Shavqimning shuhrasi boshing uza zar tora fido, /
Ko’ngluming
mahzani gul
orazi gulnora fido.
(Joniy) tarzida qo‟llanishi, qaratqich-qaralmish inversiyasi:
Yarqirar ming bir bahor ko‟rki
kamolingda sening
, /Oftobning aksi bor
o‟tlug‟
jamolingda sening
. (J.Jabborov), grammatik ko‟rsatkichlarsiz kelishi:
Qarshingda turibdi
umrim
bir kuni, / Mening uvoq she‟rim mening
dilporam.
(J.Kamol);
tushum
kelishigining
–(i)n:
Uchirsang-da
ko‟kka
yurak
kulin,
/ Achchig‟lanmam senga nozli quyosh.
(Fitrat) va belgisiz shakli:
Ulug‟ Hoqon, sendan so‟rov shu erdi. / Elga sabr, bardoshdan
bo‟lak
narsa
ber.
(H. Xudoyberdiyeva); jo‟nalish kelishigining
– a:
Tog‟larning
yuzi qora. Na ko‟kat bor, na lola. Ul taajjub etardi. Kunduzdagi
ahvola
…
(H.
Olimjon),
-
na:
Soya tushsa nogahon bu jismi betob
ustina.
(Navoiy),
-
qa:
Hajri ashkim yetkurur har dam
quyoshqa
bir hayot.
(Navoiy),
-g’a:
Yo ilohi,
emdi qilg‟aysan bu bandangga nazar. Jandami, bir do‟sh etib,
kirdim
yo’lungg’a
darbadar.
(Mashrab)
hamda belgisiz holatda bo‟lishi:
Maktab
bordik - og‟ir bo‟lib qoldik daf‟atan.
(A.Oripov); chiqish kelishigining
–
din
tarzida
ishlatilishi:
Vatan
sevmakdin
ortiq
Menga
olamda
shior
bo‟lmas.
(E.Vohidov), o‟rin kelishigi qo‟llanganda u bilan egalik qo‟shimchasi
o‟rtasida bitta «n» tovushining orttirilishi:
Surxoningda anor guli kahrabodur,
Yoboningda bodomlaring talx g‟izodur, Qovun-tarvuz
qursog’inda
selitrodur,
Kimlar seni bemor etdi, Tabiatingni xor etdi.
(O.Hojiyeva) shu uslubga xos
xususiyatlar sanaladi.
Sifat va son turkumlari doirasida qaraladigan grammatik birliklarning
ko‟pchiligi barcha vazifaviy uslublarda ishlatilishi bilan xarakterlansa-da, ularda
ham uslubiy farqlanishlarni, stilistik ottenkalarni payqash qiyin bo‟lmaydi.11
Masalan, sifatdagi
Dostları ilə paylaş: