Bəhram hüseynov, ƏHMƏd salmanov, bakir məHƏRRƏmov azərbaycanin quru əraziSİNDƏ neft-qaz- geoloji rayonlaşdirma
Yüklə 413,66 Kb. Pdf görüntüsü
|
| Alb m
ərtəbəsi çöküntül əri Böyük Qafqazın Xızı zonasının mərkəzi hissəsində, Dübrar-Yaşma və Qovdağ- Sumqayıt sinklinoriumlarında üç yarımmərtəbə ilə təmsil B.Hüseynov, Ə.Salmanov, B.Məhərrəmov 141 olunub. Alt yarımmərtəbə qumdaşı laycıqlarına malik boz, qırmızı, sarımtıl-yaşıl, qonuru-boz əhəngli gillərdən ibarət- dir [12, 30 ]. Sinklinoriumların bəzi yerlərində çöküntülərin qalınlıqları və qumdaşı laycıqlarının miqdarı dəyişir. Orta yarımmərtəbə alt yarımmərtəbədən litoloji tərkibin d əyişməsi və qumdaşı laycıqlarının sayının artması ilə f ərqlənir. Bu çöküntülərin tərkibi boz, tünd və sarımtıl-boz gil, boz, orta v ə iri dənəli əhəngli qumdaşılarından ibarətdir. Üst yarımmərtəbə boz, sarımtıl-boz, yaşıl, sıx gil, yaşıl, yaşımtıl-boz mergel, argillit, boz, qonuru-boz şistli qumdaşı v ə qumlu əhəngdaşılarından təşkil olunub. Alb çöküntül ərinin qalınlıqları 10 m-dən 250 m-ə qədər dəyişir. T əngi-Beşbarmaq antiklinoriumunun cənub-şərq his- s əsində Alb çöküntüləri yaşılımtıl, qonuru-boz gil və bəzən qırmızı əhəngli qumdaşılardan ibarətdir. Çöküntülərin qalınlığı 60 m-ə çatır. Şahdağ-Sudur zonasında Alb mərtəbəsi çöküntüləri Üst Tabaşir qarşısı transqressiya zamanı yuyulmaya məruz qaldığından iştirak etmir. Bu çöküntülər Qusar-Dəvəçi tör əmə çökəkliyində Yalama və Xudat sahələrində qazılan quyularla açılıb. Çöküntülərin tərkibi mergel, qumdaşı və alevrolit aralaycıqlarına malik boz, tünd-boz gillərin fliş növb ələşməsindən ibarət olub, qalınlığı 65 m-ə çatır. Böyük Qafqazın cənub yamacı, Vəndam antiklinori- umu v ə Girdimançay hövzəsi ətrafında Alb mərtəbəsi k əsilişinin çox hissəsini tufogen çöküntülər təşkil edir. Burada k əsilişin alt və orta hissəsi qonuru-qırmızı tufogen gil, açıq-boz tuflu qumdaşı, tuffit, üst hissəsi isə boz, tünd- Az ərbaycanın quru ərazisində neft-qaz-geoloji rayonlaşdırma 142 boz xırdadənəli tuflu qumdaşı, qonuru-boz, qumlu gil və mergell ərlə təmsil olunub. Girdimançay hövz əsindən qərb və şərqə getdikcə tufogen süxurlar çökm ə süxurlarla qarışır. Çöküntülərin qalınlıqları qərbdən şərqə 100-110 m-dən 450-475 m-ə q ədər artır. Kiçik Qafqazda Alb m ərtəbəsi çöküntüləri Alt Tabaşirin ondan altda yatan digər mərtəbələrinə nisbətən daha geniş ərazidə yayılıb və üç yarımmərtəbə ilə təmsil olunur [12]. Alt yarımmərtəbə çöküntüləri Göyçə-Qarabağ zonası- nın cənub-şərq hissəsində yer səthinə çıxır. Tərkibi tünd- boz, b əzən sarımtıl-boz naziklaylı mergel, qonuru-boz, şistli, iri və kobuddənəli qumdaşı, sarımtıl-boz gilli, qumlu əhəngdaşı və göyümtül-boz əhəngli gillərdən ibarətdir. Nadir hallarda k əsilişdə tuf-qumdaşılarına təsadüf edilir. Yarımmərtəbənin qalınlığı 90 m-ə çatır. Orta v ə üst yarımmərtəbə çöküntüləri Göyçə-Qarabağ zonasında tünd-boz, qumlu, əhəngli argillit, kobud, ortadə- n əli qumdaşı aralaylarına malik qara, tünd-boz, boz laylı mergel, sarımtıl-boz, incə-kobuddənəli, yaşılımtıl-boz tuflu qumdaşı və nadir hallarda əhəngdaşı və gillərdən təşkil olunub. K əsilişdə argillit və mergellər üstünlük təşkil edir. Alb çöküntül ərinin qalınlığı 850 m-ə çatır. Ağcakənd və Ağstafa çökəkliklərində Alb çöküntüləri müxt əlif rəngli tuflu qumdaşı, tuflu konqlomerat və tuflu brekçiyaların tünd-boz mergel, gil və qumdaşıları ilə B.Hüseynov, Ə.Salmanov, B.Məhərrəmov 143 növb ələşməsindən ibarətdir. Çökəkliklərdə Alb mərtəbəsi- nin qalınlığı 330 m-ə çatır. Naxçıvan ərazisində Alb çöküntüləri porfirit, tuf brek- çiyası, tuf, bəzi yerlərdə isə gil, qumdaşı və tufogen süxurların qarışığından ibarətdir. Qalınlıq 210 m-ə çatır. Apt m ərtəbəsinin neft-qazlılığı kəsilişində qumdaşı və alevrit t əbəqəciklərinin gil və mergellərlə növbələşmə- sind ən əmələ gələn qumlu-gilli dəstələrlə əlaqədardır. Çöküntül ərə ən çox Böyük Qafqazın cənub-şərq batımın- dakı qalxımlarda təsadüf edilir. Alb mərtəbəsinin neft- qazlılığı onun üst yarımmərtəbəsinə aid olan “Küllülü” qumdaşıları horizontu ilə əlaqədardır. Bu horizontun neftliliyi Şurabad sahəsində təsdiq olunub. Şurabad sahəsində 2 saylı quyuda Alb mərtəbəsinin yuxarı hissəsinin sınağı zamanı 172000 m 3 /gün, 4 saylı quyuda 743 m d ərinlikdə 25000 m 3 /gün, 8 saylı quyuda 917- 916 m intervallında sınaq zamanı 40000 m 3 /gün, 19 saylı quyuda 767-760 m intervaldan 200 m 3 /gün, 20 saylı quyuda 700 m 3 /gün debitl ə qaz axını alınmışdır. 5, 9, 11, 24 saylı quyularda isə qaz təzahürləri qeyd olunmuşdur. 39 saylı quyuda 860-865 m intervalından Üst Albın Küllülü qumdaşılarından hasilatı 100000 m 3 /gün olan qaz fontanı alınmışdır. Bu qumdaşılarından burada qazılmış bir sıra struktur quyularda da sənaye əhəmiyyətli yüngül neft (3-24 t/gün) v ə qaz (40000 m 3 /gün ə qədər) alınmışdır. Az ərbaycanın quru ərazisində neft-qaz-geoloji rayonlaşdırma 144 G ədisu sahəsində Alb çöküntülərindən 18, 19, 21, say- lı struktur-axtarış quyularında və 1 saylı kəşfiyyat quyusun- da qazıma zamanı qaz təzahürü müşahidə edilmişdir. Yüklə 413,66 Kb. Dostları ilə paylaş:
|