Rəy verənlər: f e. d prof. Ş. M. Məmmədov
Yüklə 3,72 Mb. Pdf görüntüsü
|
olmuşdur. Sibir xalqlarının inamına görə insanın ruhu onun tam oxşarı olur, onu günəşli havada kölgə kimi görmək mümkündür,hətta onu güzgüdə olan əks kimi seyr etmək olar. Fici adasının sakinləri adamda iki ruhun olmasına və onun hər ikisini görməyin mümkünlüyünə inanırdılar. Onlardan biri- “qara ruh”-onun kölgəsi,digəri-“ağ ruh”-onun suda və güzgüdə əksidir. Ruhun mənşəyi məsələsi də qədim zamanlardan bəri insanları maraqlandırmışdır. Qədim hind təsəvvürlərinə əsasən, ruh üçün doğulma və ölmə mövcud deyildir. O heç vaxt yaranmamışdır, yaranmır və yaranmayacaqdır. O əbədi, həmişə mövcud olandır. Krişnalılara görə o ürəkdə olur. İnsan öləndə ilk dəfə olaraq zülmət hiss edir.Bu vaxt İlahi bədənimizdə fövqəlruh kimi yerləşən Ulu Tanrı bədənimizdə olan 118 kanaldan birini işıqlandırır və ruh bu kanalla bədəni tərk edir.Ən geniş yayılmış dini-mifoloji baxışlara görə insanın ruhunu Allahlar və ya Allah verir.Məşhur fransız rəssamı Jan Effel ilk insan olan Adəmin ağzına ruh qoyan Savaofa Allahının şəklini çəkmişdir. Yəhudi və xristian dininə görə insan doğulan vaxtı ruhu Allahdan alır. Nəzərə alsaq ki, bu gün Yer kürəsində hər saniyə üç,hər dəqiqə 180, hər saat 10800,gündə 259200 adam doğulur,onda Allah bütün işlərini buraxıb körpələri ruhla təmin etməklə məşğuldur. Təsəvvür edin ki,Allah bunu hər gün istirahət və bayram etmədən,hər həftə,hər il,hər ay edir. Planetdə isə adamların sayı dunnadan artır. Allahın işi həm də onunla çətinləşir ki, o bunları dünyanın müxtəlif güşələrində eyni vaxtda etməli olur. Həm də bu iş fasiləsiz olaraq yerinə yetirilməlidir, axı uşaqların doğulması prosesini dayandırmaq olmaz-deməli xeyirxah Allah bu işi fasiləsiz yerinə yetirməlidir.Yalnız insanlara olan böyük məhəbbət Allahın bu işi davam etdirməsini izah edə bilər. Bəs onun başqa ilahi işlərə, xüsusən də milyonlarla adamın dua etməsinə qulaq asmasına vaxtı necə qalır?İncildə Adəmə Allhın ruh verməsi yazılır,ancaq Həvva ilə bağlı heç nə 174
deyilmir.Həvvanın Allahdan ruhu alıb-almaması aydın olmur.Bu da qadınlarda ruhun varlığı ilə bağlı uzun illər mübahisənin yaranmasına səbəb olmuşdur. Yalnız 585-ci ildə Makona şəhərində kilsə yiğmcağmda bir səslə qadınlarda ruh varlığını etiraf etdilər-deməli qadını da adam hesab etmək olar. Qadında ruhun varlığını inkar edənlər təkcə xristianlar olmamışdır. Xokkayda adasında yaşayan Ayna tayfası bu gün də qadınlarda ruhun olmasını qəbul etmirlər. Heyvanlar və bitkilərin ruhu haqqında İncildə heç nə deyilmir.Vaxtaşırı bu suala cavab vermək istəyən kilsə öz cavablarını uydurmalı olmuşlar. Burada vahid fikir yoxdur.Yəhudi dini heyvanlarda və bitkilərdə ruhun varlığını inkar edir.Xristianlıqda müxtəlif baxışlar vankatoliklər və bir çox protestant kilsələri heyvanda və bitkidə ruhun varlığını qəbul etmiıiər.Rus pravoslav kilsəsi isə heyvanlarda ruhun olmasının mümkünlüyündən danışsa da bitkilərdə onun olub-olmamasını müzakirə etməkdən imtina edir. Bundan başqa onlar bildirirlər ki,insan mhu və heyvan ruhu arasında