Dərslik Azərbaycan Respublikası Təhsil Nazirliyinin
Yüklə 4,11 Mb. Pdf görüntüsü
|
|
IV mərhələ 1955-ci ildən başlayaraq günümüzə qədər davam etməkdədir. Tədqiqatlar zamanı Aşel mədəniyyətini özündə təcəssüm etdirən çoxtəbəqəli mağara-məskən aşkar edilmişdir. Bunlar - Kudaro I, Kudaro III və Cənubi Osetiya bölgəsində yerləşən Tsona abidəsidir. Hazırda alt paleolit demək olar ki, Qafqazın bütün bölgələrində müəyyən olunmuşdur. Cənubi Qafqazın ən mühüm abidələrindən olan Satani-dar, Yerevan I, Lusakert I, II Azərbaycanın qərb bölgəsində - İrəvan ərazisində yerləşir. Abidədən əldə olunan Mustye dövrünə aid əmək alətləri Azıx, Tağlar mağara-düşərgələrindən əldə olunan müxtəlif inkişaf dövrlərinin əmək alətləri ilə yaxın analogiya təşkil edir. Bu da yəqin ki, təsadüfi olmayıb Azıx mağarasının ilk sakinlərinin tədricən mağaranı tərk edərək yüksək yerlərdə məskunlaşması ilə əlaqədar olmuşdur. Satani-dar (Qərbi Azərbaycan - Şeytan dərəsi). İndiki Ermənistanın cənub-qərbində Araqaç dağının aşağı ətəklərində yerləşən bu abidədən keçən yüzilliklərdə xeyli miqdarda çaxmaqdaşı və bazaltdan hazırlanmış əmək alətləri aşkar edilmişdi. Onların içərisindən 1950-ci ildə M.Z.Paniçkina və 1954-cü ildə D.A.Sardaryan arxaik - şel dövrünə aid əmək alətlərini scçərək xüsusi bir qrupa aid etmişlər. Şell dövrü əmək alətlərinin çox primitiv üsulla kobud şəkildə hazırlanması, məhdud funksiyaları daşımaları baxımından Satani-dar abidəsi üçün elmdə bu günə qədər aktuallığını saxlayır. Qərbi Gürcüstanın mağara tipli düşərgələrinə Kutaisi yaxınlığındakı məşhur mağara aiddir. İlk dəfə bu mağara tipli düşərgə 1914-cü ildə Şmidt və L.Kozlovski tərəfindən öyrənilmişdir. 1926-28-ci illərdə gürcü alimi Q.K.Nioradze Çxerimel çayı sahilində yerləşən Devis-Xvrali mağarasını aşkar etmişdir. Bu dövrün abidələr qrupuna Mqvimevi-talvar tipli qayalıqlar 40 və Qərbi Gürcüstanın mağara tipli düşərgələrində 1916-1917-ci illərdə S.Krukovski tərəfindən aşkar edilən Kvadjila-Klde mağarası da aiddir. Yüklə 4,11 Mb. Dostları ilə paylaş:
|