Kəlilə və DİMNƏ azərbaycan respublikasi prezidentiNİN İ Ş L ə r id a r ə s I n I N

zanm ış  h esab  e d ilər.  L a k in   d ü n y a   dağılm azdı  ki,  h ə r  k ə s   öz  lə y a q ə ti, 
elm   v ə   b iliy i  d a irə sin d ə   m ə n im   x ey rim ə  v ə   d ü z  adam   o ld u ğ u m   h a q d a  
b ir şey d an ışa idi.  H ə r  sö zü n  h ə m  b u  d ü n y ad a ö zü n ə g ö rə  m ü k afatı v a r -  
dır,  h ə m   o  dünyada.  H ə r  d e y ilə n   söz b ir a d a m a  h ə y a t v e rm ə k  v ə   y a   b i r  
insam   m ə h v   etm ə k  ü ç ü n   əsas  o la b ilər.  H ə q iq ə ti b ilm ə d ə n  y aln ız  e h t i -  
m ala  v ə   güm ana,  fə rz iy y ə y ə   v ə   tə x m in ə   g ö rə   söz  deyib  m ə n i  tə h lü k ə  
v ə  tə l ə f  o lm aq  q a rşısm d a q o y an  h ə r k ə s,  k ifa y ə t q ə d ə r m ə lu m a tı o l m a -  
yan,  d a v a -d ə rm a n   tan ım ay an ,  x ə stə lik lə ri  b iri-b irin d ə n   ay ıra  b i l m ə -  
y ən ,  m ü alicə ü su llarm ı  b ir-b irin ə   qarışdıran,  insam n ruhi  x ü s u s iy y ə tin - 
d ə n   v ə   b ə d ə n   q u ru lu şu n d an   b aşı  çıxm ayan,  lakin  h ə k im lik   id d ia s m d a  
o lan  n ad an   adam a  b ə n z ə r.
Q a z ilə r  soruşdular:  -  O   n e c ə   o lm u şd u r?
Rəvayət. 
D im n ə   dedi:  -   B ir  ş ə h ə rd ə   d ü zg ü n   m ü a lic ə   e tm ə k d ə , 
yaxşı  d ə rm a n   y a z m a q d a ,  x ə s tə lik lə ri  d o ğ ru   tə y in   e tm ə k d ə ,  x e y ir li 
m ə s lə h ə t v e rm ə k d ə   ç o x   ağıllı  v ə   tə c rü b ə li,  n ə fə s i  İsa n ə fə s i  q ə d ə r  t ə -  
sirli, q ə d ə m i X ızı  q ə d ə m i  q ə d ə r u ğ u rlu  h a z iq  b ir h ə k im  v a r idi.  B ir g ü n  
fə lə k   öz  a d ə ti  ü z rə   v e rd ik lə rin i  g eri  alm ağ a,  onu  in san   ü ç ü n   ə n   q i y -  
m ə tli  n e m ə t  olan  g ö z  n u ru n d a n   m ə h ru m   e tm ə y ə   b aşlad ı.  O n u n   g ö z ü -  
n ü n  işığı  azalm ağ a ü z   q o y d u , n ə h a y ə t,  onun  d ü n y an ı  g ö rə n  g ö z lə ri  k o r  
oldu.  M ey d an ı  xali  g ö rə n   h ə y a sız   b ir n ad an ,  h ə k im lik   id d iasın a  d ü ş d ü  
v ə   b ir  az  k e ç m ə d ə n   h ə r  y e rd ə   o n u n   h aq q ın d a  d a n ışm ağ a  b aşlad ılar.
H ə m in   şə h ə rin   p a d şa h ın m   b ir  qızı  v a r  idi.  Şah  o n u   öz  qardaşı  o ğ -  
luna  ə rə   v erm işd i.  H a m ilə lik  v a x tı  çatdı,  sancı  v ə   a ğ rılar b aşlad ı.  T ə c -  
rü b ə v ə  m ü a lic ə d ə   ş ö h rə t ta p m ış k o r h ə k im i çağ ırd ılar.  O  q ad m ın  a ğ r ı-  
ları  h aq q m d a   s o rğ u -s u a l  etdi  v ə   o  saat  sə b ə b in i  bildi.  D edi:
B u  arv a d a  “Z ə m ə h ra n ”  d ə rm a m   lazım dır.
D e d ilər:  -   G ə rə k   siz  h azırlay asın ız.  D edi:
-  M ə n im  g ö z lə rim   gö rm ü r,  g ə rə k  ö zü n ü z  h azırlay asım z.  B u z a m a n  
h ə k im lik   iddiası  e d ə n   n a d an   a ra y a   soxulub  dedi:
-   B u,  m ə n im   işim d ir,  m ə n   o n u   h azırlam ağ ı  b ilirəm .
Şah o n u  y an ın a çağ ırıb   ə m r etdi  ki,  x ə z in ə y ə   gedib  h əm in  d ə rm a n ı, 
h azırlasın .  O   elm siz  v ə   m ə rifə tsiz   adam   heç  b ir  şey b ilm əd iy i h ald a  iş ə  
girişdi,  q ə z a d a n   ö ld ü rü cü   z ə h ə r  şüşəsi  ə lin ə   keçdi,  onu b aşq a  d ə rm a n - 
lara q arışdırıb qıza v erd i.  Q ızın  d ərm an   içm əsi  ilə can v erm əsi b ir old u .
Q ızın   h a lın a   ü rə y i  y an an   şah  bunu  g ö rd ü k d ə ,  h ə m in   d ə rm a n d a n  
ş ə rb ə t h a zırlatd ırıb   n a d a n  h ə k im ə   içirtdi,  o  saat,  b ə d ə n i  soyuyub  g ö m - 
g ö y   oldu.
