Kəlilə və DİMNƏ azərbaycan respublikasi prezidentiNİN İ Ş L ə r id a r ə s I n I N

dan,  m ü a lic ə n in  x e y rin d ən ,  ib a d ə tin  sav ab m d an  m ə h ru m  olar.  Ə g ə r  b u  
d e y ilə n lə rin  heç  biri  d e y ilsə,  o n d a g ö rü n ü r ki,  şiri bu  fık rə   salan  s ə l t ə -  
n ə t d ü şk ü n lü y ü  v ə   şah lıq  sə rm əstliy id ir.  Ş ah ların  sə rm ə stlik  ə l a m ə t l ə -  
rin d ə n   biri  b u d u r  ki,  x a in lə r  o n larm   g ö z ü n ə   sadiq  a d a m la r  s im a s ın d a , 
sadiq  a d a m la r  isə  x a in lə r  q iy a fə sin d ə   g ö rü n ə rlə r.  E lə   b u n a   g ö rə d ir  k i, 
a lim lə r  dey ib lər:  “D ə ry a n ın   d ib in d ə   n ə h ə n g lə   oy n am aq ,  q u y ru ğ u   b a -  
sılm ış  ilan m   d o d ağ ım   sorm aq  q o rx u lu d u r,  lak in   şah larla  y a x ın lıq   e t -  
m ə k   o n d an   d a q o rx u lu d u r...”  B ə lk ə ,  m ə n d ə   o lan   isted ad  o n u n   q ə z ə b i -  
n ə  sə b ə b   olm uşdur.  Ç ünki y ax şı  atı  g ü cü n ə  v ə   q açışm a g ö rə   c ilo v la y ıb  
m in ə rlə r.  B ar v e rə n   a ğ acm  b u d ağ ın ı  m e y v ə sin ə   g ö rə  sın d ırarlar;  ta v u s  
isə  g ö z ə lliy in ə   g ö rə  h ə m işə   tü k ü   yoluq,  q an ad ı  q ın q   olur.
Biliyim başımın bəlası  oldu,
Tavusun quyruğu,  qanadı  kimi.
Ceyranı m əhv etdi  göbokdəki  müşk,
Natiqlik kəsdirdi  mənim  dilimi...
H ü n ə r  sah ib ləri  h ə m işə   isted ad ı o lm a y a n  p ax ıl  a d a m la r tə rə fm d ə n  
m ohv e d ilə r,  alçaq v ə  rə z il  ad am ların  n ifrə t v ə   q ə z ə b in ə   sə b ə b   olarlar. 
İsted ad sız,  paxıl,  alçaq   v ə   rə z il  ad am lar  isted ad lı  v ə   a lic ə n a b   a d a m - 
lardan  ço x   o ld u q ların a  g ö rə  h ə m iş ə   qalib  g ə lə rlə r.  X ə s is   s ə x a v ə tlin i 
g ö rd ü k d ə,  cahil  a lim lə   b ir  m ə c lis ə   d ü şd ü k d ə,  axm aq  ağ ıllı  ilə  s ö h b ə t 
e td ik d ə  ü rə k lə ri  sıx ılıb   qanları  qaralar.  İsted ad sız  a d a m la r  h ü n ə r 
sah ib lərin i  p islə m ə k d ə   o  q ə d ə r  ifrata  v a ra rla r  ki,  o n ların   h ə tta   otu ru ş 
vo  d u ru şların ı  b elə  g ü n ah   p älta rın a   g e y in d irər,  o n a x ə y a n ə t v ə   c in a y ə t 
b ə z ə y i  vurarlar.  B e lə lik lə ,  s ə a d ə t  vo  x o şb ə x tlik   hesab  e d ilə n  h ü n ə r v ə  
istedadı  ə d a v ə t  v ə  b ə d b ə x tliy o   ç e v ir ə r lo r ...
Söyləyirlor,  hor yerdə  monim  çoxdur günahım,
Vallah  hünərdən başqa mənim  yoxdur  günahım.
O   b ə d x a h   bu  fık rə  d ü şü b sə  v ə   fə lə k   d ə   bu  işdə  o n a  y a r  olacaqsa, 
onun qarşısını alm aq, qızm ış şiri  z ə n c irlə m ə k , g ü rzə ilanı tutm aq, u z a q - 
g ö rə n   ağ ılh   adam ları  aldadıb  x a m   salm aq,  ax m aq   və  sad ə lö v h   a d a m la - 
rı  ayıq,  ig id   v ə   c ə su r  adam ları  -   q orxaq,  q o rx a q   v ə   a ğ c iy ə r  a d a m la n   -  
cəsu r,  d ö v lətli  adam ları  -   yoxsul  v ə   y oxsulları  dövlətli  e tm ə k d ə n   d ah a 
çətindir.
D im n ə   dedi:  -   Ş irin   bu  q ə ra rın ın   sə b ə b i  sən in   say d ıq ların ,  g u y a, 
d ü şm ə n lə rin   tə h rik   e tm ə si,  şahlıq  sə rsə m liy i  v ə   sairə  deyildir.  S a d ə c ə
olaraq  o  güclü,  m ü stəb id ,  q ə d d a r,  h iy lə g ə r  v ə   xaindir.  B elə  ad am larla 
dostluğun  ə w ə l i   h ə y a t  kim i  şirin ,  sonu  isə   ö lü m   kim i  acı  olar.
