Vii siNİf azərbaycan tariXİ
Qara Məhəmmədin hakimiyyəti (1380-1389)
Yüklə 1,33 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- Qara Məhəmmədin hakimiyyəti (1380-1389)
- 1387-ci ildə Çapaqçur döyüşündə
- Van döyüşündə Teymuri qoşunu Qaraqoyunluları məğlub edərək Vanı ələ
- 1395-ci ildə
- 1406-cı ildə Bağdadı
- Cəlairilər dövlətinin Azərbaycanda hakimiyyətinə son qoyulması. Qaraqoyunlu dövlətinin yaranması
- 1410-cu ildə II Şənbi-Qazan adlı yerdə
- Sultan Əhməd döyüşdə əsir götürüldü və bir qədər sonra edam edildi.
- Azərbaycanın Kürdən cənubdakı torpaqları, Anadolunun şərq vilayətləri, İran və Ərəb İraqı daxil olmaqla böyük bir ərazidə Qaraqoyunlu dövləti yarandı.
- Pirbudağın sultan elan edilməsi
- Feodal ara müharibələrinin qarşısını aldı.
- Qara Yusifin Şirvanşahlar dövlətini özündən asılı vəziyyətə salması
- 1412-ci ildə
- Teymurilər
Bayram Xoca savaşların birində öldürüldü və yerinə oğlu Qara Məhəmməd (1380-1389) keçdi. Qara Məhəmmədin dövründə:
Qaraqoyunlu bəyliyi daha da gücləndirildi.
Cəlairilərlə yanaşı Ağqoyunlular və Əmir Teymura qarşı mübarizə apardı .
1387-ci ildə Çapaqçur döyüşündə Teymur üzərində inamlı qələbə qazandı.
Mərkəzi Van şəhəri olmaqla Qaraqoyunlu bəyliyinin əsası qoyuldu. QEYD: 1387-ci ildə Əmir Teymur Qaraqoyunlular üzərinə qoşun göndərdi. Lakin Qara Məhəmməd Çapaqçur döyüşündə onun qüvvələrini məğlub etdi. Bu uğursuzluqdan sonra Əmir Teymur geri - İrana dönməyə məcbur oldu.
Qara Məhəmmədin ölümündən sonra oğlu Qara Yusif (1389-1421) hakimiyyət başına keçdi. Qara Yusifin Qaraqoyunlu tayfa ittifaqına rəhbərlik etdiyi dövrdə atasının mübarizəsini davam etdirərək Van şəhərinə hücum edən Teymurilərlə döyüşə girdi. Van döyüşündə Teymuri qoşunu Qaraqoyunluları məğlub edərək Vanı ələ keçirdi. Teymurilər Van şəhərini tutaraq qarət etdikdən sonra Qara Yusif Cəlairilərlə yaxınlaşdı və müttəfiqlər birlikdə Misirə doğru çəkildilər. Qara Yusiflə Sultan Əhmədin Misirə gəldiyini eşidən Teymur Misir hakimindən onları həbs etməyi tələb etdi. Misir hakimi Teymurla münasibətləri pozmamaq xatirinə 1395-ci ildə müttəfiqləri həbs edərək zindana atdırdı. Qara Yusif və Sultan Əhməd yalnız 1405-ci ildə, Teymurun ölümündən sonra onlar həbsdən azad oldular və Azərbaycana yollandılar. Müttəfiqlər öz tərafdarlarını topladıqdan sonra: birgə mübarizəyə başlayaraq:
Qaraqoyunluların əlinə keçdi və Teymurilər işğal etdikləri Azərbaycan torpaqlarından qovuldular
Teymurilərin Azərbaycandan çıxarılmasınsan sonra, zaman keçdikcə Qara Yusiflə Sultan Əhməd arasındakı münasibətlər pozuldu. Onlar arasında münasibətlərin pozulmasına səbəb olmuş əsas amillər aşağıdakılar idi: •
•
Qara Yusifin siyasi və hərbi uğurları. Belə olduqa Sultan Əhməd Keçmiş müttəfiqi Qara Yusifin üzərinə - Təbrizə hücuma keçdi. 1410-cu ildə II Şənbi-Qazan adlı yerdə Qara Yusiflə Sultan Əhməd arasında qanlı döyüş baş verdi. Döyüş nəticəsində: •
