Kərimov Tofiq Mirzə oglu
Yüklə 3,76 Mb. Pdf görüntüsü
|
153
il) öz sərəncamında olan Milli Silahlı Qüvvələrimizin, o cümlədən DĠN qüvvələrinnin köməyi ilə qəti olaraq süquta uğratmıĢdı (Milli Ordumuzun qüvvələrinə general-mayor Həbib bəy Səlimov (1881- 1920) rəhbərlik etmiĢdi ... Nəsib bəy xalqının gələcəyinə böyük ümidlər bəsləyən bir Ģəxsiyyət, görkəmli siyasi-ictimai xadim idi. O, 1919-cu il mayın 28-də Azərbaycan Parlamentinin növbəti iclasındakı çıxıĢında demiĢdi: - “Azərbaycanın Müstəqilliyi baĢ vermiĢ bir faktdır. Mən Sülh Konfransının son sözünü soyuqqanlıqla gözləyirəm. Ağlım kəsmir ki, dünyanın mədəni xalqlarının nümayəndələri Azərbaycan türk- lərinin arzu və istəklərinə biganə qalsınlar. Əks təqdirdə, məndə bu xalqların mədəni xalqlar olmasına Ģübhə oyanardı”. Doğrudan da onun düĢündüyü kimi olmuĢdu. Paris Konfransının Ali ġurası 1920-ci il yanvarın 11-də Ġngiltərənin xarici iĢlər naziri lord Corc Nataniyel Kerzonun (1859-1925) təklifi ilə Azərbaycanın Dövlət Müstəqilliyini de-fakto (faktiki cəhətdən), habelə de-yure (yuridik cəhətdən, rəsmən) tanımıĢdı... N.Yusifbəyli xalqının azad və dinc yaĢamaqla dünya xalqları içərisində özünəməxsus yer tutduğunu, onun müstəqilliyini təhlükə altına almağa göstərilən hər cür böyük dövlətçilik və Ģovinistlik cəhdlərinə qarĢı barıĢmaz olduğunu dəfələrlə qəti Ģəkildə bildirmiĢ- di. Bu cəhətdən onun Parlamentin 1919-cu il 22 dekabr tarixli iclasındakı çıxıĢı bariz nümunədir: - “Azərbaycan xalqı azad və müstəqil yaĢamaq istəyir və o baĢa düĢür ki, bunun üçün güclü qüvvə lazımdır. Təbii ki, bu qüvvə bizə hücum üçün deyil, bizim namusumuzu, ləyaqətimizi, Vətənimizi və Ġstiqlaliyyətimizi müdafiə etmək üçün lazımdır. Bu cəhətdən Azərbaycanda hərbi mükəlləfiyyət müqəddəs vəzifədir. Ən qiymətli azadlıq, bizim Ġstiqlaliyyətimizdir və biz onu göz bəbəyi kimi müda- fiə edəcəyik”. Nəsib bəy hələ o zamankı çıxıĢında qonĢu Türkiyə, Ġran, Rusiya kimi böyük dövlətlərlə bərabərhüquqlu xarici dövlət kimi dostluq və əməkdaĢlıq etməyə hazır olduğumuzu bildirmiĢdi. Onun Dağlılar Respublikası (indiki Dağıstan) ilə dostluq və müstəqillik haqqındakı çağırıĢı da maraqlı idi:
154
- “Cənab Parlament üzvləri, mən deməyi özümə borc bilirəm ki, Dağlılar Respublikası azərbaycanlılar üçün ikinci vətəndir, necə ki, Azərbaycan dağlılar üçün belədir. Sizə məlumdur ki, Denikin or- dusu Qafqazı təhdid etməkdədir. Qoy, bizim dağlı qardaĢlarımız Ģübhə etməsinlər, biz həmiĢə onlarlayıq”.N.Yusifbəylinin göstəriĢi ilə nümayəndəmiz Əlixan Xandəmir 1919-cu ildə Dağlılar Respub- likasının Temirxan ġura Ģəhərinə gedərək bu respublikaya Azərbay- can hökumətinin kömək olaraq göndərdiyi 10 milyon manat pulu təqdim etmiĢdi. Nəsib bəy 1919-cu ildə Ģimaldan ağqvardiyaçı general Deni- kinin könüllü ordusunun Dağlılar Respublikasının ərazisinə daxil olduğunu və bununla Azərbaycan sərhədləri üçün də təhlükə yaran- dığını gördükdə bu haqda general Denikinin səlahiyyətli nümayən- dəsi polkovnik Lazarevə və denikinçilərə himayədarlıq edən ingilis- lərə öz etirazını Parlamentdə çıxıĢ etməklə bildirmiĢ və demiĢdi: “Hər Ģeydən öncə, bəyan etməyi özümə borc bilirəm ki, deyəm: - Azərbaycanın sərhədlərini yalnız bizim meyitlərimiz üzərindən adlamaqla keçmək olar”. 19 iyun 1919-cu il. N.Yusifbəlinin imzası ilə DMK bütün Azərbaycan Respublikası ərazisində hərbi vəziyyət elan etmiĢ və bunun icrasına nəzarət Daxili ĠĢlər Nazirliyinə həvalə olunmuĢdu.
