Kəlilə və DİMNƏ azərbaycan respublikasi prezidentiNİN İ Ş L ə r id a r ə s I n I N

b öy ü k   b ir h ə v ə s lə   tə riflə m ə y ə   başladı.  H am ısı  b ird ən   dedi:  -  Ç o x   d ü z  
d an ışırsan ,  bu  sö zlərin   h am ısm ı  sidq ü rə k d ə n   dey irsən ,  özün  kök,  ə t i n  
lə z z ə tli  v ə   özü  d ə  b izim   h am ım ıza  çatar.  D ə v ə n in   ü stü n ə  tö k ü lü b   o n u  
p arçalad ılar.  B e lə lik lə ,  d ə v ə   o n ların   to ru n a  düşü b   m ə h v   oldu.
Bu  tə m sili  o na  g ö rə   n ə q l  etdim ,  b ilə s ə n   ki,  d ü şm ə n lə rin   h iy lə s i, 
x ü su silə,  o n lar ə lb ir  o lu b   sözü  b ir y e rə   q o y d u q d a,  s ə m ə rə s iz   q a lm az.
D im n ə   dedi:  -  Y a x şı,  b ə s   indi  sən  n ə   fık ird əsən ?
Ş ə trə b a   dedi:  -   V uru şu b   m ü q a v im ə t  g ö stə rm ə k d ə n   b aşq a  ə la c ım  
yoxdur.  Ə g ə r  bir  ad a m   b ü tü n   ö m rü   boyu  n am az  qılıb  h a la l  m a lm d a n  
fə q ir-fü q ə ra y a   p ay lasa,  y en ə  d ə   onun  ə ld ə   etdiyi  savab  ö z  d ö v lə tin i, 
öz n am u su n u  qorum aq ü çü n  b ir saatlıq  m ü b a riz ə   ed ən   ad am ın   ə ld ə   e t -  
diyi  sav ab d an  çox  ola b ilm əz.  Ç ünki  m ü b arizə  ed ən   ad am   vuruşda  h ə -  
lak olsa b e lə , yenə d ə   şö h rə t tap ıb  h ö rm ət q a z a n a r v ə  b e lə  ölüm ,  ş ə r ə f -  
li  ölüm   sayılar.  B ıç a q   sü m ü y ə  dayan d ıq d a,  can  b o ğ aza  y ığ ıld ıq d a  m al 
v ə   h ə y a t  u ğrunda,  d in   v ə   m ə s lə k   u ğ ru n d a  ap arılan   m ü b a riz ə n in   sa v a - 
bım n  h ə d d i-h ü d u d u   olm az...
D im n ə  dedi:  -  A ğ ıllı  adam   m ü b arizə  e tm ə y ə   tə lə s m ə z ,  hazırlıq  işi 
g ö rm ə d ə n   b ö y ü k   v ə   q o rxulu  iş lə rə   başlam az,  d ü şm ə n lə   m üm kün  o l- 
d u q ca h ə lim   rə fta r edib  n arazılığ ı  sülh  v ə   do stlu q   yo lu   ilə  h ə ll  etm ə y ə  
çalışar,  h ik m ə t sa h ib lə ri  öz z ə if  d ü şm ə n lə rin ə   d ə   xor b ax m azlar,  çünki 
d ü şm ən   z ə i f   v ə   g ü csü z  o ld u q d a  h iy lə   v ə   fıtn ə k a rh ğ a   əl  atıb  qalib 
g ə lə r.  H albuki,  şirin  q o rxm az,  cə su r,  güclü  v ə   q ü d rətli  o ld u ğ u   ham ıya 
m ə lu m d u r.  K im  ö z d ü şm ə n in ə   x o r baxıb  e d ə c ə y i  m ü h a rib ə n in   sonunu 
d ü şü n m ə sə ,  T ey təv a  q uşunu  z ə i f  b ilə rə k   onu  tə h q ir e d ə n   d ə n iz  ilahəsi 
kim i  p eşm an   olar.
Ş ə trə b a   dedi:  -   O   n e c ə   o lm uşdur?
Rəvayət. 
D im n ə  dedi:  -   B elə  nəql  e d irlə r  ki,  su  quşların d an   olan 
b ir  cüt  T e y tə v a   quşu  d ə n iz   q ırağ ın d a  y aşayırm ış.  B ala  çıxarm aq  vaxtı 
çatd ıq d a  dişi  quş  e rk ə y ə   dedi:  -   Y um urta  qoym aq  ü çü n   xüsusi  y e r 
tap m aq   lazım dır.
E rk ə k   cavab  verdi:  -   E lə  bu ra  y ax şıd ır,  başqa  y e rə   k ö çm əy ə 
ehtiyac  yoxdur.
Dişi  dedi:  -   F ik irlə şm ə k   lazım d ır,  d ə n iz   tə la tü m ə   g əlib   d alğ alar 
coşsa,  su  ax ıb   bizim   b alalarım ızı  aparsa,  biz  n ə   ed ə  b ilərik ?
