Kəlilə və DİMNƏ azərbaycan respublikasi prezidentiNİN İ Ş L ə r id a r ə s I n I N

y e m ə y ə   m ə c b u r  e d ə n   q arm q u lu lu q   x ə s tə liy im i,  tam ah k arlıq ,  h ə r is lik , 
m ə n s ə b p ə rə s tlik   d ə   m ə n im   ağ lım ı  çaşd ırır  v ə   sənin  n ə s ih ə tlə r in ə   q u - 
laq  a sm ağ ım a m an e olurdu.  Şad,  rahat,  d ü şm ə n siz  y aşam aq  v ə   a rx a y ın , 
fik ir ç ə k m ə d ə n   xoş  g ü z ə ra n  k e ç irm ə y ə   g o ld ik d ə   isə,  o,  ta m a m ilə   b a ş- 
q a m ə s ə lə d ir.  L ak in   ağ a  v ə  n ö k ə r,  şah v ə   q u l  olan y e rd ə   h ə m iş ə   e d a m  
v ə   c ə z a   d a  olacaqdır.  B ilirə m  ki,  bu b ə la  toxu m u n u   m ə n   ö z ü m   s ə p m i-  
şəm .  K im   n ə   ə k ib sə ,  o n u   d a  b iç ə c ə k d ir.  L ak in   insan  z ə h ə rli  a ğ a c   ə k -  
diyini  y a lm z  o  z a m a n  b ilir ki,  o n u n  m e y v ə sin i  özünə  y e d irirlə r.  G ö rü - 
n ü r  ki,  indi  etd iy im   işlə rin   sə m ə rə sin i  d ə rm ə k ,  d ediyim   s ö z lə rin   m ü - 
k afatın ı  alm aq  v ax tı  çatm ışdır.  L ak in   b ü tü n   b u n lar  h am ısı  b ir  tə r ə f ə , 
sən in   m ə n im   ü stü m d ə   ittih am   e d ilə  b ilm ə k   qorxun  b ir  tə r ə f ə .  M ə n  
q o rx u ram  ki, b iz im  sə n in lə   k ö h n ə   do st v ə   h ə m sö h b ə t o ld u ğ u m u z u  n ə -  
z ə rə   alıb  sən i  d ə   ittih a m   e d ə lə r,  s o rğ u -su a la   ç ə k ə lə r.  A lla h   e lə m ə s in , 
ə g ə r  b e lə   b ir iş  o lsa v ə   sən  m ə n im  h a q q ım d a   bild ik lərin i  a ğ z m d a n   q a - 
çırsan,  o  zam an   m ə n   ik iq a t ə z a b   ç ə k m ə li  olaram :  bir tə r ə f d ə n ,  m ə n im  
ü stü m d ə   sə n i n a rah at edib  in citd ik lərin i  b ild ik d ə  x ə c a lə t m ə n i  ö ld ü r ə -  
cək ,  d ig ə r  tə rə fd ə n   isə ,  m ə n im   xilas  e d ilə   b ilə c ə y im ə   artıq  ü m id   q a l-  
m ay acaq d ır.  S ən in  b a şq aları h aq q m d a v erd iy in   şə h a d ə t heç  k ə s d ə   ş ə k k  
v ə   şü b h ə  oyatm ırsa,  b e lə  səm im i v ə  dost o ld u ğ u m u z h ald a, m ə n im  b a -  
rə m d ə   d e d iy in   sö z lə r  n e c ə   şü b h ə   oyad a b ilər?!  İndi  m ə n im   n ə   v ə z i y -  
y ə td ə   o ld u ğ u m u   ö zü n   g ö rü rsən .  M ü rü v v ə t  v ə   m ə rh ə m ə t v a x tı,  t ə q s i r -  
lə rd ə n   k e ç m ə k   v ə   g ü n ah ları  b ağ ışlam aq   zam an ıd ır.
Yerim  m əzar kimi  dar,  əldə  do  güc  qalmamış,
Köynoyimi  cırmağa  imkanım  yoxdur mənim.
Qanlı  göz yaşlarımdan  laloyo  dönmüş  üzüm,
Döyülmokdən  göyormiş bonövşo  tok  bodonim.
K ə lilə   cavab  verdi:  -   S ö y lə d ik lə rin i  eşitd im  v ə   n ə d e m ə k   is tə d iy i-  
ni  anladım .  A lim lə r  d e y ib lə r  ki,  heç  k əs  ə z a b a   dözə  b ilm ə z ,  canını 
ə z iy y ə td ə n   q u rtarm aq   ü çün  y alan ,  doğru,  h aq q ,  n a h a q -a ğ z ın a   n ə   g ə ld i 
dey ər.  M ə n   sə n ə   indiki  v ə z iy y ə td ə   heç  b ir  çıx ış  yolu  g ö s tə rə   b ilm ə -  
rə m .  Ə n  y ax şısı  b u d u r  ki,  b ird ə fə lik   g ü n ah ım   boynuna  alıb  h ə r  şey i 
e tira f e d ə s ə n  v ə   b e lə lik lə ,  heç  o lın asa,  ö zü n ü   dünyam n  əzab   v ə   ə z i y -  
y ə tin d ə n   qurtarasan.  Ç ü n k i,  o n su z  da,  səni  bu  iş  üstə  ö ld ü rə c ə k lə r.
D im n ə  dedi:  -   M ə n   bu  b a rə d ə   fık irlə şə rə m ,  ə g ə r  b elə  bir  q ə r a r a  
g ə lsə m ,  sizin   q u llu ğ i-ş ə rifm iz ə   ə rz   e d ə rə m .