“Fərariliklə mübarizəni qüvvətləndirmək haqqında” sərəncam imza- lamıĢdı. Onun həmin tarixli 85 nömrəli əmri ilə bu vaxtadək ġamaxı qəzasının müvəqqəti rəisi vəzifəsini daĢıyan Lütvəli (Niftəli) bəy Zülqədərov Göyçay qəzasının rəisi təyin edilmiĢdi. 27 iyun 1919-cu il. Daxili iĢlər naziri N.Yusifbəyli Bakıda yaĢayan əcnəbilərin yoxlanılması və cinayətkar ünsürlərin müəyyən edilmələri ilə əlaqədar ev dəftərlərinin təftiĢ edilməsi haqqında bü- tün polis pristavlarına əmr vermiĢdi.
daxili iĢlər naziri N.Yusifbəylinin müvafiq əmri ilə Xəlil bəy Sulta- nov Azərbaycan Cümhuriyyəti DĠN-in Həbsxana ġöbəsinin rəisi və- zifəsinə təyin edilmiĢdi. Lakin DĠN-in Həbsxana ġöbəsi Azərbay- can hökumətinin qərarı ilə həmin ilin avqustunda ləğv edilmiĢ və
155
həbsxana iĢlərinə nəzarət səlahiyyəti Ədliyyə Nazirliyinə veril- miĢdi... Avqust-sentyabr 1919-cu il. Azərbaycan DĠN-in əmri ilə Bakı ġəhər Polismeysterliyi yanında polis qorodovoyları məktəbi təĢkil olunmuĢdu. Məktəbin daimi heyəti ilk zaman 7 nəfərdən: 1 rəis, 3 təlimatçı, 1 feldfebel və 2 vzvod komandirindən ibarət idi. Məktəb- də 100 nəfər hazırlanması nəzərdə tutulmuĢdu...
bəylinin 133 nömrəli əmri ilə bu vaxtadək Gəncə polismeysterinin böyük köməkçisi vəzifəsində çalıĢan Ġsgəndər bəy MəĢədi Salman oğlu Qəmbərəliyev Gəncə Ģəhərinin müvəqqəti polismeysteri təyin edilmiĢdi.
bəylinin əmri ilə Bakı qubernatoru Əmir bəy Nərimanbəyovun böyük köməkçisi Əmir xan (əsl adı Əmiraslan xan idi) Cahangir xan oğli Xoyski vəzifə xidmətində irəli çəkilərək, Qazax qəzasının qubernatoru (16-cı dərəcəli tariflə 1-ci dərəcə üzrə 3.000 manat əmək haqqı ilə) təyin edilmiĢdi. Daxili iĢlər naziri N.Yusifbəylinin 23 oktyabr 1919-cu il tarixli 156 nömrəli digər əmri ilə Cavad qəza rəisinin köməkçisi Rüstəm bəy Heybət bəy oğlu Kərimbəyov vəzifə xidmətində irəli çəkilərək, Lənkəran qəzasının (aylıq əmək haqqı 1- ci dərəcə tarif üzrə 3.000 manat olmaqla) rəisi təyin edilmiĢdi. 28 oktyabr 1919-cu il. DMK əsgər toplanması, həyətbaĢı siya- hıyaalma keçirilməsi və partizan dəstələrinin yaradılması sahəsində hakimiyyət orqanlarının fəaliyyətinə və hərəkətlərinə ciddi nəzarət etməyi Daxili ĠĢlər Nazirliyinin Polis Ġnspeksiyasına həvalə etmiĢdi. 3 noyabr 1919-cu il. Azərbaycan Parlamenti tərəfindən “Sər- xoĢluqla mübarizə haqqında” qanun qəbul edilmiĢ və onun icrasına nəzarət DĠN-ə həvalə olunmuĢdu. Təyinat. Daxili iĢlər naziri N.Yusifbəylinin 12 noyabr 1919- cu il tarixli 295 nömrəli əmri ilə Ġsgəndər bəy MəĢədi Salman bəy oğlu Qəmbərəliyev ġamxor (ġəmkir) qəzasının rəis əvəzi təyin edilmiĢdi. Nazir N.Yusifbəyli 1919-cu il noyabrın 15-də Bakı qu- bernatorunun 14 oktyabr 1919-cu il tarixli 14405 nömrəli təqdimatı üzrə Ədliyyə Nazirliyi Bakı Dairə Məhkəməsinin Balaxanı Sahə- sinin müstəntiqi Məmməd bəy Süleymanbəyovun Cavad qəzasının Yüklə 3,76 Mb. Dostları ilə paylaş:
|