Вцгар ящмяд
Yüklə 5,01 Kb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Azərbaycan əruzunun «Münsərih» bəhri
- Azərbaycan əruzunda müzare bəhri
- Azərbaycan əruzunda «müctəs» bəhri
91 II növ failatün İstəsən kön failatün lüm kimi zül failatün fün pərişan faülün olmasın III növ fə ilatün Gecə keçmiş fə ilatün yarıdan gəl fəilatün mədin ey nvz fəilatün lı sənəm IV növ fəilatü Nə soxulmu failatün san arayə fəilatü a başı bə failatün lalı fələ «Rəməl» bəhrinin Azərbaycan əruzunda üçbölümlü növü üçdür. FAiLAtün Ey üzü gül FAiLAtün ləbləri tər FAiLün canımız Üçbölümlü qısa «rəməl» yaxud «həddad» rəməli, ərəbcə bu söz dəmirçi deməkdir. fəilATün Mən ölümlə fəilATün ayı mən göy fəilATün də qapardım Üçbölümlü qısa incə «Rəməl» FəilAtün Çevirib lay fəilAtün laya «can» kəl fəilün məsini İkitəfiləli «rəməl» növləri. Məşhur Azərbaycan alimi Əkrəm Cəfərin tədqiqatlarına görə, «rəməl» bəhrinin 13 növü, 75 variantı 92 vardır. Bu təfiləli rəməlin nümunələrinə Ü.Hacıbəyov, S.Rüstəm və b. sənətkarların əsərlərində təsadüf olunur. IV növ – ikibölümlü «rəməl» FAilAtün Gündə bir baş FAilAtün Gündə bir qan IX növ – ikibölümlü «rəməl» FəilAtün Sənə alqış FəilAtün Deyir ümmət X növ – ikibölümlü qısa incə rəməl FəilAtün Sənə coşmaq fəilün yaraşır XI növ – ikibölümlü «Rəməl» FəilAtü Hələ ləng(i) fAilAtün ləng(i) ləngəm XII növ – ikibölümlü «Rəməl» FəilAtün Gözəlim ya fəilün r gözəlim Azərbaycan əruzunun «Münsərih» bəhri «Münsərih» sözünün lüğətlərdə cəld, çevik, axıcı, azad, sərbəst kimi mənalar bildirməsini söyləyirlər. Terminoloji baxımdan isə bu, əruzun bəhrlərindən birinin adıdır. I növ «Münsərih» 93 müftəilün fAilün müftəilün fAilün Kimsədə rux Aşiqi ol sarına durdu şövq taqəti-nəz bir nəzərə zirə yox çarə yox Əruzun «Müstərih» bəhrinin birinci növündə 5 variantda yazılmasına təsadüf olunur. Bunlar aşağıdakılardır: 1. MəfAilin fAilin məfAilin fAilin 2. müftəilin fAilin məfAilin fAilin 3. məfAilin fAilin müftəilin fAilin 4. Müftəilin fAilin müftəilin fAilin «Münsərih» bəhrinin ikinci növü ikitəfiləlidir. Bunun da üç variantı vardır. II növ «münsərih» bəhri məfAilin fAilin Çəkdi niqa bın günəş Bu növün variantları bunlardır: 1. MəfAilin fAilin 2. müftəilin fAilAn 3. MəfAilin fAilAn «Münsərih» bəhrinin üçüncü növü müftəilin fAilin məfAilin fAilAn Halımı bil ey səba etməyə ca nanə ərz «Münsərih» bəhrinin dördüncü növü Müftəilin fAilAtü müftəilin fə Dağa-fıra qına ehti mal(i)nə mum kün 94 «Münsərih» bəhrinin beşinci növü Müftəilin fəülin Çox yatma, a tənbəl Azərbaycan əruzunda «rəcəz» bəhri «Rəcəz» sözü iztirab və surət mənasındadır. Bu bəhr ərəblərin müharibə apardıqları zaman üz-üzə durub biri digərinə sürət və iztirabla meydan oxumaları ilə əlaqədar yaranmışdır. Azərbaycan poeziyasında «rəcəz» bəhrinin dörd növü işlənmişdir. Lakin Azərbaycan əruzunda rəcəzin 7 növü vardır. Bunlar üç qrupa bölünür: 1. dördtəfiləli 2. üçtəfiləli 3. ikitəfiləli I növ 4 bölümlü «rəcəz» bəhri müstəfilün müstəfilün müstəfilün müstəfilün Axır zama nın fitnəsi ol gözləri şəhla imiş III növ 4 bölümlü qısa «rəcəz» bəhri müftəilün məfailün müftəilün məfailün Arif odur Sahibi-əq ki dəhrdə lü mərifət əhli-əda kimi-səxa lət olmasın vət olmasın VI növ 3 bölümlü «rəcəz» bəhri müftəilün müftəilün müftəilAtün Köhnə fikir tazə libas geysə cəhalət II növ 2 bölümlü «rəcəz» bəhri müstəfilün müstəfilün 95 Dünya qəmin Ömrün həmi Şad günlərin Ey xoş təra Gəlmə fəqa az çək, könül şəlik deyil qədrini bil nə bülbülüm nə bülbülüm IV növ 2 bölümlü «rəcəz» bəhri müftəilün məfailün Başdan iki bədənsə bir V növ 2 bölümlü «rəcəz» bəhri məfailün müftəilün Koroğlunun bir atı var VII növ 2 bölümlü «rəcəz» bəhri müfailatün müfailatün Üzün görəydim çıxaydı canım Azərbaycan əruzunda müzare bəhri «Müzare» sözünün lüğəti mənası «bənzəyən», «oxşarlıq» deməkdir. Bu söz Azərbaycan dilində qrammatik bir istilah kimi işlənir. Bəziləri buna yaxın gələcək zaman bildirən, bəziləri isə qeyri-müəyyən gələcək zaman mənasını verən fel forması kimi baxır. Əruzun bu bəhri Azərbaycan poeziyasında az istifadə olunmuşdur. Müzare bəhrinin növləri dördbölümlü və ikibölümlüdür. I növ I variant dördbölümlü «müzare» məfulü fAilAtün müfAilü fAilün Ey gün da ğıtma sünbü li zülfün ü zarına 96 Ahəstə Yüzlərcə Mümkün de şahə çək ki xəlq içində yil ki, sən ki tökülsün kə əgər əhli mi bir sərvi narına naz ola naz ola II növ dördbölümlü «müzare» bəhri məfulü fAilAtü məfAilü fAilAn Bədxahım olsa cümlə cahan çəkmə rəm məlan III növ dördbölümlü «müzare»bəhri məfulü fAilAtün məfulü fAilAtün Könlüm o Oldum o lubdu mail nun qəmindən ol yarə biçarə neyləyim mən? neyləyim mən? IV növ dördbölümlü «müzare» bəhri məfulü fAilatün məfUlü fAiLAtAn Əbr ağla yırsa əlbət xəndan o bir çəmənzar «Müzare» bəhrinin ikibölümlü növü də vardır. Bunlar aşağıdakılardır: V növ ikibölümlü «müzare bəhri» MəfUli fAilAtün Açmış bə növşə, sünbül VII növ ikibölümlü «müzare bəhri» məfUli fAilün Bir çarə Tapmışam Azərbaycan əruzunda «müctəs» bəhri Yüklə 5,01 Kb. Dostları ilə paylaş:
|