Cəlairi qoşunu darmadağın edildi. •
Cəlairilərin Azərbaycandakı hakimiyyətinə son qoyuldu. •
Sultan Əhməd döyüşdə əsir götürüldü və bir qədər sonra edam edildi. •
Cəlairilər dövləti süqut etdi və onun yerində Qaraqoyunlu dövləti yarandı •
Qara Yusif Azərbaycanda hakimiyyəti bütünlüklə ələ aldı. Döyüşdən sonra Qara Yusif Azərbaycanda hakimiyyətin qanuni yolla Qaraqoyunlulara keçməsini sənədləşdirmək üçün Sultan Əhməddən hakimiyyətdən əl çəkməsi haqqında yazılı sənəd aldı. Beləliklə, 1410-cu ildə Azərbaycanın Kürdən cənubdakı torpaqları, Anadolunun şərq vilayətləri, İran və Ərəb İraqı daxil olmaqla
1410-cu il
Cəlairilər dövləti süqut etdi
Qaraqoyunlu dövləti yarandı
II Şənbi-Qazan döyüşü baş verdi
Sultan Əhməd Qara Yusif tərəfindən öldürüldü
Cəlairilərin Azərbaycanda hakimiyyətinə son qoyuldu
Pirbudağın sultan elan edilməsi Qaraqoyunlu dövlətinin əsasını qoyduqdan sonra Qara Yusif özünü deyil oğlu Pirbudağı sultan elan edərək onun adına pul kəsdirdi. Qara Yusifin məhz özünü deyil, oğlu Pirbudağı sultan etməsinin səbəbi bu idi ki, dövrün ənənəsinə görə yalnız sultan nəslinə mənsub olanlar qanuni hökmdar elan olunurdular. Buna görə də Qara Yusif hələ xeyli əvvəl Pirbudağı Sultan Əhmədə oğulluğa vermişdi. Pirbudaq qanuni hökmdar olsa dövlətdə yüksək ali
Qara Yusif hakimiyyəti dövründə mərkəzləşmiş dövlət yaratmaq üçün aşağıdakı tədbirləri həyata keçirdi:
Lakin, Qara Yusif güclü mərkəzləşdirilmiş dövlət yarada bilməsi
Qara Yusif qurduğu dövləti bir qədər möhkəmləndirdikdən sonra Qarabağa gələrək Şirvana qasid göndərib I İbrahimin tabe olmasını tələb etdi. Qara Yusifin əsas diqqəti Şirvana yönəltməkdə məqsədi bütün Azərbaycan torpaqlarını vahid dövlət halında birləşdirmək idi. Lakin Şirvanşah I İbrahim Şirvanşahların müstəqilliyini itirmək istəmədiyi üçün Qara Yusifin tabe olmaq tələbini tələbi rədd etdi. 1412-ci ildə Şirvanşah və onun müttəfiqlərinin birləşmiş qüvvələri ilə Qara Yusifin qoşunu arasında Kür çayı sahilində döyüş baş verdi. Kür çayı sahilində baş verən döyüş nəticəsində: •
Qara Yusifin silahlı dəstələri qalib gəldi •
Şirvanşah I İbrahim və onun müttəfiqləri məğlub olaraq əsir düşdülər. Qara Yusif döyüşdən bir qədər sonra I İbrahimdən bac alaraq onu azadlığa buraxdı. Beləliklə Şirvanşahlar Qaraqoyunlu dövlətindən asılı vəziyyətə salındı. 1417-ci ildə Şirvanşah I İbrahim vəfat etdi və onun Azərbaycanı birləşdirmək planı yarımçıq qaldı. I İbrahimin oğlu I
atasından fərqli olaraq Qaraqoyunlu dövlətinə qarşı aşağıdakı siyasəti yeritdi: •
Qara Yusifin hakimiyyətini tanımaqdan imtina etdi. •
Qara Yusifə qarşı Teymuri hökmdarı Şahruxla (1409-1447) ittifaqa girdi. I İbrahimin birləşdirməcəhdlərinə qarşı çıxan qüvvələr
Qara Yusifə qarşı ittifaq bağlamış dövlətlər
Teymurilər
Qara Yusif döyüşdə. 1412-ci il Kür sahili döyüşü, rəsm əsəri. Milli Azərbaycan Tarix Muzeyi
Yüklə 1,33 Mb. Dostları ilə paylaş:
|