Va ijtimoiy geografiyasi

yoqilg‘i boyliklari
(ko‘mir, neft, gaz, torf, slanes, 
o‘tin) va 
gidroenergiya boyligi
(daryoning yuqoridan tushayotgan suvining 
energiyasi) kiradi. Yoqilg‘i boyliklari mamlakatimiz iqtisodiyotining barcha 
tarmoqlari uchun energiyaning asosiy manbayidir. Yoqilg‘i turli xillarining 
salmog‘ini taq qos lash uchun ular shartli yoqilg‘iga aylantiriladi.
Shartli yoqilg‘i
deb 1 kg toshko‘mir yonganda hosil bo‘ladigan 
(7 mln kal) energiyaga aytiladi. Uning issiqlik koeffi tsient darajasi 
1 ga teng. Boshqa yoqilg‘ilar yonganda hosil qiladigan issiqlik 1 kg 
toshko‘mirning issiqlik koeffi tsienti, ya’ni 1 ga qiyosan baholanadi 
(1-jadval).
Issiqligi (kaloriyasi) kam 
bo‘lgan yoqilg‘ilar (torf, slanes, 
qo‘ng‘ir ko‘mir) qazib olingan 
joyda foyda lanilishi maqsadga 
muvofi q. Chunki ular uzoq ma-
sofalarga tashilganda qimmatga 
tu shadi. Shu sababli ular mahal-
liy yoqilg‘i hisoblanadi. Yoqilg‘i 
boyliklarining qiymati faqat ka-
loriyasigagina bog‘liq bo‘lmay, 
18-rasm.
Yoqilg‘i sarfi dinamikasi 
(1995-yildagiga nisbatan foiz hisobida).
1- j a d v a l
Turli xil yoqilg‘ilarning yonish issiqligi
Yoqilg‘i turi
1 kg yoqilg‘i yonganda 
chiqadigan issiqlik
I
ssiqlik
koeffi tsienti
Joulda
Kaloriyada
Tabiiy gaz
4,4
.
10
7
10,6
.
10
6
1,5
Neft
4,4
.
10
7
10,6
.
10
6
1,5
Toshko‘mir
2,9
.
10
7
7,0
.
10
6
1,0
Qo‘ng‘ir ko‘mir
1,3
.
10
7
3,1
.
10
6
0,45
Slanes
8,8
.
10
7
2,1
.
10
6
0,30
Torf
1,4
.
10
7
3,4
.
10
6
0,48
Quruq o‘tin
1,0
.
10
7
2,4
.
10
6
0,34
400
300
200
100
2008
2009
2010
2011
Gaz sanoati
Yoqilg‘i sanoati
Ko‘mir sanoati
Neftni qayta ishlash
Neft qazib olish

---

27