Azərbaycan Milli Elmlər Akademiyası Akad. Z. M. Bünyadov adına ġərqĢünaslıq Ġnstitutu
Yüklə 2,8 Kb. Pdf görüntüsü
|
116 etməyə imkan verdin ki, sonra onları əlçatmaz yerlərdə axtarasan?» və əmr etdi ki, Səid əl-CuraĢini həbsdən azad etsinlər. 522. - Deyirlər ki, Məsləmə Xayzan (Ceyzan) əhalisi ilə sülh saziĢi bağladı və əmr etdi ki, Ģəhər qalasını dağıtsınlar. O oradakı ərazidə özünə bu gün «Hauz Xeyzan» adı ilə tanınan bir mülk ayırdı. Dağ hökmdarları da Məsləmə ilə sülh saziĢi bağladılar. ġirvanĢah, LiranĢah, TəbərsəranĢah, FilanĢah, CərĢənĢah, habelə Məsqətin hökmdarı onun yanına gəldilər. Sonra o, Bəb Ģəhərinə tərəf hərəkət edib oranı ələ keçirdi. Bu zaman Ģəhərin qalasında min xəzər ailəsi var idi. Məsləmə onları mühasirəyə alıb üzərlərinə əvvəlcə daĢ, sonra isə daĢ Ģəklinə salınmıĢ dəmir parçaları yağdırmağa baĢladı. Bu, fayda vermədikdə o onların (əhalinin) quyularına ƏnuĢirvanın su xətti çəkdirdiyi bulağa tərəf yollandı. Məsləmə çoxlu inək və qoyun kəsdirib onların təzəyini və mədə-bağırsağlarının içində nə varsa, oraya tökdürdü. Bir gecə keçməmiĢdi ki, Ģəhərin suyu çirkləndi, sudan pis iy gəlməyə baĢladı və içərisində qurdlar yarandı. Gecə düĢəndə onlar qalanı tərk edib qaçdılar. Sonra Məsləmə ibn Əbdu-l-Məlik Bəbu-l-əbvab Ģəhərinə suriyalılardan ibarət 24 min nəfərlik qoĢun köçürdüb yerləĢdirdi və vəd etdi ki, onlara yüksək məvacib veriləcəkdir. Odur ki, Bəb Ģəhərinin sakinləri bu gün də onların arasında bölüĢdürüb paylamaq üçün pulu olmayan heç bir hakimə Ģəhərə daxil olmağa imkan vermirlər. Məsləmə burada ərzaq, arpa və silah üçün anbarlar tikdirdi. O əmr etdi ki, Ģəhərin su çənini təmizləsinlər. Məsləmə Ģəhərin dağıdılmıĢ yerlərinin bərpası, habelə Ģəhərin bəzədilməsi üzrə iĢlər gördü. Bu zaman Məsləmə ilə bir yerdə olan Mərvan ibn Məhəmməd onunla birgə xəzərlərə qarĢı cəsarətlə vuruĢur, onlara ağır zərbələr endirirdi. HiĢam, Məsləmədən sonra Səid əl-CuraĢini Ərminiyyənin valisi təyin etdi. O isə bu ölkədə iki il qaldı. Ondan sonra Mərvan ibn Məhəmməd bu əraziyə vali təyin olundu. Mərvan Kisalda bərqərar oldu və bu ərazidə Bərdədən 40 fərsəx, Tiflisdən isə 20 fərsəx məsafədə bir Ģəhər saldırdı. Sonra o, əl-Lan qapıları tərəfdən xəzərlərin torpağına soxuldu, Asid ibn Zafir əs- Suləmiyə və Əbu Yəzidə isə dağ hökmdarları ilə birlikdə əl-Bəb va-l əbvab tərəfdən oraya soxulmağa göstəriĢ verdi. Mərvan həmin vaxt xəzərlərin ərazisində olan slavyanların üzərinə hücum etdi və onlardan 20 min ailəni əsir götürüb Xaxitdə yerləĢdirdi. Sonra onlar (slavyanlar) öz baĢçılarını öldürüb qaçdılar. Ancaq Mərvan onları təqib edərək, yarı yolda yaxaladı və darmadağın etdi. 523. - Deyirlər ki, xəzərlərin böyük xaqanı Mərvanla bir yerdə onun ərazisinə soxulmuĢ adamların, onların silahlarının və hərbi qüvvəsinin nə qədər çox olduğundan xəbər tutan kimi, ürəyi əsib qorxuya düĢdü. Buna görə də Mərvan xaqana yaxın ərazidə olan vaxt onun yanına öz elçisini göndərərək ya islamı qəbul etməyi, ya da əks təqdirdə müharibə yolunu seçməyi təklif edərkən o belə dedi: «Mən islamı qəbul edirəm. Sən mənim yanıma elə bir adam göndər ki, o mənə bu barədə məsləhət versin.» Mərvan buna razı oldu və xaqan da islamı qəbul etdi. O, Mərvanla dostlaĢdı. Mərvan isə ona öz məmləkətində yenə də hökmdar olacağına zəmanət verdi. Sonra Mərvan onunla və