Kəlilə və DİMNƏ azərbaycan respublikasi prezidentiNİN İ Ş L ə r id a r ə s I n I N

B ü tü n  b u  d e y ilə n lə ri y azıb   şirə g ö n d ə rd ilə r.  Şir o n ları  an a sm a   g ö s - 
tərd i.  A n a sı  o x u d u q d a n   so n ra  dedi:  -   Şah  sağ   olsun,  indi  artıq  m ə n im  
b u  b a rə d ə   d e m ə y im in  v ə   m ə s lə h ə t v e rm ə y im in   faydası  y o x d u r.  Ç ü n k i
o k afır indi b aşq a ü su lla ra  ə l atır.  O, m ə k r v ə  h iy lə   iş lə d ə rə k  şahı  m ə h v  
e tm ə k   fık rin ə   d ü şm ü şd ü r.  B ö h ta n   v ə   iftiralara,  tə h d id   v ə   q o rx u tm a la ra  
k eçm işd ir.  O,  indi  e lə   fıtn ə lə r q ald ıra b ilə r ki,  bütün  işləri  a lt- ü s t etsin, 
şahm   sad iq ,  igid  v ə   e tib arlı  v ə z irin in   b a şm a   g ətird iy i  fə la k ə tlə rd ə n  
d ah a  a ğ ır  m ü sib ə tlə ri  şah ın   öz  b aşm a  g ətirsin .
B u  sö z  şiri  g ö tü rd ü .  O,  d ə rin   fık rə  d a la ra q   h ə r  şeyi  ə tra flı  ö y r ə n -  
m ə y ə   b aşlad ı.  S onra  ü z ü n ü   an a sın a   çevirib  dedi:
-  
D e   görüm ,  o  x ə b ə ri  s ə n ə   kim   v e n n iş d i,  heç  o lm asa,  D ü m n ə n i 
ö ld ü rm ə k   ü çü n   m ə n im   ə lim d ə   b ir b ə h a n ə   olsun.
Ş irin   anası  dedi:  -   S irrini  m ə n ə   etib ar  e tm iş  birisin in   ad ın ı  d e m ə k  
m ə n im   ü ç ü n   çox  ağ ırd ır.  B e lə   olarsa,  D im n ə n in   ö lü m ü   d ə   m ə n i 
se v in d irm əz.  M ə n   n e c ə   g ü n a h a   b atıb   ə m a n ə tə   x ə y a n ə t  e d ə   b ilə rə m ?  
L ak in   sirr  sa h ib in d ə n   so ru şaram ,  icazə  v e rsə ,  d e y ə rə m .  Ş irin y a n ın d a n  
çıxdı  v ə   p ə lə n g i  öz  y a n m a   çağ ırıb   dedi:  -   Ş ah ın   sən in   h a q q m d a   etdiyi 
y a x şılıq la r,  tə rb iy ə n ə   s ə r f  etd iy i  ə m ə k   v ə   q ay ğ ık eşlik ,  sə n ə   h ə m   ə v - 
v ə llə r,  h ə m   d ə  indi  g ö stə rd iy i  m ə rh ə m ə t  v ə   ehtiram   h a m ıy a   m ə lu m - 
dur.  B u n u n   n ə tic ə s in d ə   ə ld ə   e td iy in   şö h rət,  m ə n sə b   v ə   d ə rə c ə   d ə   göz 
q a b a ğ ın d a d ır.  İn d i  g ə r ə k   sə n   d ə   b ü tü n   b u   y ax şılıq larm   q a rşısm d a   öz 
b o rc u n u   y e rin ə   y e tirib ,  D im n ə   h aq q ın d a  m ə n ə   d ed iy in   sö zləri  şirin 
q arşısm d a   tə k ra r  e d ə s ə n .  B e lə lik lə ,  m ə z lu m la rm   q ə lə b ə s in ə ,  z a lım la - 
rın   c ə z a lan m a sm a ,  n a h a q   ö ld ü rü lm ü ş  ö k ü zü n   b ə ra ə t  q azan m asm a 
k ö m ə k   e tm iş  o lasan.  D e y ib lə r  ki,  nahaq  ö ld ü rü lm ü şlərin   s ə b ə b in i  bu 
d ü n y a d a   g iz lə d ə n lə r  q iy a m ə t  gü n ü   ö z lə rin ə   b ə ra ə t  q azan d ıra  b il- 
m ə z lə r.  Ş irin  anası  o  q ə d ə r  b e lo   şe y lə rd ə n   danışdı  ki,  ax ırd a  p ə lə n g  
y o la   g ə lib   dedi:  -   Ə g ə r  m ə n im   m in   can ım   o lsa  v ə  o n ların   ham ısm ı 
şah m   b ir  saatlıq  ra h a tlığ ın a   q u rb a n   v ersəm ,  y e n ə   də  şahın  m ə n ə   etdiyi 
y a x şılıq la rın   ə v ə z in i  ç ıx a   b ilm ə rə m .  M ən   şah  qarşısm da  b ir  qul  kimi 