B elə b ir  cavab  e ş id ə n   K ə lilə   q əlb i  incim iş,  k əd ərli  v ə   qəm li  h a ld a  
ev in ə  q ay ıtd ı.  C ü rb ə c ü r  m ü sib ə t  v ə  b ə la la rın   baş  verə  b ilə c ə y in i
g ö z ü n ü n   qabağm a  gətirdi.  Y o rğ a n -d ö şə y ə   yıxılıb  ilan   vurm uş  kim i 
q ıv rılm ağ a,  sancılanm ış  kim i  yerində  çap alam ağ a  başladı.  N ə h a y ə t, 
h ə m in   g ecə qam ı  şişdi, n əfo si kəsildi  v ə  ə z iz  canı ilə v id alaşm ah  oldu.
D im n ə   ilə  b irlik d ə  h əb sx an ad a bir y ırtıcı  h eyvan  v a r idi.  O,  K ə lilə  
ilə  D im n ə n in   sö h b ət  etd ik ləri  yerdən  b ir  az  aralı  u zanıb  yatm ış  idi. 
K ə lilə   ilə   D im nənin  sö h b ətin ə  ayılan  bu  h ey v an   o n larm   d ed ik lərin in  
h a m ısın ı  eşitm iş, o n ların  ham ısm ı yadında saxlam ış,  lak in  ö zünü y u x u - 
lu ğ a   v u raraq   səsini  çıxarm am ışdı.
S ab ah ısı  gün  şirin  anası  y e n ə   D im nə h aq q ın d a s ö h b ə t salaraq  dedi:
-  
X ain   adam ları  ə fv   etm ək   sadiq  ad am ları  ö ld ü rm ə k   d em ək d ir. 
F itn ə k a r  və  riy ak ar  adam ları  salam at  buraxm aq,  o n la rla   şə rik   o lm aq  
d e m ə k d ir.
Ş ir  ə m r  etdi  q a z ılə r  D im n ən in   işini  y o xlam ağı  sü rə tlə n d irsin lə r. 
O n u n   x ə y a n ə tin in   üstünü  açm aq   üçün  əyan,  ə ş r a f  h ə m   d ə   qara  c a m a a t 
a ra sın d a   so rğ u -su al  a p arsın lar  v ə   eşitd ik lərin i  h ə r  g ü n   şaha  x ə b ə r 
v e rsin lə r.
S a b ah ısı  gün  b ü tün  q a z ilə r  toplandılar,  car  çəkib  b ü tü n   cam aatı  da 
y ığ d ılar.  Q azının  v ək ili  iizünü  cam aata  çevirib  b ə rk d ə n   dedi:  -   Ş ah  
ə m r  e tm işd ir  ki,  D im n ən in   işi  tezliklə  y o x la n ıh b   b a şa   çatd ırılsın , 
h ə q iq ə tin   n ecə  o ld u ğ u   m e y d an a  çıxarılaraq  ş ü b h ə lə r  zayil  o lsun  vo 
D im n ə   h aqqında  ə m r  verilsin,  lakin  Şir  bu  əm rin   ə d a lə tli  olm ası  vo 
şa h la ra   x as  olan  q o z ə b   v ə   q o d d arlıq   kim i  q ə lə m ə   v e rilm ə m ə si  ü çün 
xalq  a ra sın d a   so rğ u -su a l  k eçirm əy i  tapşırm ışdır.  İndi  kim   D im n ən in  
günahı  haq q m d a  nə  b ilirsə ,  dem olidir.  B unun  b ir n e ç ə   faydası  vardır:
B irin c i,  əd aləto   k ö m ək   e tm ə k   v ə  h ə q iq ə ti  ortay a  çıx arm aq   böy ü k  
sa v a b d ır;  ikinci,  y o lunu  azm ış,  h əd d in i  aşm ış b ir  ad am ın   lay iq in eə  c ə -  
za la n m a sı  xain  ad am lar  üçün  y ax şı  bir  ib rə t  dərsid ir;  ü çüncü,  riy a k a r 
və  f ıtn ə k a r   adam dan  x ilas  olm aq ,  fisq  və  fə sa d m   k ö k ü n ü   k ə sm ə k   h a - 
m m ın  ra h a t y aşam asına v ə  x ə y a n ə tin  aradan q ald ırılm a sm a   səbob  olar.
V ə k il  sözünü  deyib  q u rta rd ıq d an   sonra  aranı  d ə rin   b ir  sükut  b ü rü - 
dü.  H a m ı  susurdu,  heç  k ə s  d an ışm aq   istəm irdi.  Ç ünki  o n la r  üçün  m ə -  
sələ  q a ra n lıq   idi.  R ə v a   g ö rm ü rd ü lə r  ki,  y aln ız  e h tim a la   ə sa sə n   h ökm  
verilib   q an   tökülsün.
D im n o   vəziy y əti  b e lə   g ö rd ü k d ə   üzünü  c a m a a ta   çev irib   dedi:
-  
M ə n im   günahım   o lsaydı,  sizin  su sm ağ m ıza  se v in ə rd im ,  lakin 
m ən  g ü n a h k a r  dey iləm ,  g ü n ah ı  olm ay an   ad am   h a q q m d a   da  pis  söz 
d e m ə k   o lm a z  və  o,  ağıllı  a d a m la r y am n d a tə m iz ə   çıx m ış v ə   b ə ra ə t q a -

---