Fərqanə HÜseynova müSTƏQİLLİk döVRÜNDƏ azərbaycan – TÜRKİYƏ ƏlaqəLƏRİNİn kulturoloji aspektləRİ
Yüklə 2,79 Kb. Pdf görüntüsü
|
__________Milli Kitabxana__________ 246 bölgədə yaşayan türklər dillərini və mədəniyyətlərini qorumaq- da və inkişaf etdirməkdədir. Qazaxıstanda da Türk əl sənətləri sərgisini açdıq. Bundan əlavə türk mədəniyyətinin önəmli əsərlərinin nəşrini proqramımıza daxil etdik. Pulsuz olaraq paylanmaqda olan “Atayurddan Anayurda Türk Dünyası” adlı kültürəl bir dərgiyə də yayın həyatı verdik (136, s.7-8). Mart 1996-cı ildə Ankarada türkdilli ölkələrin mədəniyyət nazirləri bütün bu çalışmalarla kifayətlənməyərək dünya mədə- niyyəti ilə bütünləşmək niyyətlərini bəyan etdilər. Təhsil, elm və mədəniyyət yolu ilə beynəlxalq əməkdaşlığı artırmaq, sülh və əminamanlığın qorunmasına yardım məqsədilə, YUNESKO Genəl Müdiri Federiko Mayoru İstanbula dəvət edilmiş və YUNESKO-TÜRKSOY mədəni əməkdaşlıq sözləşməsi ger- çəkləşdirilmişdir. Bunun nəticələri türk və dünya mətbuatında əks-səda oyatdı. Türk Cümhuriyyətləri ilə Türk topluluqları üçün bu əməkdaşlıq böyük bir uğur və mədəni qazanc oldu. Aralarinda güclü tarix, dil, mədəniyyət və din baği olan Türk Cümhuriyyətləri gələcəkdə barış, güvən, əməkdaşlıq mühiti qurmaları və keçmişı gələcəyə daşımaları əsas məqsəd saydı. Bildirildi ki, Türk Cümhuriyyətləri arasında olan bu dayanışma bizlərə təməldə dostluq, qardaşlıq, aydınlıq və mə- dəniyyət dolu günlər gətirəcəkdir. Bundan başqa TÜRKSOY- un türklərin ortaq keçmişinə, tarixinə, sənətinə, mədəniyyətinə və dilinə sahib çıxması, qoruması və inkişaf etdirməsi onun ən təbii haqqıdır və kimsə bundan başqa bir məna çıxarmamalıdır. Bötün bu çalışmalarımızla yanaşı TÜRKSOY-a tərəfdar olan Türkiyə Cümhuriyyətinin də kültürəl anlamda və Türk İşbirliyi və Kalkınma Ajansı (TİKA) vasitəsilə Avrasiyaya və TÜRKSOY üzvü olan ölkələrə böyük yardımlar etməkdə oldu- ğu bilinməkdədir. Təşkilatçılar bütün dünyaya bəyan etdilər ki, TÜRKSOY-u qurmaqda məqsədimiz yüksək türk mədəniy- yətinin varlığını və kimliyini qorumaq, dünya mədəniyyətləri ilə bütünləşdirmək və bu mədəniyyət silahı ilə bölgədə və dünyada sülhə yardımçı olmaqdır (136, s.7-8). __________Milli Kitabxana__________ 247 Nəinki Azərbaycan – Türkiyə elmi-mədəni əlaqələri, bü- tövlükdə Türk Dünyasının mədəni inteqrasiyası istiqamətində TÜRKSOY-un xüsusi rolu olmuşdur. 1993-cü ildən fəaliyyət göstərən təşkilat öz sıralarında tək müstəqil ölkələri deyil, eyni zamanda müşahidəçi qismində türk muxtar qurumlarını, Rusiya Federasiyasi tərkibində olan türk respublikalarını da birləşdirir. TÜRKSOY-un az müddət ərzində strukturlaşması, Türk Dün- yasının mühüm tarixi əhəmiyyətli hadisələrini özündə əks etdi- rən olduqca zəngin bir təqvimin tərtib edilməsi, yarandığı vaxtdan 10 ildən çox vaxt keçməsinə baxmayaraq intensiv işləməsi mədəniyyət və incəsənət sahəsində bir çox uğurların təminatı olub. Ümumtürk dəyərlərinin qorunub saxlanması, tarixi şəxsiyyətlərin yubileylərinin keçirilməsi, incəsənətin müxtəlif sahələrində birgə müsabiqələrin təşkili vahid Türk Dünyası ideyasını dünyanın nəzərinə çatdırır. TÜRKSOY-la