Fərqanə HÜseynova müSTƏQİLLİk döVRÜNDƏ azərbaycan – TÜRKİYƏ ƏlaqəLƏRİNİn kulturoloji aspektləRİ
Yüklə 2,79 Kb. Pdf görüntüsü
|
__________Milli Kitabxana__________ 243 Ankarada möhtərəm Heydər Əliyevin də bu məqsədlə gəlib qatıldığı şair Füzulinin anadan olmasının 500 yubiley tədbirləri, 1994-cü ildə Qazaxıstanda Türk Dünyası Əl Sənətləri Sərgisi, 1994, 1995 və 1996-cı illərdə Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətində TÜRKSOY Opera Günləri, 1993 və 1994-cü illərdə Türkmənistanda Aşıq Aydın Pir Festivalı və Türkiyədə 1995 və 1996-cı illərdə TÜRKSOY Novruz Şöləni fəaliyyətləri təşkil edilmişdir (142, s. 16-17). TÜRKSOY: Türk mədəniyyətinin ortaq dəyərlərini, insan- larını, ədəbi və fikri əsərlərini tanıtmaq məqsədilə də işlər gör- məkdədir. Qırğızların milli qəhrəmanı MANAS-ın 1000 illik yubileyi tədbirləri vəsiləsilə “Manas dastanı” və məşhur qazax şairi ABAYın 150 illik yubiley tədbirləri üçün də “ABAY” adlı əsərləri yayınlanmışdır. 1995-ci il ərzində: “Altaylardan Tuna Boyuna Türk Dünyasının Ortaq Motivləri”, “Türkmən şeiri antologiyası”, “Başqırd xalq dastanı URAL BATIR” və “Tük- cə-Başqırdca danışıq kitabçası” adlı əsərlər yayınlanmışdır. Bundan başqa, iyun 1996-cı ilin sonuna qədər “Türk Cüm- huriyyətləri memarlıq abidələri” və tatarların “İdige Dastanı” yayınlanmışdır. 1999-cu ilin sonunda Dədə Qorqud və Böyük Bulgar (Tatar) tarixi adlı əsərlər yayınlanacaqdır. Kitablarımız ümumiyyətlə, iki ləhcədə yayınlanmaqdadır. Türkiyə Cümhu- riyyəti Kültür Bakanlığı (HAGEM) ilə birlikdə fəaliyyəti daha aktiv hala gətirmək üçün “Ana yurddan Ata yurda Türk Dün- yası” adlı bir dərgi yayınlanmaqdadır. Bundan əlavə Türksoy təşkilatı Hayrettin İvginin redaktorluğunda “Türksoy” dərgi- sinin 4 sayını çıxarmışdır. Türksoy, 1993-cü il tarixində qurulmasına baxmayaraq bu fəaliyyətlərini çox az bir büdcə ilə bacarmışdır. Bu nailiyyətdə qurucu cümhuriyyətlərin dövlət başçıları Süleyman Dəmirəlin, Heydər Əliyevin, Nursultan Nazarbayevin, İslam Kərimovun, Əsgər Akayevin, Səfərmurad Türkmənbaşının və quruluşundan bu günə qədər Türksoyun başqanı Polad Bülbüloğlunun və Türksoy işçilərinin səyləri böyük olmuşdur. __________Milli Kitabxana__________ 244 7-8 may 1999-cu ildə Ankarada “Divan-i Lüğət-it Türk”ün yazılışının 925 illiyinə həsr olunmuş fəaliyyətlər və Bursada 5- 23 iyunda TÜRKSOY üzvü ölkələrin rəssamlarının buluşması – yığıncağı düzənlənmişdir. 25-27 may 1999-cu il tarixləri ara- sında Bişkekdə türk dilində danışan ölkələrin mədəniyyət na- zirlərinin toplantısı və Çingiz Aytmatovun 70 illik yubileyinin toplantısı keçirilmişdir. 7 iyun 1999-cu uldə Dədə Qorqudun 1300 illiyi Parisdə qeyd edilmişdir. 4-8 sentyabr 2000-ci ildə Türkiyə Cümhuriy- yəti Türkiyə Şairlər Buluşması gerçəkləşdirilmişdir. 