ö z ü m ü   tə q sirk a r h e sa b   e d irə m .  M ə n d ə   o  isted ad   v ə  lə y a q ə t  h arad a  idi 
ki,  tə r if  v ə  tə h s in ə  b a is o lsu n ?  M ə n  k im ə m  ki,  ü z r gətirib   şir qarşısm da 
ş ə h a d ə t  v e rm ə k d ə n   b o y u n   q a ç ıra m   v ə   şah ın   b əd g ü m an lığ ın a  səb əb  
o lam ?  İn d i  ki  iş  b u   m ə q a m a   ç atıb ,  m ən   şah ın   arzusuna  ə m ə l  ed ib   nə 
lazım sa,  h a m ısın ı  y e rin ə   y e tirə rə m .  S o n ra  g ə lib ,  K ə lilə   v ə   D im n əd ən  
n ə   e şitm işd isə ,  h a m ısın ı  o ld u ğ u   kim i  şirin   v ə   heyvanların  qarşısında 
n ə q l  etdi  B u   söz  a ğ ız la ra  d ü şü b   h ə r y e rə  y ayıldıqda,  D im n ən in  y ax ın -
lığm da  h əb sd ə  o lan   v ə  K ə lilə   ilə  D im n ə n in   sö h b ətin i  eşitm iş  v əh şi 
y ırtıcı  heyvan  d a x ə b ə r g ö n d ə rib   şah a  ça td ırd ı  k i,m ə n   də  ş ə h a d ə t  v e r- 
m ə k   istəyirəm .  Ş ir  ə m r  etdi,  o n u   g ə tird ilo r.  O   da  h əb sx an ad a  e şitd ik - 
lə rin in   ham ısını  b ir  şahid  sifə ti  ilo  şah a  d anışdı.  O n d an   soruşdular:  -  
B əs  n ə  üçün bunu h ə m in   günii  d em əd in ?  C av ab   v erd i ki,  bir şah id lik lə 
günah  sübut  edilib  h ö k m   ç ıx a rıla   b ilm əz.  O n a   g ö rə  d ə   faydasız  olaraq 
b ir  h eyvanm   in cid ilm ə sin i  ö z ü m ə   rə v a   b ilm ird im .  İn d i  isə  şahid  iki 
olduğu  üçün  D im n ə   h aq q ın d a   h ökm   ç ıx arm aq   olar.
İki  şahid tap ıld ığ ı  ü çün m ə h k ə m ə   D im n ə  h a q q m d a  h ö k m  ç ıx a n n a - 
ğı  m ü m k ü n  hesab  etdi.  B ütün  h e y v an lar b ir  sə slə   b u  q ə ra ra  g ə ld ilə r ki, 
ökü zü n  qisasını  alm aq  üçün  D im n ən i  ö ld ü rm ə k   lazım d ır.  Şah  ə m r etdi, 
D im n ən in   ə l-q o lu n   b ağ lay ıb   zin d an a  salsm lar,  v ə   su su z  saxlasm lar, 
ə z iy y ə t  v ə  işg ə n c ə   v erib   tə n ə   vu rsu n lar,  tə h q ir  etsin lə r.  B elə  do  e td i- 
lər.  D im n ə  h ə b sx a n a d a   ac  v ə   su su zlu ğ u n d an   öld ü   v ə   h am ıy a  sübut 
edildi  ki,  h iy lə g ə r,  xain,  ik iü zlü   v ə   fıtn ə k a rla rın   aq ib əti  b elə  olar...

---

A L A B A X T A   G Ö Y Ə R Ç İN   FƏSLİ
R ac  B rə h m ə n ə   dedi:  -  X a in in   ara v u rm a sı,  fitn ə k a rm   səy i  n ə tic ə -  
sin d ə   iki  d o stu n  b ir-b irin d ə n  n e c ə   şü b h ə lə n m ə si,  sonra ə d a v ə t v ə   d ü ş - 
m ə n ç ilik   y a ran m ası,  n ə h a y ə t,  g ü n ah sız  b ir  m ə z lu m u n   q a m n ın   a x ıd ıl- 
m ası  h a q q m d a k ı rə v a y ə ti  eşitd im  v ə  x a in d ə n  ru z ig arın  n e c ə  q isas  a ld ı- 
ğını  g ö rd ü m ,  b ild im   k i,  n a h a q   q an  y e rd ə   q alm az.  İndi,  ə g ə r  m e y lin  
v arsa,  e lə   b ir  ə h v a la t  d e  ki,  o,  səm im i  d o stlard an ,  o n ların   s ə d a q ə t  və 
q a rd a şlığ m d a n ,  b u   s ə d a q ə t v ə   d o stlu ğ u n  n ə tic ə   v ə   s ə m ə rə s in d ə n   n e c ə  
istifa d ə   e td ik lə rin d ə n   d an ışsm .
