Vii siNİf azərbaycan tariXİ
Yüklə 1,33 Mb. Pdf görüntüsü
|
- Bu səhifədəki naviqasiya:
- İkinci xüsusiyyət
- QEYD: IV-VII əsrlərdə
- Albaniyanın xristian əhalisi
- Ümumislam mədəniyyəti tərkibində Azərbaycan mədəniyyəti inkişaf etdi.
- İslamın dəyərlərindən Azərbaycan xalqı faydalandı, dini mübarizə sona yetdi.
- Azərbaycan xalqının formalaşması üçün zəruri şərtlərin hamısı yarandı.
- E.ə VII əsrdə kimmer, iskit, sak tayfalarının
- Üçüncü etnik axın Birinci etnik axın İkinci etnik axın
- Azərbaycan xalqının təşəkkülü prosesinin başa çatması
- Səlcuq türklərinin ölkəmizə axını xalqımızın formalaşması prosesini qəti olaraq başa çatdırdı.
- Vahid Azərbaycan türk xalqının formalaşmasına müsbət təsir göstərən amillər
- Azərbaycan türk xalqı
Bildiyimiz kimi, orta əsrlər dövründə də Azərbaycana türk axınları davam etmişdir. Həmçinin köçürmə siyasəti nəticəsində Azərbaycanda farslar və ərəblər məskunlaşdırıldı. Yerli əhali ilə qaynayıb-qarışdıqdan sonra onlar öz dillərini itirirdilər.
Azərbaycanda yaşayan tayfaları birləşdirən ümumi xüsusiyyətlər Orta əsrlər dövründə Azərbaycan ərazisində yaşayan çoxsaylı tayfaları bir-birinə bağlayan bir çox ümumi cəhətlər var idi. Həmin xüsusiyyətlər aşağıdakılardı: •
Birinci xüsusiyyət - tayfaların eyni ideologiyanın təsiri altında olması idi. Müxtəlif dövrlərdə bu tayfalar bütpərəstliyin, Zərdüştliyin, xristianlığın və nəhayət, İslamın ayinlərini icra etməli olmuşdular. •
•
QEYD: IV-VII əsrlərdə Cənubi Qafqaz və bütünlükdə Azərbaycan əvvəlcə Sasani və Bizans imperiyalarının, sonralar isə Xəzər xaqanlığı və Xilafətin maraq dairəsinə düşmüşdü. Bu zaman həmin tayfalar işğalçılara birlikdə müqavimət göstərmişdilər.Təkallahlı dinlərə sitayiş edənləri müsəlmanlaşdırmaq İslamın prinsiplərinə zidd olduğu üçün ərəb işğalları dövründə Albaniyanın xristian əhalisi İslam dininin təsir dairəsindən kənarda qaldı.
Ərəb işğalının VII-VIII əsrlərdə mənfi tərəfləri ilə yanaşı, müsbət cəhətləri də vardı. Belə ki, xalqımızın iqtisadi və mədəni inkişafında islam dininin mühüm rolu olmuşdur. Ümumiyyətlə ərəblərin işğalı və İslam dininin Azərbaycan ərazisində yayılması nəticəsində: •
•
•
•
•
•
•
•
•
•
genişləndi onların qaynayıb-qarışma prosesini daha da sürətləndi. QEYD: Ərəblərin VII—VIII əsrlərdə Azəribaycanı işğal etməsi bütpərəstliyi, atəşpərəstliyi tamamilə aradan qaldırdı. Xristianlıq isə Şimali Azərbaycanın ucqar dağ və dağətəyi rayonlarında İslamla yanaşı əsas din kimi qalmaqda idi.
