Qonaqpяrvяrlik tяdqiqatlarы Beynяlxalq jurnal

Kilsə xaçpərəstlərə yalnız teatr tamaşalarına incil süjetləriylə baxmağa
icazə verirdi. Küçə müğənni və artistləri digər mövzularda təqdimatlar
düzəltmişlər, lakin kilsə lənətləyirdi ki, o dünyada vəd etdiyi əbədi əzablar
onları tutacaq. Köçəri artistlərə kilsə xadimlərinin böyük qərəzi onların
dözümlü  inamıyla  izah  olunurdu  ki,  maskaların,  kuklaların  və  başqa
uyğunlaşmaların köməyi ilə iblisə çevrilə bilən insanlarla qohum olurlar.
Bütün qadağalara baxmayaraq, trubadurlar, jonqlyorlar, təlxəklər və
başqa köçəri artistlər o vaxtlar böyük məşhurluqdan istifadə edirdilər. Bu
şərtlər daxilində doğma evi nadir hallarda tərk etmiş məhkumun, orta əsr
insanının həyatı kifayət qədər darıxdırıcı idi, buna görə köçəri artistlərin
yaranması, meydana çıxması bayram idi.
Trubadurlar  o  vaxtın  artistlərinin  arasında  ən  imtiyazlı  -  musiqi
müşayiətinin altında öz şeirlərini icra etmiş şairlər idilər. Köçəri müğənnilər
trubadurlar tərəfindən yazılmış mahnılar icra edirdi və hansılar ki, bir qayda
olaraq, tamaşaçıların diqqətinin cəlb edilməsi üçün fokus və jonqlyorluq
etməklə mahnılarını növbə ilə ifa edirdilər. Bütün bunlara görədə onları
jonqlyor adlandırırdılar. Təlxəklər və mimlər köçəri artistlərin arasında heç
də az məşhur deyildilər, hansılar ki, hər cür insan qüsurlarını və ədəbsiz
hərəkətləri amansızcasına lağa qoyurdular. 
O vaxtlar dəbdə olan kart oyunu idi, hansılarda ki, indiyə qədər orta
əsr kostyumlarında xanımlar və cəngavərlər təsvir olunub. Zadəganlar
arasında yayılmış kart oyunundan başqa şahmat da var idi. Qara camaat
isə daha çox zər oyunu ilə maraqlanırdı. Bir çox məhdudiyyətlərə baxma-
yaraq, o dəhşətli Orta Əsrlərdə səsli-küylü bayramlar, yarışlar keçirilirdi.
Hərbi yarışlar təşkil olunurdu.
Yarışların keçirilməsi üçün əksər hallarda böyük şəhərlərin ətrafında
yer ən gur yer seçilirdi ki, böyük miqdarda tamaşaçı cəlb etmək mümkün
olsun. Bəzən cəngavərlərin və ya silahdarların tam dəstələri iştirak edirdi.
Adətən  yarışlar  xüsusilə  təntənəli  hadisəyə  görə  təyin  olunurdu.  Belə
yarışlara ən çox xalq-yarışların iştirakçıları, hörmətli qonaqlar və tanınmış
xanımlar, artistlər, şairlər yığışırdı.
Cəngavər turnirləri əsl döyüşləri öncəsi bir məşq kimi xidmət edirdi,
buna görə də yalnız küt qılınclar, nizələrdən istifadə edilirdi ki, onlar
tərəfindən qoyulan zərbələr həyat üçün ciddi təhlükə doğurmasın. Rəqibin
üzünə  zərbələr  vurmaq,  eləcə  də  eləcə  də  arxadan  ona  hücum  etmək
olmazdı. Bütün bu ehtiyatlara baxmayaraq, nadir hallarda bədbəxt hadisələr
baş verirdi. Hərçənd yarışlara iştirakçıların seçim meyarları və onların
davranış qaydaları ciddi müəyyən edilmiş, diqqətlə hazırlanmış təlimatlara
görə aparılırdı, lakin yenə də faciəli nəticələrə rast gəlinirdi.
Yarışda  iştirak  üçün  girişə  carçılar  verirdilər.  Onlar  iştirakçıların
95
Dünyada animasiya anlayışı və onun inkişaf tarixi 

