Kəlilə və DİMNƏ azərbaycan respublikasi prezidentiNİN İ Ş L ə r id a r ə s I n I N

sə x a v ə ti  n ə tic ə s in d ə   ö m rü m  b o y u  b ir p a rç a   ç ö rə y im   o lacaq ,  m ə n   h ə m  
y a şa d ığ ım   m ü d d ə td ə ,  h ə m   d ə   ö ld ü k d ə n   so n ra   öz  ü m id   ə lim i  ş a h m  
ə tə y in d ə n   ç ə k m ə y ə c ə y ə m ...
O ra d a  o la n la rd a n  b iri  dedi:  -  D im n ə n in   sö z lə ri  şahı  d a h a  b ö y ü k   v ə  
d a h a   ə z ə m ə tli  o ld u ğ u n u   g ö s tə rm ə k   ü çü n   d ey il,  b ə lk ə   b ə la n ı  ö z ü n d ə n  
u z a q la şd ırm a q   ü çü n d ü r.
D im n ə   cavab v e rd i:  -  O k im d ir m ə n im  q ə lb im i m ə n d ə n  d ah a y a x ş ı 
b ilə n ?   M ə n im   x e y rim i  m ə n d ə n   d ah a  artıq   an lay an ?  H ə r   k ə s   z ə r u r ə t 
v a x tı su su b  öz h ü q u q u n u  m ü d a fıə  e tm ə sə , b a şq aları o n u  m ü d a fıə  e d ə r -  
m i?  S ə n in   sö z lə rin   a ğ lın ın  k ə m liy in ə   v ə   n a d a n lığ ın ın  ç o x lu ğ u n a  d ə la -  
lə t  edir.  E lə   g ü m an   e tm ə   ki,  şah   sən in   o n a  d e d iy in   bu  tə h q ir v ə   s ö y lə -  
d iy in   u y d u rm an ı  b a şa   d ü şm ü r.  Ş ah   b ir  az  d iq q ə t  edib  fik irlə şsə ,  s ə n in  
h iy lə g ə rliy in ,  b u  s ö z lə ri n ə  m ə q s ə d lə   d ed iy in   aşk ar olar;  x e y irx a h lığ ın  
b ə d x a h lıq d a n ,  y a x şılığ ın , p is lik d ə n  fə rq lə n d irilə r.  Ş ahın  ağ ıl v ə   zək ası 
b ir   ö m ü rlü k   işi  b ir  g e c ə y ə   g ö rm ə y ə ,  b a x ış  v ə   n ə z ə ri  b ir  ord u n u   tabe 
e tm ə y ə   q ad ird ir...
Ə gər şah günəşə  salarsa  nəzər,
G ünəş  də baş  əyib, təzim   eyləyər.
Ş irin   an ası  dedi:  -   M ə n   s ə n in   ə w ə l k i   m ə k r  v ə   h iy lə lə rin d ə n ,  x ə - 
y a n ə t  v ə   c in a y ə tlə rin d ə n   d a h a   ço x   indiki  v ə z iy y ə td ə   d e d iy in   sözlərə 
v ə   g ə tird iy in  m ə s ə llə r ə   tə ə c c ü b   edirəm .
D im n ə   dedi: -  Ə g ə r  b a şa  d ü ş ə n  v ə  q u la q  a sa n  olsa, e lə  b u ra əsl söz 
d e m ə k  v ə   m ə s ə l  s ö y lə m ə k  vax tıd ır.
Ş irin   an ası  dedi:  -  E y  q ə d d a r,  sə n  h ə lə   d ə   m ə k r v ə   h iy lə   ilə  özünü 
q u rta rm a q   ü m id in d ə sə n ?
D im n ə   dedi:  -   Ə g ə r   b ir  a d a m   y axşım   p isd ə n ,  x ey ri  şə rd ə n   ayıra 
b ils ə ,  g ö r ə r  k i,  m ə n   v ə d ə   v ə fa   e d ib   öz  v icd an i  b o rc u m u   s ə d a q ə tlə   y e - 
rin ə  y e tirm işə m .  Ş a h  ö z ü  y ax şı b ilir ki, h eç b ir x a in  on u n  qarşısın d a söz 
d a n ışm a ğ a   c ə s a rə t  e d ə   b ilm ə z .  tn d i  şah  m ə n im   h a q q ım d a   ədalətsizlik  
e ts ə ,  o n u n   b ir  z ə rə ri  d ə   şah a  d ə y ə r.  İşi  tə lə s ik   g örən,  x ey rin i  zərərin i 
b a ş a  d ü ş m ə y ə n   a d a m ın   v ə z iy y ə ti  ə c ə lə   ü z ü n d ə n  ö z d o stu n u  n ö k ərd ən  
a y ıra   b ilm ə y ə n   arv a d ın   v ə z iy y ə tin ə   oxşar.  Ş ir  soruşdu:  -   O  necə  o l- 
m u şd u r?
Rəvayət. 