keçilməz sədd vardır. Bu uçurumun varlığını sübut etmək üçün onlar spiritik seans vaxtı heç bir heyvan ruhu ilə əlaqə yaradılmadığı deyilir. Pravoslav kilsəsi quşlar- da,balıqlarda, cücülərdə və bitkilərdə ruhun varlığı ilə bağlı sualı izah etməyə hazır olmadığını nümayiş etdirmişdir. Bütpərəstlər isə ruhun bütün canlılarda,o cümlədən bitkilərdə olduğu fikrini təsdiq edirlər. Onların fikrincə adamlarda olan ruh kimi,heyvan və bitkilərin ruhu da sahibinin tam oxşarı olur. Həm də hcyvanların.quşların və balıqların ruhları onların bədənlərinin müxtəlif hissələrində olur, bitkilərdə isə ruh etibarlı yer hesab olunan kökdə olur. Allahın nıhu nədən hazırlaması sualına xristianlıq çox sadə cavab verir-valideyinlərinin ruhundan. Bədən ana bətnində tədricən,doqquz ay ərzində formalaşdığı halda ruh bir anda yarana bilər. Allahın ruhu uşağın bədəninin hansı hissəsinə qoyması ilə bağlı xristianlıqda vahid cavab yoxdur.Hər bir dinin öz fərziyyəsi var. E.ə IV əsrdə yaşamış 175
bütpərəst Aristotelə görə ruh ana bətnində mayalanmanın qırxıncı günü uşağa daxil olur-ancaq bir şərtlə ki,bu döl ancaq kişi cinsinə aid olmalı idi. Qadının səviyyəcə aşağı olduğunu sübut etmək üçün bildirilir ki, qadına ruh yalnız doxsanıncı gün qoyulur:xristian ilahiyyatçıları ruhun Allah tərəfindən yaradıldığını qəbul edirlər. Lakin Berdyayev və bir çox başqa filosoflar ruhun mayalanma vaxtı bədənə qoyulması flkrini qəbul etmirlər,onun doğum prosesində olmasını inkar edirlər. Onun fikrindən belə çıxır ki,Allah bütün ruhları, Adəmi yaratmamışdan əvvəl yaratmışdır, sonra isə onları yeni doğulan uşaqlar arasında paylamaqla məşğul olmuşlar. Bəs onda insandan xeyli əvvəl Allah tərəfindən yaradılan ruh nə üçün əcdadlarının günahına görə məsuliyyət daşımalıdır? Ümumiyyətlə,uyğunsuzluq doğuran suallar çoxdur.Ruhun mənşəyi ilə bağlı digər fərziyyələr bu uyğunsuzluğu dəf etməyə cəhd etmişlər. Nisskiy yazırdı ki, ruh valideynlərdən toxum kimi uşağa keçir-o ata və ananın ruhundan ayrılan toxumdur, uşağın bədəni yaranandan sonra toxum şəklində bu bədənə düşür. Bəzi ilahiyyatçılar burada Allahın işə qarışmasını da göstərirlər. Bir sözlə Allah bədəni heç nədən yaratdığı kimi ruhu da heç nədən yaratmışdır.Başqa sözlə desək, Allah uşağın ruhunu yaradır, onu mayalanmadan dərhal
sonra yox,körpənin bədəninin formalaşmasından keçən bir neçə həftə sonra onu bədənə qoyur. Katoliklərə görə körpə ana bədənində bir neçə həftə ruhsuz yaşayır. Lakin sonradan abortun qarşısını almaq üçün təsdiq etmişdir ki,mayalanma başlanan kimi köıpəyə ruh verilir. Axı mayalanma vaxtı əkizlərin olması da mümkündür- bəs onda ruhla bağlı məsələ necə olur?Ruh bölünür,yoxsa Allah ikinci uşağın ruhunun qayğısına qalmalı olur?Kilsə bu suala hələ ki, cavab vermir. Hər bir doğulan körpə üçün Allah tərəfindən ayrıca ruh yaradılması ilə bağlı təsəvvürlərlə yanaşı belə bir baxış da vardır ki, bir dəfə yaradılan ruh-görünür Allah işini asanlaşdırmaq,onun gücünə və vaxtına qənaət etmək məqsədi ilə-dəfələrlə istifadə olunmasının qayğısına qalır. Bu 176
Yüklə 3,72 Mb. Dostları ilə paylaş:
|