B u  m ə sə lə n i  on a  gö rə  dedim ,  b ilə sin iz   ki,  eh tim ala  ə sa sə n   fıkir 
sö y ləm əy in ,  b ir  şey b ilm ə d ə n   işə  g irişm ə y in   a q ib ə ti  fə la k ə t olar.  O ra - 
da  olanlardan  biri  dedi:  -   H iy lə g ə rliy i  h a q q ın d a   a v am   xalqdan  so ru ş- 
m ağ a  ehtiyacı  olm ay an   x əb is  v ə   riy ak arlığ ı  ə y a n   v ə   ə şrafa  aydın  olan 
b ir b ə d b ə x t varsa, o d a bu D im n ə d ir ki, q ə lb in in  q a ra h ğ ı, ü rəy in in  x a in - 
liyi,  onun  e y b ə c ə r v ə   m u rd ar ü zündə  o lan   ə la m ə tlə rd ə n   də  görünür.
Q azı soruşdu: -  O   ə la m ə tlə r h an sılard ır?  O n ları  d e m ə k  lazım d ır ki, 
xalq  da  bilsin.
O  şəxs  cavab  verdi:  -   Filosoflar  d e y ib lə r  k i,  h ə r  k ə sin   qaşları  b iri- 
birin d ən   aralı,  sağ  gözü  sol  gö zü n d ən   x ırd a  v ə   qırpıq,  b u m u   bir  az  sola 
doğru  əyri,  tük  çıxan  yerin  h ərə sin d ə   üç  tü k   b itsə   v ə   b elə  adam   yerə 
baxan  olsa,  o x əb is,  fısq ü -fə sa d  m ən b əy i,  h iy lə   v ə  riy a k a rlıq  nü m u n əsi, 
fıtnə  v ə   x əy a n ə t  m ərk əzi  olar.  B u  ə la m ə tlə r h am ısı  D im n ə d ə   vardır.
D im n ə dedi: -  A llah m  h ö k m ü  haqdır,  o n d a  h eç b ir  sə h v  v ə  x ə ta  ola 
b ilm əz.  Ə g ə r  sə n in   saydığın  ə la m ə tlə r  h ə q iq ə ti  o rta y a   çıx arm aq   üçün 
düzgün b ir m ey ar,  ə d a lə ti  b ə rp a   etm ək  ü ç ü n   d o ğ ru  b ir d ə lil  isə  v ə   y a l- 
nız  o n a  ə s a s ə n   d o ğ ru   y alandan,  haqq  n a h a q d a n   fə rq lə n irs ə ,  o  z am an  
in san ların   heç  b irin i  heç  b ir  şey   ü stündə  m ə s u liy y ə tə   c ə lb   e tm ə k   o l-  
m az;  n ə   y ax şılıq   ü stü n d ə   m ü k afat  v e rm ə k   o lar,  n ə   d ə   pislik   ü stü n d ə  
cəza.  Ç ünki  in sa n la r  A llah ın   yaratdığı  b u   x ü s u s iy y ə tlə ri  ö z ü n d ən   d ə f  
etm ə k   q ü d rə tin ə   m a lik   deyil.  B e lə lik lə ,  x e y irx a h   ad a m la ra   h ə d iy y ə  
v erm ək ,  b əd x ah   ad am ları  c ə rim ə   etm ək  m ə s ə lə s i  b u  h ö k m ə   g ö rə   a ra - 
lıqdan  qalx m alıd ır.  Ə g ə r  m ən ,  A llah   e lə m ə s in ,  d ilim -a ğ z ım   q u ru su n , 
bu d e y ilə n  işləri g ö rm ü şə m sə ,  d em ək , b u  ə la m ə tlə r  m ə n i  buna m ə c b u r 
edibdir.  B u  ə la m ə tlə ri  A llah  y aratd ığ m d an   m ə n   o n ları  m ə h v   e d ə   b il- 
m ə z d im   v ə   o na  g ö rə   də  m ə n   onlarm   c ə z a sm ı  ç ə k m ə m ə liy ə m .  O n lar 
m ə n im lə   b ir y e rd ə   y ara n m ışd ır v ə   onları  m ə h v   e tm ə k   m ü m k ü n   d e y il- 
dir.  B e lə   o ld u q d a   siz  o n lara  ə s a s ə n   m ə n i  n e c ə   ittih am   e d ə   b ilərsin iz? 
(Ç ünki  siz  b e lə lik lə ,  A llahı  tə q sirlə n d irm iş  o lu rsu n u z).  S ən  m ə n a sız  
dam şıb  öz  n ad an lıq   v ə   av am lığ ın ı  b ü ru zə  v erd in ,  d o la şıq   fık irlə r  s ö y - 
lə y ə rə k   b aşın   çıx m a d ığ ı  b ir  işə  qarışdın  v ə   ö z ü n ü   b ia b ır  etdin.
D im n ə   b elə  c a v a b   v e rd ik d ə n   sonra  h a m ı  susdu  v ə   h eç  k əs  d a n ış - 
m ağa  c ə s a rə t  e tm əd i.
Q azı  ə m r etdi  D im n ə n i  d u staq x an ay a  ap ard ılar.
K ə lilə n in   R ü zb eh   a d h   b ir  d o stu  v ar  idi.  O ,  D im n ə n in   y an ın a  g ə lib  
K ə lilə n in   v ə fa t  etd iy in i  o n a  x ə b ə r  verdi.  D im n ə   b u n u   eşitc ə k   h e y rə t- 
lənib  tə ə c c ü b   etdi,  k ə d ə rlə n ib   tə ə ssü flə n d i,  so n ra  d ə rin d ə n   b ir  ah

---