D im n ə  d ed i: -  B e lə  n ə q l e d irlə r k i, K ə şm ird ə  C əm iz adlı 
b ir  ta c irin   ay  ü z lü  b ir  arv a d ı  v a r  im iş.  B u   a rv a d   o  q ə d ə r  g ö zəl  im iş  ki, 
h ə lə   f ə lə y in   g özü  b e lə   b ir  c a m a l  g ö rm ə m iş,  insanm   x ə y a lı  belə  bir
tə sv ir  yarada  b ilm əm işd i:  y an aq ları  q ə lə b ə   gü n ü   tə k   parlaq,  saçları 
h icran  gecəsi k im i  q ara v ə  u zu n ...  O n ların   q o n şu lu ğ u n d a b ü tün  d ü n y a - 
da  şö h rət  tapm ış,  şə k illə ri  ilə   ağılları  v a le h   ed ən ,  v u rd u ğ u   rə n g lə rin  
tə b iiliy i  ilə  d ü şü n c ə lə ri  h e y rə tə   salan   m a h ir  b ir  rə ssa m   y aşay ırd ı. 
O n u n la tacirin arv ad ı b iri-b irin ə   aşiq o lm u şd u la r.  B ir g ü n  tacirin  arv ad ı 
on a  dedi:  -   S ən   h ə m iş ə   b iz ə   g ə lə n d ə   q o rx u   ç ə k ib   g ö z lə m ə li  olu rsan , 
gah  sə slə ,  gah  daş  atıb  çınqıl  tu llam aq la öz g ə ld iy in i b ild irirsən .  G ə rə k  
biz  sən in   m ə h a rə t  v ə   b acarığ ın d an ,  s ə n ə t v ə   h ü n ə rin d ə n   istifad ə  edək. 
E lə  b ir  şey  y a ratm aq   la z ım d ır  ki,  o,  m ə n im lə   sə n in   aran d a  şərti  işarə 
olsun,  səs  e lə y ib   h a y -k ü y   salm ağa,  daş  atm ağ a,  ç ın q ıl  tu lla m a ğ a   e h ti- 
yac  qalm asın.  R ə ssa m   dedi:  -   M ə n   ik irə n g li  e lə   b ir  ə b a 1 h azırlay aram  
ki,  o n u n   bir  tə rə fi  q aran lıq   g e c ə d ə   ay  kim i  ağ a p p a q   işıq   v e rə r,  o  biri 
tə rə fı  isə   aylı  g e c ə d ə   zən ci  saçı  kim i  şiv ə  tə k  p arıld ar.  S ə n  onu g ö rc ə k  
tez  e v d ə n   çıxıb  m ə n im   y an ım a  g ə lə rsə n .  N ö k ə r  o n la rın   bu  sö h b ə tin i 
e şid ir v ə  o n ların   b u n d an  x ə b ə ri  olm ur.  B u h a d is ə d ə n  b ir n e ç ə  g ü n   k e ç - 
di.  B ir  gün  n ö k ə r  rə ssa m ın   e v d ə   o lm ad ığ ın d an   istifa d ə   e d ə rə k   h ə m in  
ə b an ı  o n u n   k ə n iz in d ə n   b o rc  a h b   arvadm   y a n m a   g e td i  v ə   şə h v ə tin i 
sö n d ü rd ü k d ə n   so n ra  aparıb  ə b a n ı  q ay tard ı.  B ir  az  k e ç m ə m iş  rə ssa m  
ev in ə   g ə ld i,  ü rə y i  m ə şu q ə sin i  g ö rm ək   istə d iy i  ü çü n   ə b a m   g ö tü rü b   a r- 
v ad ın   y a n ın a  y o llan d ı.  Q ad ın   on u n   qarşısın a  y ü y ü rü b   dedi:  -   X ey r  ola, 
ey  m ə n im   ə z iz im ,  g e td iy in   b ir  saat  deyil,  n ə   iiçün  g eri  q ay ıtd ın ?
R ə ssa m   m ə s ə lə n in  n ə  y e rd ə   old u ğ u n u  b a şa  d ü şdü,  k ə n iz in ə   y a x ş ı- 
ca  b ir   q u laq b u rm ası  v e rd ik d ə n   sonra  ə b a y a   o d   v u ru b   yandırdı.
M ə n   bu  m ə s ə li  o n a   g ö rə   d ed im   ki,  şah   m ə n im   işim d ə   tə lə s m ə s in  
v ə   h ə q iq ə ti  o rta y a   çıxarsm .  M ə n  bu  sö zləri ə z a b  v e rilə c ə y in d ə n   tə ş v i-  
şə  d ü şd ü y ü m   v ə   ya  ö lü m d ə n   q o rx d u ğ u m   ü ç ü n   d em irəm .  Ç ünki,  ölüm  
arzu  e d ilm ə z   b ir  y u x u ,  x o şa g ə lm ə z   b ir  ra h atlıq   o lsa  da,  h ə r  h ald a  o n -  
dan  q a ç ıb   q u rtarm aq   m üm k ü n   deyildir.  T e z -g e c   o  g ə lə c ə k .  A rtıq  in d i- 
yə  q ə d ə r   də  o,  b ir  çox  h ey v an ları  k am m a  ç ə k m işd ir.
Ölüm  qarşısında nə  edə  bilər?
Olsa  da  şir güclü,  tülkü  hiyləgər?!.
M ə n im   m in  ca n ım   olsa,  b ils ə m   ki,  o n larm   q urban  v erilm əsi  şahın 
x e y rin ə d ir  v ə  şah ın   b u n a   m e y li  vardır,  b irc ə   d ə q iq ə   d ə   onları  ə s ir g ə -  
m ə rə m   v ə   b e lə lik lə ,  h ə r   iki  d ü n y an m   x o şb əx tliy in i  ə ld ə   etm iş  o laram .
1  Ə   b  a  -   uzun,  nazik,  sad e  ü st  kişi  paltarıd ır

---