B rə h m ə n   dedi:  -   A ğ ıllı  a d a m la r  y a n ın d a   d o stlu q d an   q iy m ə tli  heç 
b ir  şey  y o x d u r.  Ç ü n k i  ə m in -a m a n lıq   d ö v rü n d ə ,  xoş  g ü n d ə   d o stla rla  
y ax şı g ü z ə ra n  k eçirib  e y ş - iş r ə t e d irsən , b ə d b ə x tlik  ü z v e rd ik d ə , y am an  
g ü n d ə   isə   o n lar  d ad a  çatır...  Q arğ a,  k ə s ə y ə n ,  g ö y ə rç in ,  tısb ağ a  v ə   ahu 
tə m sili  b u n a   g ö z ə l  b ir  m isal  o la  b ilər.
R ac  dedi:  -   O,  n e c ə   tə m sild ir?
Rəvayət. 
B rə h m ə n  dedi -  B e lə  d e y irlə r k i, K ə şm ir v ila y ə tin d ə  çox 
tə m iz   v ə   ü r ə k   açan   b ir  ç ə m ə n lik   v ar  idi.  B u   ç ə m ə n lik   o  q ə d ə r  gözəl 
idi  ki,  q a rğ a n m   q an ad ı  o n u n   gül  v ə   ç iç ə k lə rin in   rə n g in d ə n  tav u s  q u y - 
ru ğ u   k im i  g ö rü n ə r,  ta v u su n   q u y ru ğ u   isə  b u   ç ə m ə n liy ə   n isb ə tə n   qarğa 
q a n a d m a   b ə n z ə rm iş...
Lalə  orda  od tutub  çıraq  kimi  yanarmış,
Çırağın  tüstüsündən  qəlbində  dağ  da varmış.
Tək  durarmış  Şəqayiq,  içində  şəbnəm, jalə,
Guya zümrüd  şax  üstə  qalmuş,  yaqut piyalə.
Ç ə m ə n lik d ə k i  şik a rtn  ço x lu ğ u   o v çu lar ara sın d a  m ü b a h isə y ə   səb əb  
o larm ış.  B e lə   b ir  ç ə m ə n lik d ə   q o l-b u d a q lı,  sıx   y arp aq lı  b ir  ağ acda  bir 
q a rğ a   y u v a   salm ışd ı.  B ir  g ü n   q a rğ a  ö z y u v a sm d a   oturub  sa ğ a -so la  b a - 
x ırd ı.  B ird ə n  u za q d a n  b o y n u n d a  tor,  ə y n in d ə  q alın  paltar,  ə lin d ə  yoğun 
ç o m a q   o la n   b ir  o v ç u n u n   h ə m in   ağ aca  t ə r ə f   g ə ld iy in i  gördü.  Q orxub 
ö z -ö z ü n ə   dedi:  -   B u   a d a m d a n   x ə ta   ə k sik   d ey il,  b ilm ək   olm az,  qəsdi 
k im i  to ra   salm aq d ır,  m ə n i  tu tm a q   istəy ir, y o x sa  başq asın ı?  Y axşısı  b u - 
d u r ki,  y e rim d ə n   tə rp ə n m ə y im ,  g ö rü m   axırı  n ə   olacaq?
O v çu   g ə lib   to ru n u   açd ı,  d ə n   səp d i  v ə   p u sq u d a  g izləndi.  B ir  saat 
k e ç m ə m işd i  ki,  b ir  d ə s tə   g ö y ə rç in   göründü.  O n larm   başçısı  A labaxta 
adlı  b ir g ö y ə rç in   idi.  G ö y ə rç in lə r A la b a x ta   ilə   fə x r edir,  h ə r şeydə  ona 
tab e  olur,  o  h a ra   d e sə ,  o ra  u çu r,  v ə   b e lə lik lə ,  x o ş  g ü zəran   keçirirdilər.
G öyərçinlər  d ə stə si  d ə n   g ö rc ə k   h eç  b ir  şe y d ə n   ş ü b h ə lə n m ə d ə n  
a şağ ı  endilər  və  to ra  d ü şd ü lə r.  A lab ax ta  k ə d ə rlə n d i,  ovçu  sevindi  v ə 
o n ları  tutm aq  ü çün  c ə ld   y e rin d ə n   sıçradı.  G ö y ə rç in lə r  çırpm ır,  h ə rə si 
can ın ı  xilas  etm ək   ü çü n   ç a lışır  v ə   b ir-b irin in   ə l- a y a ğ ın a  dolaşırdılar.