E rk ə k   dedi:  -  G ü m an   e tm irə m   ki,  d ə n iz   ilah əsi  c ə s a rə t  edib  m ə n ə  
t ə r ə f  g ə lə .  Ə g ə r o,  b e lə   b ir  iş  tu tsa,  ondan  intiqam   alm aq  asandır.
D işi dedi: -  A d am   ö z ü -ö z ü n ü   tanıyıb  h əd d in i  b ilsə,  çox  yaxşı  olar. 
S ən hansı  güc, hansı  q ü d rə tlə   d ə n iz  ila h ə sin i tə h d id  ed ib  onu in tiq am la 
qorxudursan?!  Bu  fık ird ən   ə l  ç ək ,  y u m u rta la r  ü çün  tə h lü k ə siz   b ir  y er 
seç.  X eyirxah  d o stların   sö z ü n ə   b axm ayan  ad am ın   aq ib əti  tısbağanm  
aqibəti  kim i  olar.
E rkək  soruşdu:  -   T ısb a ğ a y a   n ə   o lm u şd u   ki?
Rəvayət. 
B elə  n ə q l  e d irlə r ki,  bir g ö lün  k ə n a rın d a   iki  ö rdək  v ə   bir 
tısbağa yaşayırdı.  Q onşu  o lduqları  üçün o n larm   arasın d a dostluq  v ə   so - 
m im iyyət vardı.  B ird ə n  q ə d d a r ru zig ar on ların   şən  h ə y a tın ı pozdu.  A y - 
na  rəngli  göy  on lara  ayrılıq  v ə   hicran  su rəti  g ö stərd i.  O nların  g ü z ə ra - 
nının  əsasını  təşkil  e d ə n   su  hiss  ed ilə c ə k   b ir sü rə tlə   azalm ağ a başladı.
B unu g örən ö rd ə k lə r tısb ağ an m  y an ın a g ə lə rə k  d e d ilər:  -  V id a la ş- 
m ağa  gəlm işik.  ey  ə z iz   dost  v ə   səm im i  yo ld aş,  salam at  qal!..
T ısbağa  ayrılıq  d ə rd in d ə n   n a lə   ç ə k ə rə k   g ö z  y aşları  axıtdı  v ə   dedi:
-  
E y  m ənim   ə z iz   dost  v ə   m ehriban  q ard aşlarım ,  suy u n   az  olm ası 
m ə n im   üçün  dah a  d ə h şə tlid ir,  çünki  m ən   su su z  y aşay a b ilm ə rə m .  İndi 
k ə ra m ə t v ə m ü rü v v ət v axtıdır,  m ən i d ə  xilas  e tm ə k  ü ç ü n  bir tə d b ir g ö - 
rün.  Ö rd ə k lə r  d ed ilər:  -   S ə n d ə n   ay rılm aq   v ə   h icran   d ə rd i  ç ə k m ə k   b i- 
zim   üçün daha ağırdır.  H ara g e d ib   orada n az v ə   n e m ə t  içərisin d ə  y a ş a - 
saq  da,  sənsiz  lə z z ə t v e rm ə y ə c ə k d ir.  L akin  s ə n   d o stların m  d e d ik lə rin ə  
ə h ə m iy y ə t  verm ir,  öz  xeyrini  başa  d ü şm ü rsən ,  d e y ilə n lə rə   qulaq  a s - 
m ırsan.  İstəyirson  ki,  sən i  d ə   aparaq,  şə rtim iz   budur;  g ö y ə   q alx an d an  
sonra  bizi  görən  c a m a a t  no  d e s ə ,  g orək  ağzını  b ə r k - b ə r k   y u m u b   heç 
bir  şey  danışm ayasan.
T ısb ağ a  dedi:  -   R azıyam .  N e c ə   lazım dırsa,  e lə   d ə   edin.  M ən   söz 
vcrirom   ki,  canıırıı  d işim o   tu tu b   heç  cınqırım ı  da  çıxartm ayam .
Ö rd ə k lo r  bir  çu b u q   tap ıb   g ə tird ilər.  T ısb ağ a  dişi  ilə  b ə rk -b o rk  
onun  ortasından  tutdu.  O n lar  çu b u ğ u   h ə r  iki  b aşın d an   götürüb  g ö y ə 
qalx d ılar.  Ö rd ə k lə r  b ir  az  da  y ü k s ə y ə   q a lx d ıq d a  ad a m la r  onları  görüb 
tə ə c c ü b   ctdilər,  sağ d an   v ə   so ld a n   s ə slə r u c alm ağ a  başlad ı:  “Pah  a to v - 
nan,  ora  baxın,  ö rd ə k lə r  tısb a ğ a   a p a rırla rü ” .
T ısb ağ a bir m ü d d ə t susdu,  lak in  sonra d avam   g ə tirə   bilm əy ib   dedi:
-   G özü  g ö tü rm ə y ə n in   g ö zü   çıxsın.
T ısbağanın  ağ zın ı  açm ası  ilə  y erə  d ə y m ə si  bir  old u .  Ö rd ə k lə r  bu 
ohvalatı  h ə r  y erd ə  d a n ışm a ğ a   b aşlad ılar  ki,  d o stlar  b u n d an   ib rət  dərsi 
g ötürsünlər.

---