METALLURGİYA VƏ METALŞÜNASLIQ KAFEDRASI
1nöqtəsində maye metaldan Sb kristalları ayrılır.Sb kristallarının maye metaldan ayrılması
2 nöqtəsinə qədər davam edir.Bu zaman maye metal Pb ilə daha da zəngin olur.2 nöqtəsində
Sb –nin kristallaşması dayanır, bu zaman maye metalın temperaturu 246
0
S və onun tərki-
bində 13%Sb və 87%Pb olduğundan, 2-2
ı
xətti boyu maye metaldan sabit temperaturda mü-
əyyən vaxtda Sb və Pb kristalları birlikdə ayrılıb evtektika əmələ gətirirlər. 2
ı
-nöqtısində
maye metalın kristallaşması qurtarır.Nəticədə quruluş Sb –nin sərbəst kristallarından və Sb
ilə Pb –nin birgə mexaniki qatışığından ibarət olur.2
ı
-3 xətt üzrə kristallaşmış metal soyuyur.
Şəkil 2e-də təmiz Sb-ni soyutduqda alınan soyuma əyrisi verilmişdir Bu ərintinin
də soyumasının ardıcıllığı şəkil 2a-dakı kimidir.Buradan sürmənin ərimə və kristallaşma
temperaturunun 631
0
S olduğu görünür.Bundan sonra soyuma əyirləri vasitəsilə aşağıdakı
böhran nöqtələri tapılır , sonra bu nöqtələr temperatur – konsentrasiya koordinat sisteminə
köçürülür, likvidus nöqtələrini bir xətlə, solidus xətlərini isə başqa bir xətlə birləşdirdikdə
Pb-Sb hal diaqramı alılnır(şəkil 3).
metal
kristallaşma temperaturu,
0
C
ərintilər
başlanğıc
son
100%Pb
321
321
100 %Sb
631
631
5% Sb+95%Pb
300
246
10%Sb+90%Pb
260
246
13%Sb+67%Pb
246
246
25%Sb +75%Pb
340
246
METALLURGİYA VƏ METALŞÜNASLIQ KAFEDRASI
Şəkil 3. Qurğuyşun-sürmə hal diaqramı
Şəkildə likvidus və solidus xətləri arasında tərkibində 13 %-ə qədər sürmə olan ərintidə maye
faza və qurğuşun kristalları, 13%-dən çox sürmə olan ərintilərdə isə mye metal və sürmə kris-
talları olur.Beləliklə, 3-cü şəkuildəki diaqram verilmiş temperaturda, komponentlərin istənilən
nisbətində ərintilərin halını göstərir.Buna görə də ona hal diaqramı deyilir.
|
