E. M. Hacizadə

 
 
2 dəfə aşağı olan, sədəqə diləyən insanlar. 
 
Divident
 - /latınca dividendus - bölgüyə düşən/ vergiləri ödədikdən, istehsalın genişləndirilməsi 
üçün məbləğləri ayırdıqdan, ehtiyatlar doldurduqdan, istiqraz faizləri verildikdən və direktorları 
ndırdıqdan sonra hər il səhmdarlar arasında bölüşdürülən xalis mənfəət. 
srəflərini ödəyə bilməyən müəssisələrə dövlət büdcəsindən ayrılan 
ı dotasiyanın həcmini azaldır. 
uş prinsiplərdən real hadisə, proses, 
l fondlarının cəmindən ibarətdir. Bu 
akterində heç 
vəz olunması 
ılıq. 
ə də, elmi sferada onun ilk görüntüləri XIX 
ə buraxmışdır. Öncə bitkilərin, canlı orqanizmlərin həyat birliklərinin, ətraf mühit 
əmtəə ilə yanaşı kapital, investisiya, xidmət 
cə açılan. 
şısında duran elmi-texniki inkişaf vəzifələrinin həlli üçün 
yyədə pul kütləsinin artmasına gətirib çıxaran pul nişanlarının dövriyyəyə 
idxalının qadağan edilməsi və ya digər dövlətə  məxsus olan əmlakların saxlanılması, xarici 
mükafatla
 
Dotasiya
  -  gəliri cari mə
təxsisatlardır. Planlı-zərərlə işləyən müəssisələrin sayının azalmas
 
Doktrina
  - nəzəriyyədən fərqli olaraq əvvəlcə qoyulm
faktorlardan irəli gəlir. 
 
Dövriyyə  vəsaitləri
 - istehsal dövriyyə fondları ilə  tədavü
nisbət 4:1-ə bərabərdir. 
 
Dövlətsizləşdirmə
 - iqtisadiyyatda dövlətin rolunun azaldılması ilə mülkiyyətin xar
şiklik etmədən şaquli təsərrüfat əlaqələrinin üfüqi təsərrüfat əlaqələri ilə ə
bir dəyi
prosesi. 
 
opsoniya
 - iki tərəfli inhisarç
Du
 
Dübarə yoxsulluq
 - vəsaitlərin qeyri-səmərəli məsrəfi nəticəsində əsas istehlak tələblərinin ödəyə 
əyən ailə kateqoriyası. 
bilm
 
Ehtiyac 
- yoxsulluğun orta səviyyəsi. 
 
Ekologiya
 - son bir neçə onillikdə meydanı genişləns
yüzillikdə  təzahür etmişdir. Yunan mənşəli ev, yaşayış yeri və bu kimi analoci anlamları 
ifadələndirən «ekos» məfhumunu ilk dəfə klassik darvinizm nümayəndəsi E.Hekkel 1866-cı ildə 
i dövriyyəy
elm
problemlərini tədqiqat predmeti seçən ekologiya, karbohidrogen erasının XX əsrdə yüksəliş 
tapan templəri və bu əsnada insanın təbiətə  təsirinin artması fonunda ekosistemin və biosferin 
bütün qatlarını inhisara alan çağdaş bir elmə çevrilmişdir. Ekoloji problemlərin artan təsir gücü 
əksər elmlərin ekologizasiyasına gətirmişdir. 
 
Ekonometriya
 - iqtisadi obyekt və proseslərin qarşılıqlı rabitəsini riyazi-statistik və model 
kontekstində öyrənən elmi təlim. 
 
Eksport /ixrac
/ - /latınca exporto - aparıram/ beynəlxalq ticarətin tərkib hissəsi olaraq əmtəələrin 
xaricə göndərişi. Müasir dünyada eksport prosesi 
sferalarını da əhatə etmişdir. 
 
Ekzo
 - /yunaca bayıra/ xari
 
Eqalitarizm 
- dövlətdə yaşayan bütün vətandaşların faktiki material bərabərliyin  yaradılması  
cəhdi kimi baxılır. 
 
al
 - cəmiyyətin qar
Elmi-texniki potensi
nəzərdə tutulan kadr, maddi-texniki, informasiya və təşkilati ehtiyatların məcmusunu xarakterizə 
edir. 
 
Empirik tədqiqatlar
 - elmin sərt tələbləri  əsasında yeni biliyi keyfiyyətə  rəvac verən nismi 
şmiqyaslı təlqiqat metodu. 
geni
 
 
 
ya
 - dövri
Emissi
buraxılması mənasını daşıyır. 
 