A labaxta d o stların a dedi:  -   B ura d a la şm a  yeri  d e y il,  h ə r k əs  h a m ı- 
n m   xilas  olm asm ı  tə k c ə   ö zü n ü n   n icat  ta p m a sm d a n   ü stü n   tutm alıdır. 
İn d i  ə n   doğru y o l  b u d u r  ki,  h am ım ız  k ö m ə k lə ş ib   b ird ə n   güc  v u raq   və 
to ru   yerdən  q o p arıb   ö z ü m ü z lə   aparaq.  B iz im   n ic a t  y o lu m u z  yalm z 
bun d ad ır.
G ö y ərçin lər  A lab ax tan ın   dediyi  kim i  d ə   e td ilə r.  H am ısı  k ö m o k - 
lə şib   b irdən  güc  v u rd u lar,  to ru   y erd ən   q o p arıb   o n u n la   b irlik d ə  g ö y ə  
q alx d ılar.  O vçu  g ö y ə rç in lə rin   yorulub  d ü ş ə c ə k lə ri  ü m id i  ilə  onları 
tə q ib   etm əyə  başladı.  Q arğ a  ö z -ö z ü n ə   dedi:
-   M ən   g ə rə k   o n ların   d a lın c a   gedib  işin   n ə   ilə   q u rtaracağ ın ı  b ilə m , 
b e lə   b ir  hadisə  m ə n im   də  b a şım a   g ə lə   b ilə r.  O n ların   tə c rü b ə sin d ə n  
is tifa d ə   ed ərək   d arg ü n   ü çün  m ü d afıə  silah ları  h a z ırla m a q   olar.  H u şy ar 
v ə   fə ra sə tli  o  ad am a  d e y ə rlə r  ki,  b aşq alarm m   b a şın a   g ə lə n   h a d isə d ə n  
ö z ü   ü çü n   ibrət  dərsi  götürsün.
A labaxta  o v çu n u n   h ə lə   d ə   onların  d a lın c a   g ə ld iy in i  g ö rd ü k d ə  
y o ld a şla rın a   dedi:
-  B u həyasız b iz d ə n  əl ç ə k ə n ə  oxşam ır,  o n u n  g ö z ü n d ə n  itm ə y in c ə , 
d e y ə s ə n ,  bizi  rah at  b u rax m ay acaq d ır.  İndi  d o ğ ru   yol  b u d u r  ki,  ö z ü - 
m ü z ü   v erək   ev lərin   v ə   a ğ a c la rın   d alına  o n u n   g ö z ü n d ə n   itək ,  ü m idini 
k ə s ib   geri  dönsün.  M ə n im   bu  y ax m d a  b ir  k ə s ə y ə n   d o stu m   v ar,  on a 
d e y im ,  bizim   to ru m u zu   kəssin .
G ö y ə rç in lə r A lab ax tan m   bu sö zü n d ən  ilh a m a  g ə lib ,  o dediyi to rə fə  
u ç d u la r.  O vçu  k o r-p e şm a n   geri  qayıtdı.
İşin  n ə  ilə  q u rta ra c ağ ım   b ilm ə k ,  tə c rü b ə   ə ld ə   e tm ə k   m ə q s ə d ilə  
q a rğ a   h ey  uçur,  onları  g ö z d ə n   qoym urdu.
A lab ax ta  g ö y ərçin   öz  y o ld aşları  ilə  g ə lib   k ə s ə y ə n in   m ə sk ə n in ə  
ça td ı  v ə   dedi:  -   E nin  aşağı!..  H am ısı  o n u n   sö z ü n ə   b ax ıb   aşağı  en d ilər.
K ə sə y ə n in   adı  Z irə k ,  ö zü  ço x   ağıllı  v ə   k am allı  idi.  D ünyanın  is ti- 
s o y u ğ u n u   görm üş,  h ə y a tın   a c ı-şirin in i  d ad m ışd ı.  B ə d b ə x t  h adisə  baş 
v e rə rs ə ,  qaçıb  g iz lə n m ə k   ü çü n   y ü z  d eşik   açm ış,  o n ları  yeraltı  y o llarla 
b ir - b ir ilə   birləşd irm iş,  iç ə risin i  elm   v ə   tə c rü b ə n in   tə lə b   etdiyi  k im i 
s a h m a n a  salm ış v ə   ə rz a q la   d o ld u rm u şd u .  A la b a x ta  g ö y ə rç in   d ostu  k ə -  
s ə y ə n i  səslədi.

---