çox sayda xəzərlərlə birgə irəli doğru 117 hərəkət etdi. Mərvan onları Samurla ġabiran arasında lakzların ərazisində yerləĢən düzənlikdə yerləĢdirdi. Sonra Mərvan Sərir ərazisinə soxuldu, əhalinin üzərinə hücum etdi, oradakı bəzi qalaları ələ keçirdi. Səririn hökmdarı ona tabe oldu və tərəflər arasında sülh saziĢi bağlandı. SaziĢə görə Səririn hökmdarı hər il Mərvana 1000 nəfər adam - qarasaçlı, qaraqaĢlı, uzunkirpikli 500 nəfər gənc oğlan (qulam) və 500 nəfər qız (kəniz, cariyə), habelə Bəbin taxıl anbarlarına yüz min mudd 105 taxıl göndərməli idi. Bunun müqabilində o, Mərvandan girovları geri aldı. Mərvan Tuman əhalisi ilə də müqavilə bağladı. Bu müqaviləyə görə onlar hər il ona 100 nəfər adam, yəni hündürboylu, qarasaçlı, qaraqaĢlı, uzunkirpikli 50 nəfər qız, 50 nəfər oğlan, həmçinin taxıl anbarlarına 20 min mudd taxıl göndərməli idilər. Sonra Mərvan Zirikiran ərazisinə daxil oldu. Buranın hökmdarı ilə Mərvan arasında bağlanmıĢ müqaviləyə əsasən, o, Mərvana hər il 50 nəfər adam və onun taxıl anbarlarına 10 min mudd taxıl göndərməli idi. Sonra Mərvan Həmzinin torpağına gəldi. Həmzin onunla müqavilə bağlamaqdan imtina etdi. Onda Mərvan biraylıq mühasirədən sonra onların qalasını ələ keçirdi, ərazidə olan nə varsa, yandırdı və uçurdub dağıtdı. Mərvanla bağladığı müqaviləyə görə o, Mərvana birdəfəlik 500 nəfər gənc qız yə oğlan, Bəbin taxıl anbarlarına ildə 30 min mudd taxıl göndərməli idi. Sonra Mərvan Sindana yaxınlaĢdı, oranı döyüĢsüz fəth etdi və oranın hökmdarı ilə sülh müqaviləsi bağladı. Müqaviləyə görə ərazinin hökmdarı gələcəkdə hər hansı öhdəlikdən azad olmaq Ģərti ilə Mərvana birdəfəlik 100 gənc qız və oğlan, habelə ildə Bəbin taxıl anbarlarına 5 min mudd taxıl göndərməli idi. Mərvan TəbərsərənĢahın tabeliyində olan əhaliyə bir vəzifə olaraq tapĢırdı ki, ildə 10 min mudd taxılı Bəbin taxıl anbarlarına göndərsin. Ancaq o, FilanĢahdan, onun bacarığı, (düĢmənə qarĢı) mətanətli olması və yaxĢı rəftarı, davranıĢına görə heç nə tələb etmədi. Sonra Mərvan irəli hərəkət edərək, lakzların qalasına yaxın bir yerdə dayandı. Lakzların baĢçısı öz üzərinə qoyulan öhdəlikdən boyun qaçıraraq kömək istəmək məqsədi ilə xəzərlərin hökmdarının hüzuruna yollandı. Ancaq yolda, onu tanımayan bir çoban atdığı oxla təsadüfən qətlə yetirdi. Sonra Mərvan lakzlarla sülh müqaviləsi bağladı. Müqaviləyə əsasən onlar hər il taxıl anbarlarına 20 min mudd taxıl göndərməli idilər. O, lakzlara rəhbərliyi XaĢram əs-Suləmiyə tapĢırdı. Sonra Mərvan ġirvan hökmdarının qalasına tərəf hərəkət etdi. «XirĢ» adlanan bu qala dəniz sahilində yerləĢirdi. Qalanın sahibi ona itaət göstərərək düzənliyə endi. Mərvan hər il anbarlara 10 min mudd taxıl göndərilməsini ġirvan əhalisinin öhdəsinə qoydu və əhalidən tələb etdi ki, müsəlmanlar xəzərlərin ərazisinə hərbi yürüĢlər edərkən ordunun avanqard hissəsində, döyüĢdən qayıdan zaman isə son sırada, arxada olsunlar. Mərvan, FilanĢaha tapĢırdı ki, hərbi yürüĢlərdə ancaq müsəlmanlarla bir yerdə olsun. O, TəbərsəranĢaha döyüĢ baĢlananda ordunun arxa hissəsində, döyüĢdən qayıdarkən ordunun avanqard hissəsində olmağı əmr etdi. Sonra Mərvan dudanilərə tərəf hərəkət etdi, onları məğlubiyyətə uğratdı. Bu zaman ona xəlifə Valid ibn Yəzidin ölüm xəbəri gəldi. Bunun ardınca Sabit ibn Yüklə 2,8 Kb. Dostları ilə paylaş:
|