Ş ətrəb a dedi: -  D oğrudur,  m ə n im   d ə   ü rə y im ə   dam ıb  ki,  ə c ə l  ç ə k ib  
m əni buraya g ətirm işd ir.  Y o x sa m ə n  hara,  şirlə  d o stlu q  hara?!  O  ə t y e - 
yir,  m ə n   ot.  M ən   onun  x ö rə y iy ə m ,  o  m ə n im   qən im im .  G örünür,  ta le - 
yim  belə  im iş...  M ə n i  g ird ab a  salan   h ə rislik ,  cah  v ə  calal,  şan  v ə   şö v - 
kət üm idi  olm uşdur.  İndi  isə  o n d an   xilas  olm aq   m üm k ü n   deyildir.  B al 
arısı  n ey lü fə r  g ü lü n ü n   rən g in i  görüb,  iyini  d uycaq  o  saat  onun  ü stü n ə 
qonub  şirəsin i  so rm ağ a  v ə  ə trin d ə n   zövq  a lm a ğ a  b aşlar.  O nun  başı  bu 
işə  o  q ə d ə r  q arışır  ki,  v ax tın d a  u çub  g e tm ə y i  belə  unu d u r.  N e y lu fə r 
yavaş-yavaş  öz  y arp aq larm ı  y u m u r  v ə  bal  arısı  onun  iç ə risin d ə   qalıb 
rnəhv  olur.  Ö z  q ism ə tilə   razılaşm ay ıb   d ah a  artıq  şey  tə lə b   etm ə k   fık - 
rinə  d ü şən   adam ,  g ö zəl,  ç ə m ə n lik lə rd ə   rə n g a rə n g   ç iç ə k lə rin   ətri  vo 
yaşıl y arp aq lı  ağ aclarm  m e y v ə lə rin ə   qane olm ayıb,  fılin q u lağ ın a g irə n  
və onun qu lağ ın ın  b ir h ə rə k ə tilə   m ə h v  e d ilə n  m ilç ə y ə  b ə n z ə r.  Q ə d r v ə 
qiym ət  b ilm ə y ə n   a d am a  x id m ə t  edib  n ə s ih ə t  v e rm ə k  -   şo ran lıq d a  to - 
xum ə k m ə k ,  ölü  ilə  m ə şv o rə t e tm ə k ,  a n a d a n g ə lm ə  k arın  q u lağ ın a h ik - 
m ət  d ə rsi  oxum aq,  axan  suyun  ü z ə rin ə   sirr  yazm aq,  h am am d a  ç o k il- 
miş  şə k illə rlə   eşqbazlıq  etm ə k   kim i  bir  şeydir.
D im n ə  dedi:  -   B u  s ö z lə rd ə n   ə l  çək ,  b aşın ın   çarəsin i  qıl.
Ş ə trə b a  d ed i:M ən   n ə   ed ə   b ilə rə m ?   M ə n   o n u  b ilirəm   ki,  şir  m ən im  
haqqım da  y axşılıqdan  başqa  b ir  şey  d ü şü n m əz,  lakin  o n a  yaxın  olan 
adam lar  m ən i  h ə la k   etm ə k   istə y irlə r.  Ə g ə r b e lə   isə,  ç a rə   qılm aq  ço tin  
olacaqdır.  Ç ünki  h iy lə g o r  vo  zalım   ad am lar  ə l- ə lo   v erib   birinin  cvini 
yıxm aq  q ararın a  gold ik d o   h o m işə   öz  q ə sd lə rin ə   nail  o la r v ə   onu  ın ohv 
edərlər.  N ecə  ki,  canavar,  q a rğ a   v ə   çaqqal  ə lb ir  olub  d ə v ə n i  m ohv 
etdilər.  D im no  soruşdu:  -   0   n e c ə   olm uşdur?
Rəvayət. 
Ö küz dedi: -  B elə n ə q l edirlər ki, bir qarğa, b ir canavar, bir 
çaqqal  bir  şirin  qulluğunda  x id m ət  edirdilər v ə   onların  m əsk ən i  bir  k a r- 
van  yolunun  qırağında  idi.  Bir  gün  bir  tacirin  dəvəsi  karvandan  ayrılıb 
orada qaldı  və yem   tapm aq  üçün  m eşəy ə  gəldi.  E lə ki,  şirin  yanına çatdı, 
baş  əyib  xidm ət  etm ək d ən   başqa  çarəsi  qalm adı.  Şir  d ə   onu  m ehriban- 
lıqla  qarşılayaraq  so rğ u -su ald an   sonra  dedi:  -   İndi  fikrin  nədir?  G etm ək 
istəyirsən,  yoxsa  qalm aq?  D əv ə  dedi:  -   Şahın könlü n ecə  istəyirsə.
Ş ir dedi:
-  
M eylin  varsa,  m ə n im   y a n ım d a   qalıb  ra h a t-fa ra ğ a t  bolluq  iç ə ri- 
sində  yaşay a  b ilərsən .

---