107
mətbuatı başına götürmüşdü; və Qubernator Hyuston Ayrılma Qurultayı
çağırılanda kənara çəkildi.
Sem Hyuston hökumətin idarə edilməsini saxlamaq üçün ümidsiz şəkildə
mübarizə aparanda, Ştat Qanunvericiliyinin xüsusi sessiyasını çağırdı, Şimalın və
Cənubun hər ikisinin ekstremistlərini pislədi və təkid etdi ki, o, “hələ ümidini
itirməmişdir ki, bizim hüquqlarımız Birlikdə müdafiə edilə bilər”. Əgər bu olmasa,
o, Cənub düşərgəsinə birləşməkdənsə, onun üçün müstəqillik daha məqsədə
uyğundur.
Lakin Ayrılma Qurultayının liderləri Qanunvericilik tərəfindən tanındı,
Birliyin Texasdakı komandanının fərariliyindən kömək aldı, bu, dayanmamalı idi
və onların ayrılmaya ümidsiz hücumu Qubernatorun yalnız sürpriz şəklində
görünməsi ilə ani narahatlıq yaratdı, onlar Qubernatora nifrət edir, lakin ondan
qorxurdular. Ayrılma Ordinansının (dekretinin – tərcüməçi) qəbul ediləcəyi gün
Sem Hyuston platformada sakit oturub, zalda qalan və onun yanında Birliyin az
sayda dostlarının təzələnən mərdliyini müşahidə edirdi. Tarixçi Uartin deyirdi:
“Kimlər ki, onun San Xasinto təpəsindəki gözəl borcu haqqında danışırdı, mən
deyərdim ki, Ostindəki (Texas ştatının inzibati mərkəzi – tərcüməçi) Ayrılma
Qurultayında ilişib qaldığı bir vaxtdakı onun igidliyi min dəfə artıq idi və təkcə
onlara tabe olmurdu və onlardan qorxmurdu”. Hyustonun qəribə iştirakından cuşə
gələn Ceyms Y.Trokmorton ayrılmanın əleyhinə olan yeddi səsdən birini verdi, o,
bərkdən və acı şəkildə fısıldadı, yerindən qalxıb yadda qalan şəkildə dedi:
“Qaraguruh fısıldayanda, vətənpərvərlərin titrəməsi yaxşıdır”.
Dekret qəbul olunandan bir ay sonrakı dövrdə bəyənilmək üçün xalqın
səsverməsinə göndərildi. Vuruşan eks-Senator bir adamın kampaniyasında
kötükdən yapışdı ki, Texası Birlikdə saxlasın. Eybəcər kütlələr, daşlar və məhkum
olunma onu ştatın bütün ərazisində satqın kimi qarşılayırdı. Ueykoda onun həyatı
təhlükədə idi. Beltonda bir silahlı başkəsən quldur qəflətən qalxıb ona tərəf
yaxınlaşmağa başladı. Lakin cəsur qoca Sem Hyuston onun gözünə düz baxaraq
hər əlini tapançalarının üstünə qoydu: “Xanımlar və cənablar; öz yerinizi tutun. Bu
xırda quşun öz yuvasında şirə qıy vurmasından başqa bir şey deyildir”. O, ştatda
108
heç bir xətər toxunmadan, xarakter dəbdə ilişib qalmışdı, öz düşmənlərini özünün
güclü sarkazmı ilə yerə sərirdi. Ayrılanların lideri barədə öz vicdanlı rəyini ifadə
etmək xahiş ediləndə, Hyuston belə cavab verdi: “O, itin, sədaqətdən başqa bütün
xasiyyətlərinə malikdir”. Bu vaxt yetmiş yaşlı, lakin təəssürat yaradan şəkildə
boylu-buxunlu fiqurası, nüfuz edən gözləri və sıx ağ saçları ilə qoca Sem
Qalvestonda istehza edən və eybəcər camaat qarşısında öz səfərini yekunlaşdırdı:
“Sizin bəziləriniz ayrılmanın nəticəsi kimi qan axıdılması ideyasını ələ salmaq
üçün gülürsünüz” – deyə o, qışqırdı; “Lakin qoy mən sizə deyim ki, nə olacaqdır.
Siz xəzinənin saysız-hesabsız milyonlarını və yüz minlərlə qiymətli həyatı qurban
verəndən sonra, çılpaq imkan kimi, əgər Allah sizin əleyhinizə olmasa, Cənubun
müstəqilliyi üçün qalib gələcəksiniz. Lakin mən buna şübhə edirəm. Şimal Birliyi
saxlamağa qərarlıdır”.
