
Styudentning
t
-mezoni hisoblangan (
t
hisob
) va jadval (
t
jadval
)
qiymatlarini taqqoslab, ishonchlilik ehtimoli
05
,
0
=
va ozodlik
darajasi d.f.=10-3-
1=6 boʻlganda,
t
- mezonning jadval qiymati
t
jadval
=2,1448 ga teng.
Qurilgan modellar orqali qurilish ishlari hajmi va unga taʼsir
etuvchi omillarning 5-jadvalda bir necha prognoz varianti ishlab chiqilib
ulardan eng optimal variantlari tanlangan.
5-jadval
Omillarining eng optimal prognoz modellari
№
Koʻrsatkichlar
Prognoz modellari
MAPE
1
Qurilish sohasida faoliyat koʻrsatayotgan
korxonalar soni, mingta
X1 = 16375,0
—
957,706*t + 229,549*t^2
5
2
Qurilish sohasida bandlar soni, ming kishi
X2 = 887,255 + 103,973*t
—
7,28182*t^2
3,99
3
Asosiy kapitalga investitsiya,
mlrd soʻm
X3=10860,8 * (1,29778^t)
7,25
Oʻzbekiston Respublikasi qurilish sohasi hajmini ifodalovchi asosiy
koʻrsatkichlarni quyidagicha belgilab oldik:
Y-
qurilis
h ishlari hajmi (mlrd.soʻm)
;
X
1
–
qurilish sohasida faoliyat yuritayotgan korxonalar soni (ming
dona)
;
X
2
–
qurilish sohasida bandlar soni (ming kishi)
;
X
3
–
asosiy kapitalga investitsiya
.
Respublikada yalpi ichki mahsulot hajmi 2025-yilga borib, qurilish
ishla
ri hajmi taʼsirida 943 trln. soʻm (2020
-
yil narxlarida) boʻlishi, yoki
2020-yildagidan 167 foizga oshishi kutilar ekan.
Ilmiy izlanishlarimizga asoslanib 2025-yilga borib respublikada
qurilish materiallari hajmi 192301 mlrd.soʻm boʻlishi, qurilish sohasida
faoliyat koʻrsatayotgan korxonalar soni 59816,2 mingta, qurilish
sohasida bandlar soni, 986,67 ming kishi tashkil etishi, asosiy kapitalga
investitsiya 703169
mlrd. soʻm boʻlishi aniqlandi.
Dostları ilə paylaş: |