YUNESKO arasında birgə əməkdaşlıq müqaviləsinin imza- lanması təşkilatın beynəlxalq aləmdə nüfuzunu daha da artırıb. Təşkilatın yaradılması və fəaliyyət prinsipləri haqqında müqa- viləyə müvafiq olaraq TÜRKSOY aşağıdakı mühüm funk- siyaları bu gün də uğurla həyata keçirir: Türk ölkələri arasında mədəniyyət və incəsənət sahəsində əlaqələri daha da möh- kəmləndirmək və inkişaf etdirmək üçün müxtəlif proqram və layihələr həyata keçirmək; Ümumi mənəvi dəyərləri, tarixi irsi, mədəniyyət və incəsənət əsərlərini, ənənəvi idman növlərini və xalq oyunlarını təbliğ etmək; Televiziya və radio proqramları, sənədli, video, kinofilmlər hazırlamaq, Türk dünyasının ən yaxşı mədəniyyət və incəsənət nailiyyətlərini populyarlaşdır- maq; İncəsənətin teatr, musiqi, opera və balet növlərində birgə festivalların, müsabiqələrin və başqa tədbirlərin keçirilməsi; Sərgilərin təşkil edilməsi, incəsənətin və heykəltəraşlığın inki- şafına yönələn tədbirlərin həyata keçirilməsi; Davamlı olaraq çap məhsullarını nəşr etmək; Türk Dünyasının tarixində mü- hüm əhəmiyyət kəsb edən tarixi şəxsiyyətlərin, mədəniyyət, incəsənət, ədəbiyyat hadisələrinin xatırlanması üçün kütləvi __________Milli Kitabxana__________ 248 tədbirlərin, yubileylərin keçirilməsi; TÜRKSOY-un məqsəd və vəzifələri çərçivəsində beynəlxalq elmi konfrans, simpozium, mübahisələrin təşkil olunması; Mədəniyyət və incəsənət sahə- sində fəaliyyət göstərən başqa milli, beynəlxalq təşkilatlarla, ictimai strurkturlar və hərəkatlarla əlaqələr saxlamaq, əməkdaş- lıq üçün müxtəlif birgə tədbirləri reallaşdırmaq və s. (89, s. 177-178). TÜRKSOY tərəfindən 1999-cu ildə görülən işlərin yekunu olaraq, həmçinin, gələcəkdə qarşıda duran vəzifələri özündə əks etdirən “XXI əsrə müraciət” qəbul olundu. Ankarada keçi- rilən Nazirlər Şurasının XIII yığıncağında qəbul olunmuş mü- raciət TÜRKSOY adından türk dövlətlərinin başçılarına, xalq- larına və hökumətlərinə ünvanlanmışdı. Müraciətdə aşağıda- kılar bəyan edilirdi: – Biz hamımız üçün əlverişli olan əlaqələrimizin inten- sivləşdirilməsinə təkan verəcək mühitin yaradılmasını, xalqlar arasında əməkdaşlığın, mədəni mübadilənin gücləndirilməsinin zəruriliyini dərk edirik. Bütün bunlar XX əsrin sonlarında baş- lanan qloballaşma prosesi, dünya miqyasında hərbi müna- qişələr, terrorizm, iqtisadi böhran və təbii fəlakətlərin atrdığı bir fonda baş verir; – Yeddi il bundan öncə TÜRKSOY çərçivəsində fəaliy- yətə başlayanda bizim məqsədimiz Avrasiyanın böyük etnos- larından biri olan türkdilli xalqların mədəniyyətini, tarixini birgə öyrənmək idi. Əminik ki, başladığımız işi XXI əsrdə uğurla davam etdirəcəyik; – Dünya sivilizasiyasına öz töhfələrini verən türkdilli xalqların mədəniyyəti XXI əsrdə dünya mədəni irsinin mühüm komponentlərindən birinə çevriləcək; – Müqavilə (“TÜRKSOY-un yaradılması və prinsipləri haqqında” müqavilə nəzərdə tutulur) subyektlərinin və türkdilli ölkələrin suverenliyinə böyük hörmətlə anaşaraq, heç bir ölkə- nin siyası orientasiyasına müdaxilə etmədən biz, dünyanın mə- dəni məkanında öz mədəni inteqrasiyamızı sürətləndirərək, Yüklə 2,79 Kb. Dostları ilə paylaş:
|