25-27 iyun 1999-cu il tarixində Türkiyə Cümhuriyyəti-də Türk Dilində Danışan Ölkələrin VI Opera Günləri keçirilmişdir. Tuğanlıq festivalı, Teatr festivalı, Şairlər Buluşması, Anma və Kutlama Günləri təşkil edilmişdir (142, s.17-18). Türk Cümhuriyyətləri ilə Türkiyə Cümhuriyyəti arasındakı elmi-mədəni əlaqələrdən bəhs edərkən vurğulamaq lazımdır ki, tarixdə ilk dəfə 1552-ci ildən sonra Türkiyə (Anadolu türk xalqı) ilə Orta Asiya türkü arasında əlaqə körpüsü 1991-ci ildə qurulmuş, iqtisadi və siyasi anlamda əməkdaşlıq imkanları bundan sonra qarşılıqlı olaraq yaranmışdır. Gerçək olan budur ki, dilin mənşəyinin bir olması xalqların bir araya gətirilmə- sində diqqətdən kənarda qala bilməz. Türkiyənin bu beş türk cümhuriyyəti, xüsusilə isə Azərbaycan ilə dərin və köklü bir mədəniyyət bağları vardır (142, s.103). Türk Dünyası dediyimiz, Türkiyə Cümhuriyyəti, Azərbay- can Respublikası, Qırğızıstan Respublikası, Özbəkistan Res- publikası, Türkmənistan Respublikası, Qazaxistan Respublika- sı Mədəniyyət Nazirləri İstanbul, Bakı, Almatı, Marmaris, Biş- kek, Aşqabad, Ankara toplantıları ilə bir araya gələrək suve- renlik, ərazi bütövlüyü, qarşılıqlı bərabərlik prinsiplərini rəhbər tutaraq, 12 iyul 1993-cü ildə Qazaxıstanın paytaxtında bir mədəniyyət müqaviləsi imzalamışlar. Bu anlaşma ilə də Türk Kültür və Sənətləri Ortaq Yönetimini (TÜRKSOY) qurmuşlar. Bu təşkilata Şimali Kipr Türk Cümhuriyyəti, Başqırdıstan __________Milli Kitabxana__________ 245 Respublikası və Tatarıstan Respublikası Mədəniyyət Nazirləri də qatılmışdır (136, s.7-8). Bu çalışmaların və mədəni birliyin nəticəsində TÜRKSOY- un rəsmi dili türkcə, yönətim mərkəzi də Ankara olaraq qəbul edilmişdir. Büdcəsi isə üzv ölkələrin qatqı payları ilə yaratdıq- ları bir fondda toplanmışdır. Yayın, tanıtma, anma, festival kimi fəaliyyətləri və bütün xərcləri bu fonddan ödənməkdədir. TÜRKSOY-un quruluş məqsədi isə: Türkdilli ölkələr və topluluqlar arasında mədəni əlaqələri artırmaq, türk mədəniy- yətini araşdırmaq, inkişaf etdirmək, qorumaq, bütün dünyaya tanıtmaq və dünya mədəniyyəti ilə qaynaşdırmaqdır. Bundan başqa geniş bir coğrafi bölgədə yaşayan türk dövlət və toplu- luqları üçün dil və əlifba birliyini təmin etmək, arxiv qurmaq və gələcək nəsillərə ötürməkdən ibarət olaraq müəyyənləşdiril- mişdir (136, s.7-8). TÜRKSOY-un başında TÜRKSOY-a üzv ölkələrin Mədə- niyyət Nazirlərinin meydana gətirdiyi bir “Daimi Şura”, bir “Dönəm Kordinatoru” və bir də “Daimi Şura” tərəfindən se- çimlə təyin edilən, bütün işləri, çalışmaları və fəaliyyətləri ida- rə edən Ümumi Müdir olmaqdadır. Bu sahədə xüsusi xidmət- ləri olan Polad Bülbüloğlu bu haqda deyir ki, məhz ilk dəfə 1994-cü ildə TÜRKSOY Ümumi Müdirliyinə hörmətli mədə- niyyət nazirlərinin səsverməsilə seçildim və çalışmalara başla- dım. Bugündən sonra da Türk respublikaları və topluluqları arasındakı əlaqələr sürətli bir inkişaf və yüksəlmə göstərdi: Oktyabr 1995-ci ildə bütün üzv ölkələrin folklor dəstələrini Ankaraya və Çoruma gətirdik, anlamlı və uğurlu I TÜRKSOY Folklor Festivalını keçirdik, qardaşları tanışdırdıq və Asiya ilə Anadolunu qucaqlaşdırdıq. Bu arada yarmarkalar, teatr və ope- ra günləri təşkil etdik, yazarlar birliklərini Ankarada topladıq. Sırasıyla Türkmənistanda Aşıq Pir Festivalı, Şimali Kipr Türk Cümhuriyyətində Opera Günləri, Başqırdıstanın paytaxtı Ufa- da, Rusiya Federasiyasının Mədəniyyət Nazirliyinin ilgi və kat- kılarını görərək, teatr gönləri təşkil etdik. Bu hadisə göstərdi ki, Yüklə 2,79 Kb. Dostları ilə paylaş:
|