E.ə VII əsrdə kimmer, iskit, sak tayfalarının Azərbaycanda məskunlaşması I-V əsrlərdə hun tayfalarının başçılığı ilə xəzər, sabir, oğuz və.b tayfaların Azərbaycanda məskunlaşması X-XI əsrlərdə Səlcuq türklərinin başçılığı ilə türk tayfalarının Azərbaycanda məskunlaşması Üçüncü etnik axın
etnik axın
etnik axın
Azərbaycan xalqının təşəkkülü prosesinin başa çatması
Xalqımızın təşəkkülü prosesi hələ eramızdan çox əvvəl başlanmış, Əhəməni işğalları dövründə də davam etmişdi. Atropatena və Albaniya dövlətlərinin yaranması ilə bu proses sürətlənmiş, sasani, ərəb işğalları və İslam dininin yayılması dövründə isə başa çatmaqda idi. XI əsrin ortalarında Böyük Səlcuq imperiyasının yaranması Azərbaycanda tarixi hadisələrin gedişinə ciddi təsir etdi. Azərbaycan türkləri, o cümlədən burada yaşayan müxtəlif oğuz tayfaları səlcuqlarla eyni soykökdən idilər. Cənubi Qafqazın müsəlman əhalisi Bizans və erməni-gürcü təcavüzünə qarşı mübarizədə səlcuq türklərinə müttəfiq kimi baxırdılar. Səlcuq türklərinin ölkəmizə axını xalqımızın formalaşması prosesini qəti olaraq başa çatdırdı. Oğuz-səlcuq türkləri ilə Azərbaycan türkləri tez bir zamanda qaynayıb-qarışdılar. Xalqımızın dili ümumi ünsiyyət vasitəsinə çevrildi.
Dünyada Təqribi sayı 60 milyon göstərilən dünya azərbaycanlılarının 10 milyondan çoxu hazırda tarixi torpaqlarından kənarda yaşayır və Azərbaycan diasporunu təşkil edir. Dünyanın 5 qitəsində yaşayan Azərbaycanlılar Amerika qitəsinin Şimal, Mərkəzi və Cənub hissəsində daha çox məskunlaşıblar. Onların sayı Amerika Birləşmiş Ştatlarında bir milyona, Argentinada 12 minə, Braziliyada 75 minə, Kanadada 170 minə, Meksikada isə 27 min nəfərə çatır. Amerika qitəsində məskunlaşan azərbaycanlıların əksəriyyəti İran ərazisindən gələn soydaşlarımızdır. Aərbaycan diasporunun yayılma coğrafiyası və say tərkibinə görə geniş olduğu ikinci qitə Avropadır. Son zamanların statistik göstəricilərində azərbaycanlıların sayı Türkiyədə və Rusiyada milyonlarla, Ukraynada və Belarusda, Almaniyada, Böyük Britayinyada yüz minlərlə, Norveçdə, Danimarkada, İsveçdə, Macarıstanda, Fransada, İtilayada on minlərlə, Polşada, İspaniyada, Avstriyada, Albaniyada, Finlandiyada, Portuqaliyada on mindən çox göstərilir. Azərbaycan diasporunun üçüncü böyük hissəsi Asiya qitəsində məskunlaşıb. Onların sayı Banqladeşdə, Hindistan, Əfqanıstan, Pakistan, İordaniya və Orta Asiya respublikalarında yüz minlərlə, İndoneziya, Yəmən, Çin, Birləşmiş Ərəb Əmirliklərində, Oman, Səudiyyə Ərəbistanı və Suriyada on minlərlə, İraqda isə təqribən bir milyona çatır. Hər il dekabr ayinin 31-də bütün Dünya Azərbaycanlılarının Milli Həmrəylik Günü qeyd olunur. 1993-cü ildə Azərbaycan Respublikası prezidentinin fərmanı ilə 31 dekabr dünya azərbaycanlıların həmrəylik günü elan edildi. Həmrəylik Günü bayramı dünyanın 70-dən çox ölkəsində azərbaycanlılar tərəfindən qeyd olunur. Bu bayram ayrı-ayrı ölkələrdə yaşayan azərbaycanlılarla əlaqələr qurmaq, onlar arasında birlik və həmrəylik yaratmaq prosesində mühüm rol oynayır.
Azərbaycan türk xalqı
Səlcuq axınları nəticəsində türk tayfalarının yeni dəstələrinin Azərbaycanda məskən salması
Ərəb xilafəti dövründə İslam dinini qəbul olunması
Oğuz-səlcuq türkləri ilə Azərbaycan türklərinin qaynayıb qarışması
Yüklə 1,33 Mb. Dostları ilə paylaş:
|