E. M. Hacizadə

 
 
XX  əsrdə korparasiyanın yüksəlişi ilə bağlıdır. XIX əsr kapit
qabaq adlandırılır. 
alist cəmiyyəti isə industrialdan 
ndən formal olaraq qəbul edilmiş yeni normalar. 
kil edir. 
təhsil və mədəniyyət ölçülü sosial qat. 
liyə gətirən 
ən etmək 
in iqtisadiyyatda yerləşdirilməsi. 
ət, korporasiya, həmkarlar təşkilatı  və  həm də  rəqabət, inhisar, 
i qərarların qəbulunda institutlar, dövlət, qanunçuluq, ictimai təşkilatlar, 
eyri-iqtisadi xarakterli təsisatlar mühüm rol oynadıqı sfera. 
tomatik tənzimlənməsi 
ını tənqid edir. 
amanı əmələ gələn işsizlik. 
 
İnstitusiya  /norma/ 
-  əhalinin münasibət bəsləməsindən asılı olmayaraq parlamentlər və digər 
qanunverici orqanlar tərəfi
 
İnteraksiya
 - qarşılıqlı hərəkət. 
 
İndividualizm
 - latın mənşəli bölünməzlik mənasını ifadə edərək Azərbaycan dilinə  tərcümədə 
fərdiyəçilik anlamını verir. Mahiyyətcə son hesabda cəmiyyətə qarşı qoyulmuş ayrıca fərd 
mövqeyini  şərtləndirən dünyagörüşüdür. Onun nəzəri  əsasını  şəxsiyyətin muxtariyyəti və 
ının tanınması təş
hüquqlar
 
İndustrial cəmiyyət paradiqması
 - ənənəvi ictimai quruluşu  əvəz etmiş,  əl  əməyini sıxışdıran 
maşın mexanizmlərin əmələ gəlməsi, genişlənən və çoxçeşidli emal prosesi, texnoloji inqilablar 
və kapital dünyasının hakim kəsildiyi cəmiyyət tipi. 
 
İntelliqensiya
 - ziyalı, yüksək 
 
İmmiqrasiya
 - başqa ölkəyə daimi yaşayış və ya uzunmüddətli yaşayış üçün gediş. 
 
İndunsiya 
- xüsüsi mülahizələrdən ümumi nəticə çıxarmaq. 
 
İndeks metodu
 - indekslərin köməyi ilə sosial-iqtisadi hadisələri ölçüləndirərək vahid
ədqiqat usulu. Öyrənilən hadisənin dinamikasının təsir edən faktorları müəyy
statistik t
üçün tətbiq edilir. Əsas analitik tələbləri: xarakterlilik, transiztlilik və daxili anlaşma. 
 
İnhisar  /monopoliya/
  - /yunanca monos - vahid, + poleo - satıram/ rəqabət meydanında tək 
hakimiyyətlik. 
 
İndeksasiya 
- inflyasiya şəraitində pul tələblərinin və müxtəlif gəlirlərin real miqdarını saxlama 
xüsusiyyətdir. 
 
İnnavasiya 
- /latınca innovare yeniləşmə/ texnika və texnologiyanın yeni növlərini təmin edəcək 
bir proses kimi vəsaitlər
 
İnsan kapitalı
 - insanın gələcək  əmək gəlirlərinin çıxılmış  dəyəri. Bilik, ixtisas, səriştə, təhsil 
insan kapitalının indikatorlarıdır. 
 
İnstitutsional
  -  /latınca institut» cəmiyyətdə  qəbul olunmuş, həmçinin qanun formasında 
məhkəmləndirilmiş müəyyən adətlər, qaydalar və  təsisatlar sistemi/. müasir institut anlayışı 
olduqca genişdir, o həm dövl
vergi, sabit təfəkkür tərzi, hüquqi normalar kimi şərh edilir. 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
 
İnstitusionalizm 
- iqtisad
strukturlar,  ənənə  və sair iqtisadi, q
İqtisadi münasibətlərin subyektlərini,  şəxsi maraqlarını öyrənməyə etiraz edən institusionalizm 
ictimai motivlərə, insanların davranışlarına üz tutur və bazarın av
konsepsiyas
 
nstitutsional işsizlik
 - əmək bazarının qeyri-səmərəli fəaliyyəti z
İ
 
asiya qurğusu. 
İnteqrator 
- inteqr
 
İnteqrasiya 
- /latınca integratio - bərpa olunma, integrationis - tam, vahid/ müasir dünyada 
ölkələrini təsərrüfatlarının obyektiv birləşmə prosesi. Məqsədini iqtisadi artım teplərin 
 
