Usullari va tavsiyalar
Yüklə 0,97 Mb. Pdf görüntüsü
|
| Qo‘shiq repertuarini tanlashda bolalarning quyidagi ovoz diapazoni
qoidalariga rioya etish tavsiya etiladi: - ikki-uch yoshli guruhlarda ovoz diapazoni mi 1 -lya 1 ; - uch-to‘rt yoshli guruhlarda ovoz diapazoni re 1 -lya 1 ; - to‘rt-besh yoshli guruhlarda ovoz diapazoni re 1 -si 1 ; - besh-olti yoshli guruhlarda ovoz diapazoni re 1 -do 1 ; - olti-yetti yoshli guruhlarda ovoz diapazoni re 1 -re 2 . "Oriental Art and Culture" Scientific-Methodical Journal / ISSN 2181-063X Volume 4 Issue 2 / April 2023 468 http://oac.dsmi-qf.uz Barcha guruh bolalari uchun (fa 1 -si 1 ) engil primar registr hisoblanadi. Shuning uchun kichik diapazonli qo‘shiqlar, turli vokal-xor mashqlarini ko‘pincha mazkur registrda kuylatish maqsadga muvofiqdir. Bu bolalarda musiqiy qobiliyatning har tomonlama rivojlanishiga katta ta’sir ko‘rsatadi. Qo‘shiq kuylash jarayonida bolaning fikrlash qobiliyati, nutqi, idroki o‘sadi. Bolalar ovozini asrab tarbiyalashning zarur shartlaridan biri qo‘shiqlarni ularning yoshiga va ovoz diapazoniga qat’iy rioya etib tanlashdan iboratdir. Musiqa tinglashga doir metodik tavsiyalar: Insonlarda musiqa tinglash madaniyati yoshlikdan shakllanadi. MTM larda bolalar musiqa tinglash ko‘nikmalariga ega bo‘lib boradilar. Musiqashunos olimlar bolalarni musiqiy tarbiyalashda musiqa tinglash faoliyatiga alohida e’tibor bermoqdalar. Musiqa mashg‘ulotlarida bolalarning musiqa tinglash ko‘nikmasini shakllantirish uchun quyidagi vazifalami amalga oshirish lozim: - bolalarni yoshiga mos xalq, mumtoz va zamonaviy musiqa namunaiari bilan tanishtirish; - bolalarning musiqiy asarlarda tasvir etilgan badiiylikni his qilsh qobiliyatlarini rivojlantirish; - musiqa haqidagi boshlang‘ich ma’lumot (asar nomi, bastakor va shoirlarning nom)larini, asar mazmunini ko‘rgazmali qurollar yordamida ochib berish; - tinglagan asariga baho bera olish, uning xarakteri, janrini aniqlashga o‘rgatish; - tinglagan asariga mos rasmlar chizish, hikoyalar tuzish, musiqiy-ritmik harakatlar bajarishni o‘rgatish. Musiqa tinglash uchun tavsiya etilgan va repertuarga kiritilgan musiqiy asarlar musiqiy obrazlar orqali bolalarda jonajon vatanga muhabbat, mehnatsevarlik, tabiatni e’zozlash, hamjihatlik, rahm-shafqat kabi xislatlarni shakllantirishga qaratilgan. Bu tarbiyaviy maqsadga erishishda muhim ahamiyat kasb etadi. Musiqa haqida boshlang‘ich ma’lumotlar berish bolalarni o‘rganilgan asarlar nomini eslashga, ularning mazmuni, xarakteri va ifoda vositalarini farqlash hamda asarlarga ma’lum ma’noda baho bera olishga o‘rgatadi. Bolalar diqqati uncha barqaror bo‘lmaganligi tufayli ular yorqin yangraydigan musiqiy asarlarni idrok etishga qodir bo‘ladilar. Kichkintoylar, ayniqsa, so‘zli asar (qo‘shiq)larni yaxshi idrok etadilar, chunki so‘z va ohang birlgi musiqiy asar mazmuning oson idrok etishga yordam beradi. Xususan, musiqa rahbari kuy- qo‘shiqlarni ijro etganda uning tanish ovozi va ifodali intonatsiyasi, mimikasi va ishoralari bolalarni maftun etadi. Shu vaqtda bolalarda musiqa ohanglari orqali hosil bo‘lgan zavqlanish, quvonish, ajablanish kabi holatlarni kuzatish mumkin. Yangi musiqiy asar bilan tanishtirishda musiqa rahbarining jonli, ifodali ijrosi va qisqa, qiziqarli kirish so‘zi katta rol o‘ynaydi. Bolalar musiqiy asarning mazmunini bilib olganlaridan so‘ng ularda o‘z taassurotlarini hikoya qilib berishga ishtiyoq paydo bo‘ladi. "Oriental Art and Culture" Scientific-Methodical Journal / ISSN 2181-063X Volume 4 Issue 2 / April 2023 469 http://oac.dsmi-qf.uz |