Enbarqo
 - dövlət hakimiyyəti tərəfindən qızılın, valyutanın, malların, sərvətlərin ixracı  və 
 
198

---

 
 
gəmilərin öz ölkəsinin limanına daxil olmasının qədağan edilməsi deməkdir. 
dövründə burcua dövlətinin iqtisadi funksiyalarının güclənməsi ilə 
stilah kimi istifadə olunmuşdur. 
isteminin inkişafı,  əlillərin cəmiyyətə inteqrasiyası, uşaq fəqirliyinin xəbərdarlığı  və 
inin təkmilləşdirilməsi, keyfiyyətli təhsil və  səhiyyə 
dılmış məhsulun dəyərinə mövcud müəssisənin real payı. 
mənfəəti və  əsas fondların amortizasiyası  əlavə  dəyərin 
oxasındakı aqrar inqilablar zamanında yetişərək 
tensialını təyin edən mühüm göstərici kimi, əmək vəsaitlərinin 
kimi də  çıxış edir. Onun spesifik əlaməti müəyyən istehsal tsikli 
ərini tədricən hazır məhsulun üzərinə köçürülməsindədir. 
 məqsədilə ilə faktorinq kompaniyalarının ticarət sazişləri üzrə qısamüddətli 
şərti olaraq mülkiyyt formasını ehtiva edən ictimai-iqtisadi 
masiya. XVII əsrdə elmi dövriyəyə çıxarılmışdır. 
ələr zərurəti təşkil ediən natural təyinatlı təsərrüfat. 
 
Endo
 - /yunanca içəri/ daxilə açılan. 
 
Enqel qanunu
 - bu qanuna görə  gəlir artıqca  ərzaq xərcləri azalır, ikinci dərəcəli  şeylərə - 
ətə olan xərclər artır. 
xidm
 
Elita
 - /fransızca –elite  ən yaxşı, seçilmiş/ cəmiyyətin yüksək təbəqəsi 
 
Etatizm
 - /fransızca «eta» sözündən yaranan dövlət mənasını ifadə edən məfəhum/ siyasi-iqtisadi 
müstəvidə «dövlətçilik» anlamı.  İlk başlanğıcda dövlət mərkəziyyətçiliyi prinsipi mənasında, 
onradan, imperializm 
s
əlaqədar olaraq kapitalist ölkələrinin təsərrüfatının inkişafında dövlətin iqtisadi siyasətinin 
rolunu səciyyələndirən i
 
Ev təsərrüfatı
 - birgə yaşayan ailə, bir adam və ya insanlar qrupu. 
 
Ədalətli cəmiyyət
 - yüksək sosial qaratlı, real amal və istəklərə  əsaslanır. Sosial müdafiənin 
ı s
ünvanl
məhdudlaşdırılması. pensiya sistem
xidmətinə giriş, əhali məşğulluğunun təminatı və yeni iş yerlərinin açılması kimi prioritetləri əks 
etdirir. 
 
Əlavə dəyər
 - istehsal prosesində yara
Müəssisənin işçilərinin  əmək haqqı, 
həcmini müəyyən edir. 
 
Əmək resursları
 - müəssisənin potensial fəhlə qüvvəsini, personal muzdla işləyən daimi, qeyri-
daimi, ixtisaslı və qeyri-ixtisaslı tam, kadrlar isə əsas ixtisaslı ştat və daimi işçi heyətini əhatə 
edir. 
 
Əmtəələr və xidmətlər bazarı
  -  müxtəlif  ərzaq məhsulları,  şəxsi istehlak əmtəələri, məişət, 
kommunal, nəqliyyat xidmətləri, mədəniyyət, təhsil, səhiyyə üzrə pullu xidmət bazarları. 
 
nənəvi cəmiyyət paradiqması
  -  neolit ep
Ə
kapitalizmə qədər dövrü əhatə edən cəmiyyət formasiyası. 
 
sas istehsal fondları
 - istehsal po
Ə
dəyərində əks olunur. Milli sərvətin çox dəyərli hissəsini təşkil edən əsas fondlar, həm də ümumi 
təkrar istehsal prosesinin həlledici şərti, əmək məhsuldarlığını, istehsalın səmərəliliyini, iqtisadi 
qüdrəti artıran mühüm amil 
ərzində aşınma ölçüsünə istinadən dəy
 
Faktorinq
  -  maliyyə sistemidir, bu sistemə müvafiq olaraq, mal tədarükçüsü ödəmənin böyük 
hissəsini dərhal almaq, borcların tam ödəməsinə  zəmanət vermək, hesabların idarə olunması 
xərclərini azaltmaq
tələblərdə başqasına güzəştə gedir. 
 
Fenomen
 - qeyri-adi hadisə. İqisadi hadisələrə hissi qavrayış. /məsələn, pul münasibətləri/. 
 
Feodal
 - /latınca feodum əmlak/ orta əsrlərdə feodun sahibi, iritorpaq mülkiyytçisinə verilən ad. 
 
 
Feodalizm
 - torpaq üzərində 
for
 
Feodal iqtisadiyyatı
  - bazisini kəndli və  sənətkarların xırda istehsalı, feodalların torpaq 
əti və xarici iqtisadi əlaq
mülkiyy
 
Fiziokratlar 
- /yunanca physis - təbiət, kratos - qüvvə/ başlıca ideyasını  təbii ahəngdən 
 
199

---