202

---

 
 
davamlılığına rəğmən  əldə olan resusurslardan maksimal dərəcədə effektli istifadəni təminatı 
təşkil edir. Beynəlxalq iqtisadi inteqrasiya əsas beş  mərhələdən keçir: azad ticarət zonası, 
tre - qarışmaq/ təsərrüfat və iqtisadi həyata məqsədyönlü təsir, 
ormada pulların daha böyük 
və xidmətlər 
ə edilməsi və 
lərə bir başa nəzarət etməyə imkan 
sında sərt 
iş SSRİ və Şərqi Avropa ölkələrində, hazırda isə Kubada və bir sıra Asiya 
 
ın, yəni torpağın, evlərin və digər tikililərin girov qoyulması olub borc pul üçün 
yət.  İqtisadi, ictimai institutların və 
miyyətdə üstün hakimiyyəti. 
ri. 
/ və gələcək dörün xərclərinin /yeni 
əhsul istehsalı üçün xərclər-bu xərclər gələcəkdə istehsal olunacaq məhsul xərclərinə aid 
/ cəmində ehtiva olunur. 
stehlak minimumu
 - elmi nöqteyi-nəzərdən fərdin və ailənin minimal insani tələbdərini ödəyən 
mək yaşlı olub ictimai istehsalda iştirak etməyən əhali qrupu. 
 
ş əmlak mənasını ifadələndirir. 
gömrük ittifaqı, ümumi bazar, iqtisadi ittifaq və iqtisadi və valyuta ittifaqı. Müvafiq 
inteqrasiyanın beş pilləsini hələlik AB keçmişdir. 
 
İntervensiya 
- /latınca interven
dövləti müdaxilə. 
 
İnflyasiya
 - /latınca inflatio - şişirtmə/ dövriyyədə olan kağız pul kütləsinin artımı  nəticəsində 
pulların dəyərinin kəskin aşağı düşməsi prosesi. Hiperinfilyasiya inflyasiyanın son kəskin 
tuğyanıdır. 
 
İnsayder
 - maliyyə və digər bu kimi informasiyalara girişi olan fərd. 
 
İnteraktiv lider
 - konsensus şəraitində işləməyə meylli olan interaktiv rəhbərlər əsasən qadınları 
əhatə edir. 
 
İnvestisiya
 - /latınca investment geyindirmək mənasında/ ən ümumi f
pullar  əldə edilməsinin məqsədili istifadəsi. Pulların daşınmaz  əmlaka, sənaye 
sferasına qoyuluşu birbaşa investisiya adlanır. Belə hal investora müəssisənin idar
nəzarətinə imkan verir. Portfel investisiyalar isə müəssisə
vermir. Belə halda investor səhm sahibi olmaqla mənfəət dividenti əldə edir. 
 
İnvariant
 - dəyişməz kəmiyyət, miqdar. 
 
İnzibati-amirlik sistemi
 - iqtisadiyyatın idarə edilməsində  və planlaşdırılma
inzibatçılığa üstünlük verilən, təsərrüfat subyektlərinin hüquqları  məhdudlaşdırılılan iqtisadi 
sistem. Əvvələr keçm
dövlətlərində fəaliyyət göstərir. 
İpoteka 
- əmlak
təminat rolunu oynayır. 
 
İsteblişment
 - cəmiyyətdə dayanaqlı, möhkəm vəziy
təşkilatların cə
 
İstehsal faktorları
 - istehsal xərclə
 
İstehsal xərcləri
  -  məhsul /iş, xidmət/ hazırlanmasına çəkilən canlı  və maddiləşmiş  əmək 
məsrəflərinin məcmusu. Əmtəə-pul münasibətləri şəraitində dəyər formasında çıxış edir. 
İstehsal dövriyyə fondları
 - istehsal ehtiyatları, bitməmiş istehsal, özü ehtiyacları üçün istehsal 
edilmiş yarımfabrikatlar /detal, yığma, konstruksiya və sair
m
edilir
 
İ
real alış qiymətlərində əmtəə və xidmətlər çeşidi. 
 
İstehlak səbəti
 - orta statistik vətəndaşın fiziki qüvvəsini bərpa etmək üçün zəruri ərzaq çeşidi. 
Buraya həm də ərzaq çeşidi ilə yanaşı qiymətləri əhəmiyyətli olmayan qeyri-ərzaq məhsulları və 
xidmətlər də daxildir. 
 
İşsiz 
- əmək qabiliyyətli və ə
 
Kampaniya
 - hər hansı bir aksiya keçirməyin tədbirlər kompleksi. 
Kapital 
- latın və alman dilində ba
 
Kapitalizm
 - /latınca capitalis - baş,  əsas, başçı/  şəxsi mülkiyyət və azad rəqabətin hökm 
 
203

---