Onun peyğəmbərliyi nəzərə alınmadı. 23 fevralda Texas səs çoxluğu ilə
ayrılmanın lehinə səs verdi və martın 4-də, Hyustonun ad günü yubileyində və
Texasın müstəqilliyi günündə Ostində yenidən xüsusi qurultay yığışdı və Texasın
Birlikdən ayrıldığını elan etdi. Qubernator Hyuston həmin vaxtadək ümidsiz
qaydada təşəbbüsü ələ keçirməyə cəhd edəndə, müəyyən etdi ki, öz planlarını
Qanunvericiliyə bir məsələ kimi verə biləcəkdir. Onun təkidinə, qanuni
hakimiyyətinin sona çatması adı altında hirslənməklə, qurultay 2 səsə qarşı 109
səslə zəfər çalan Texası Cənub Konfederasiyasının bir hissəsi olmasını elan etdi və
belə qərar verdi ki, bütün ştat qulluqçuları on dörd martda sədaqət barədə eyni and
içməlidirlər. Qubernatorun katibi sadəcə bildirdi ki, Qubernator Hyuston
“qurultayın mövcudluğundan hali deyildir və onun hərəkətini, əl-qolunu bağlamaq
cəhdi kimi qiymətləndirməyəcəkdir”.
Martın 14-də öz gözləri ilə şahid olan yazırdı ki, qurultay zalı “qəzəb işığı
verməklə, adamların titrəyən ehtirası ilə və qisascıl döyüşü əvvəlcədən görməklə
alışıb yanırdı. Hava qışqırıq səslərinin çoxluğundan titrəyirdi – bunlar hirs, zəfər,
nifrətamiz səslər idi. Nadir and sözləri və ya nifrət epiteti ilə dolu idi – lakin Sem
Hyustonun səsi eşidilmədi”.
109
Təyin olunmuş saatda qurultay məmuruna göstəriş verildi ki, ştat
qulluqçularının siyahısını oxusun. Geniş auditoriyada sakitlik yarandı və hər bir
göz qayğılı şəkildə qoca qəhrəmanı görmək istəyirdi.
“Sem Hyuston!” Heç bir cavab verilmədi.
“Sem Hyuston! Sem Hyuston!” Qarışıq danışıq və nifrətamiz səslər yenidən
eşidildi. Amerika Ştatları Konfederatının Texas Qubernatorunun vəzifəsi boş elan
edildi; və Qubernatorun köməkçisi “əhəmiyyətsiz bir məxluq, nifrətə layiq, zirək
və sırtıq” bir adam olan Eduard Klark and içmək üçün addımladı. (Yaxın şəxsi və
siyasi dostu Hyustonun bileti ilə seçilən Klark sonralar icraedici ofisə girib ştatın
arxivlərini tələb etdi, yalnız ona görə ki, öz keçmiş himayəçisinin sükanını tədricən
öz kürsüsündə ələ keçirsin, onunla üz-üzə gələndə isə çox nifrətamiz bir sual
versin: “Və sizin adınız nədir, ser?”)
Kapitolinin digər hissəsində San Xasinto qəhrəmanı öz ömründə siyasi
taleyini, şöhrətini və öz xalqının ona həsr olunmuş Qubernator kimi, parçalanmış
bir ürəklə öz axırıncı mesajını yazdı:
“Yoldaş vətəndaşlar! Sizin hüquqlarınız və azadlığınız naminə, bilirəm ki,
onları tapdalayacaqlar, mən bu andı içməkdən imtina edirəm... (Lakin) Mən Texası
o qədər çox sevirəm, ancaq indi vətəndaş mübarizəsi və qan tökülməsi onun üstünə
gəlir. Mən bu ştatın Baş icraçısı kimi öz funksiyamı dinc yerinə yetirmək istisna
olmaqla, hakimiyyəti saxlamağa heç bir cəhd göstərmirəm, artıq bunu edə
bilmirəmsə, mən sakitcə səhnədən geri çəkiləcəyəm... Mən... vurulmuşam, çünki
mən uğrunda vuruşduğum prinsiplər naminə güzəştə getməyəcəyəm... Ən kəskin
ağrı isə Texas ştatının adının üstünə gələn zərbədir”.
Üçüncü hissə
Zaman və yer
Dostları ilə paylaş: |