---

xidmətlərini diqqətlə yoxlayırdılar. Carçılar bayram proqramını yerinə
yetirirdilər və onun keçirməsinə bir ay qalmışa qədər onunla potensial
iştirakçıları  və  qonaqları  tanış  edirdilər.  Faktiki  olaraq  carçılar  belə
tədbirlərdə xüsusi menecer idilər.
Qələbə qazanan cəngavəri qiymətli şeylərlə təchiz olunmuş döyüş atı
ilə mükafatlandırırdıla. Rıtsar yarışında ən həyəcanlandıran anlardan biri
"ürəyin xanımları" qalibi idi. Bundan sonra möhtəşəm ziyafət başlanırdı,
artistlər və şairlər çıxış edirdilər.
Beləliklə, sərt Orta əsrlərdə asudə vaxt fikirləşilmiş və təşkil edilmiş
idi. Şəhərlərdə və böyük qəsəbələrdə tamaşalar və əyləncələr ticarət, sənət
və  dini  gildiyaları  təşkil  etməyə  kömək  edirdi.  Böyük  vəsaitlər  teatr
tamaşalarına xərclənirdi (4).
Ədəbiyyat
1. B.Ə.Bilalov Turizmin Əsasları. Bakı. “QHT Nəşriyyatı”. 2015. s. 496.
2. Novrasli T. (2010) Azerbaycan Turizm Potensiyelinin Kalkinma 
Amaçlı Değerlendirilmesi. Doktora Tezi. İzmir.
3. Булыгина И. И. Значение курса туранимации в подготовке
менеджеров туризма // Актуальные проблемы туризма'99.
М., 1999.
4. Гаранин Н.И., Булыгина И.И. Менеджмент туристской и
гостиничной анимации.
5. http://animaciaritd.blogspot.com/2012/08/blog-post_6857.html
Nuridə Fərhadova
96

---

UOT-9:91:910.5 
İlkin ŞƏRİFZADƏ
Otelçilik ixtisası üzrə magistr 
Azərbaycan Turizm və Menecment Universiteti
[e-mail]
Animasiya fəaliyyətlərinin xüsüsiyyətləri
Characteristics of animation activities
Анимация особенности деятельности
Abstract: The importance of the animation activity in tourism area
according to its characteristic features is covered in this article. The use
and improvement of animation services is very important for tourism busi-
nesses. Because tourists get positive emotions and spend their leisure, time
enjoyable because of animation activities. In a consequence, they will ex-
tend their stay of nights and tourism businesses will increase revenues by
gaining competitive advantage 
Keywords: Entertainment services, Animation activities, Social and
Cultural function, Sports function, Animators. 
Резюме: В этой статье были отмечены характерные анимации
деятельности,  объясняющей  важность  туризма.  Анимационные
услуги м области применения и развития предприятий очень важно
для туризма. Результат анимации несет и положительнее эмоции ту-
ристам наслаждаться по праздникам и расширение их прибытий в ту-
ристических предприятий получить конкурентное преимущество и
увеличить доходы. 
Ключевые слова: Развлекательные услуги, Анимации деятель-
ности, Социально-культурной функция, Спортивной функция, Ани-
маторы. 
Qloballaşan dünyada turizm sənayesinin sürətli inkişafı danılmaz
faktdır  və  günbəgün  səyahət  edən  turistlərin  sayının  artması  onların
ehtiyaclarının ödənilməsini zəruri edir. İstirahətlərini xoş keçirmək, rahat
dincəlmək  istəyən  turistlərin  tələbatlarının  ödənilməsində  animasiya
97
Turizm vя qonaqpяrvяrlik tяdqiqatlarы
Tourism and hospitality studies

---